از سرگیری فعالیت‌های اقتصادی و کمبود انرژی مدتی است که باعث افزایش قیمت انرژی در جهان شده است. افزایش شدید قیمت برق و گاز شهروندان فرانسوی به قدری بالا رفت که باعث شد لوپن، نامزد راست افراطی ریاست‌جمهوری فرانسه اعلام کند که اگر در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده انتخاب شود، یارانه انرژی‌های تجدیدپذیر را قطع و توربین‌های بادی را جمع می‌کند. لوپن انرژی‌های بادی و خورشیدی را متناوب و تجدیدناپذیر خواند.

هر چقدر که درباره اهداف انرژی پاک و بهره‌وری از انرژی‌های تجدیدپذیر به جای سوخت‌های فسیلی بیشتر صحبت ‌می‌کنیم، انگار تحقق آن دورتر می‌شود. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، رسیدن به اهداف معاهده پاریس که قرار است جلوی گرمتر شدن کره‌زمین را بگیرد نیاز به افزایش سرمایه‌گذاری‌های کلان در انرژی‌های تجدیدپذیر و کارآمدی بیشتر دیگر تاسیسات به همراه بهره‌وری از انرژی هسته‌ای است. پس حقیقت این است که گذار به انرژی‌های بادی و خورشیدی بدون استفاده از سوخت‌های جایگزین امکان‌پذیر نیست؛ سوخت‌هایی شامل هیدروژن و هسته‌ای.
۱۰ سال پیش با وقوع زلزله‌ای در ژاپن، سونامی به راه افتاد که باعث ذوب شدن سوخت هسته‌ای راکتورهای نیروگاه فوکوشیما شد؛ مردم سراسر دنیا ۱۱ مارس ۲۰۱۱ در شگفتی شاهد از کار افتادن سه راکتور هسته‌ای بودند که از کار افتادند و پرتوهای یونیزه‌کننده را به دوردست‌ها در زمین و دریا و هوا پرتاب کردند.
شوک بعدی در آن طرف دیگر دنیا و در برلین اتفاق افتاد که ماهیت آن سیاسی بود. بعد از گذشت ۴ روز غم‌انگیز، دولت آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان تغییر ۱۸۰درجه‌ای را در سیاست‌هایش اتخاذ کرد که منجر به اعلام «خروج» از انرژی هسته‌ای شد. آخرین راکتور اتمی باقی‌مانده این کشور سال آینده از چرخه خارج می‌شود.
توقف سریع استفاده از سوخت هسته‌ای در آلمان
زغال‌سنگ یکی از آلوده‌ترین منابع انرژی از جهت انتشار گاز کربن است. اما در عملیات شکاف اتم‌ هیچ گاز گلخانه‌ای تولید نمی‌شود. زمانی که از سوخت‌های آلوده‌کننده استفاده می‌شد، آلمان نمی‌توانست میزان انتشار کربن را کاهش دهد. این کشور حالا برای اینکه پلی به سمت آینده‌ای با تمام انرژی‌های تجدیدپذیر بسازد، روی گاز طبیعی متمرکز شده است. گاز طبیعی از زغال‌سنگ بهتر است اما همچنان آلوده‌کننده به شمار می‌رود. آلمان را هم به تولیدکنندگانی مانند روسیه وابسته می‌کند. حالا که دیدگاه ضد کربن مقابل دیدگاه ضد هسته‌‌ای قرار گرفته هسته جنبش سبز آلمان دچار تناقض شده است. در نهایت هم دولت مرکل تصمیم گرفت تا استفاده از زغال‌سنگ را متوقف کند‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ و آلمان را به اولین کشوری تبدیل کند که همزمان سوخت‌های فسیلی و هسته‌ای را کنار می‌گذارد.
با اینکه سوخت‌های هسته‌ای به سرعت محو شدند اما برخوردها برای متوقف کردن سوخت‌های فسیلی نرم‌تر است. آخرین نیروگاه زغال‌سنگ در آلمان قرار است سال ۲۰۳۸ خاموش شود. در معاهده پاریس که به دنبال محدود‌کردن گرم‌شدن کره‌زمین است و آلمان نیز آن را امضا کرده آمده که کشورهای ثروتمند باید تا سال ۲۰۳۰ استفاده از زغال‌سنگ را متوقف کنند. اما آلمان به شیوه متفاوت‌تری نسبت به دیگر کشورهای دنیا عمل می‌کند.
نقش فرهنگ و روان‌شناسی در تامین انرژی
آلمانی‌ها نسبت به خطرات ناشی از نشتی نیروگاه‌های اتمی و چالش‌های دلهره‌آور جمع‌آوری پسماندهای آن که تا هزاران سال دیگر رادیواکتیو باقی می‌مانند،‌ نگرانند. اما چرا ترس آنها از همسایگانی که آن طرف رود راین زندگی می‌کنند بیشتر است؟
فرانسه بیش از ۷۰درصد برق خود را از راکتورهای هسته‌ای تامین می‌کند و نسبتا با این انتخاب مشکلی ندارد. به نظر می‌رسد آلمان با واردات برق از فرانسه هم مشکلی نداشته باشد. در نهایت فرهنگ و روان‌شناسی نقش بزرگی در درک خطرها دارند.
برخی از کشورها به ویژه چین و هند راکتورهای جدید هسته‌ای می‌سازند چون درک کرده‌اند که انرژی هسته‌ای همچنان به عنوان پشتوانه‌ای برای انرژی‌های تجدیدپذیر لازم است. همزمان برخی از کشورهای ثروتمند مانند آمریکا و کانادا استفاده از تکنولوژی شکافت اتم را دوباره در نظر گرفته‌اند.
آنها به جای استفاده از نیروگاه‌های قدیمی که بسیار بزرگ، پیچیده، گران و کند بودند، راکتورهای کوچک مدولار یا SMR می‌سازند. این دستگاه‌ها را می‌توان داخل یک کامیون بزرگ جا داد و تا هر وقت خورشید و باد کافی وجود نداشت به سرعت به مکان دیگری انتقال داد. این راکتورها ایمن‌تر هستند و حتی برخی از آنها از پسماند رادیواکتیو دیگر راکتورها به عنوان سوخت استفاده می‌کنند.
مرحله گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر ذهن باز می‌خواهد
نه آلمان و نه هیچ کشور دیگری نمی‌تواند هزینه ذهن‌های بسته را بپردازند. در مورد احزاب سیاسی مانند حزب سبز نیز همین را می‌تواند گفت. ۱۰ سال پس از وقوع فوکوشیما، دنیا باید هزاران قربانی زلزله، سونامی و عملیات امدادرسانی را در فوکوشیما به همراه تنها فردی که با رادیواکتیو جان خود را از دست داد، به یاد داشته باشند. دولت‌ها باید اطمینان دهند که چنین فاجعه هسته‌ای هیچ‌وقت رخ نمی‌دهد اما در عین حال به یاد داشته باشید که برای جلوگیری از وقوع فاجعه بزرگتری به انرژی هسته‌ای نیز نیاز داریم.
فرانسه کشوری است که علاوه بر فرهنگ، مد و هنر آشپزی در زمینه نیروگاه اتمی نیز در دنیا پیشروست. بر اساس داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، فرانسه ۵۶ راکتور هسته‌ای فعال دارد که بعد از آمریکا با ۹۴ راکتور در رتبه دوم قرار دارد.
تاسیسات هسته‌ای فرانسه ظرفیت تولید معادل ۶۱هزار و ۳۷۰ مگاوات برق را دارند. سال ۲۰۱۹ میزان برق تولیدی با استفاده از نیروگاه هسته‌ای ۷۰.۶ درصد بود که بالاترین میزان در دنیا به شمار می‌رفت.
کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در فرانسه
پیتر اوزبالدستون، مدیر گروه تحقیقاتی وود مکنزی به شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید که فرانسه بزرگترین مولد برق هسته‌ای در اروپاست: «شدت انتشار گازهای گلخانه‌ای از نیروگاه‌های فرانسه از همسایگان اصلی آن کمتر است، تنها بخش کوچکی از نیاز این کشور با سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود.»
سال گذشته امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه اشاره کرد که انرژی هسته‌ای نقش مهمی در تامین برق مورد نیاز بازی می‌کند.
مکرون اعلام کرد که فرانسه رابطه‌اش با انرژی هسته‌ای را در آینده حفظ می‌کند اما تغییر در هر صورت در راه است. دولت فرانسه تا سال ۲۰۳۵ می‌خواهد سهم سوخت هسته‌ای در تولید برق را به ۵۰درصد کاهش دهد. به گفته اوزبالدستون این ۵۰درصد به این معنی نیست که محبوبیت استفاده از این تکنولوژی کاملا از بین می‌رود چون دولت فرانسه دستور بررسی احتمال ساخت ۶ راکتور جدید در سه سایت هسته‌ای را داده است.»
بر اساس گفته‌های آژانس انرژی اتمی،‌ «انرژی هسته‌ای همیشه یکی از بزرگترین مولدهای برق بدون انتشار کربن در جهان بوده است» و پتانسیل قابل توجهی برای کربن‌زدایی دارد.
بهره‌وری بالا بدون وابستگی به سوخت‌های فسیلی
اما باید اشاره کرد در حالی که به گفته آژانس انرژی اتمی می‌گوید سوخت هسته‌ای کربن منتشر نمی‌کند اما خیلی‌ها انرژی هسته‌ای را منبعی تجدید‌ناپذیر می‌دانند.
اورانیوم، فلز حیاتی سوخت هسته‌ای است که در نهایت تمام می‌شود. گزارش‌ها نشان می‌دهند که سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای تولید انرژی بدون کربن بسیار زیاد است. در حالی که هزینه ساخت تکنولوژی‌های تجدیدپذیر مانند فوتوولتائیک‌های خورشیدی و تاسیسات نیروگاه‌های بادی کاهش شدیدی داشته اما در کاهش هزینه‌های سوخت‌های هسته‌ای ثباتی وجود نداشته است.
اندرو لیور، مدیر شرکت مشاوره «کربن تراست» در گفت‌وگو با سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید که فرانسه از وابستگی کم به سوخت‌های فسیلی بهره برده است.
فرانسه به دنبال برقراری رابطه نزدیک با انرژی هسته‌ای در آینده است اما همسایه آن، آلمان مسیر دیگری را پیش گرفته است. مارس گذشته رویترز گزارش داد که قرار است دولت آلمان به ۴ کمپانی تولید انرژی حدود ۳ هزار میلیارد دلار به خاطر تعطیلی زودهنگام نیروگاه‌های هسته‌ای پرداخت کند.
وب‌سایت محیط زیستی گرین‌پیس می‌گوید که انرژی هسته‌ای، راه حلی برای مشکلات تامین انرژی است اما در واقعیت ساخت آن پیچیده و خیلی گران است.
به گفته این وب‌سایت پسماندهای آن هم خطرناک است. انرژی تجدیدپذیر ارزان‌تر است و ساخت آن سریع. بهره‌وری از این دو می‌تواند انرژی لازم را تامین کند و انتشار کربن را کاهش دهد.
همانطور که دولت‌های سراسر دنیا به دنبال گریز از سوخت‌های فسیلی و چرخش به سمت منابع تجدیدپذیر انرژی هستند مناظره بر سر نقش انرژی هسته‌ای در ترکیب انرژی‌های کره‌زمین ادامه خواهد‌داشت.