سایت خبری پیام ما آنلاین | حقابه دریاچه در زمین‌های کشاورزی

به گفته مسئولان آب منطقه‌ای آذربایجان غربی بخش قابل توجهی از حقابه محیط زیستی دریاچه ارومیه به کشاورزی اختصاص پیدا کرده است

حقابه دریاچه در زمین‌های کشاورزی

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی: از ۶۲۰ میلیون‌مترمکعب حقابه دریاچه ارومیه تاکنون ۲۵۰ میلیون‌مترمکعب را به دریاچه هدایت کردیم و مابقی را برای کشاورزی ذخیره کردیم





۳ مهر ۱۴۰۰، ۱۱:۵۷

پیام ما | سال آبی 1399-1400 به پایان رسید. سالی سخت که با کلیدواژه‌هایی مثل کم‌آبی، تنش آبی، کم‌بارشی، تنش‌های اجتماعی بر سر آب و… گره خورده بود. حالا پاییزی آغاز شده که پیش‌بینی‌ها در مورد وضعیت بارندگی در آن چندان خوشبینانه نیست و در مواردی برخی کارشناسان شرایطی سخت‌تر از سال پیش را در سال آبی 1400-1401 پیش‌بینی می‌کنند. در همین شرایط هفته گذشته مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی را در خصوص تنش آبی در شهرهای مختلف ایران منتشر کرد. موضوعی که تبدیل به خبری روزانه در کشور شده بود. اما نکته حائز اهمیت در این گزارش که به ابعاد مختلف تنش آبی پرداخته است، این بود که در اطلاعات مربوط به کمترین و بیشترین کاهش بارندگی در حوضه‌های آبریز، آمده است: « در سال آبی جاری تاکنون در کل کشور نسبت به متوسط دراز مدت 52 ساله، 36 درصد کاهش بارندگی وجود دارد که از این میان بیشترین کاهش مربوط به حوضه‌های آبریز مرزی شرق و قره‌قوم و کمترین کاهش مربوط به حوضه‌های آبریز دریاچه ارومیه و دریای خزر است» با این حال حوضه آبریز دریاچه ارومیه هم در سالی که گذشت، وضعیت نگران‌کننده‌ای داشت و سیاست‌های جدیدی در این حوضه در حال اجراست که به نظر می‌رسد با سیاست‌های گذشته در مورد احیای دریاچه ارومیه فاصله دارد.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد وضعیت تنش آبی در کشور نشان می‌دهد دو حوضه آبریز دریای خزر و دریاچه ارومیه کمترین کاهش بارش را در مقایسه با حوضه‌های دیگر داشتند. اما در میان سخنان مدیران استانی زمزمه‌هایی از کاهش حقابه دریاچه ارومیه و انتقال آب از ارس به گوش می‌رسد. واضح است که مسئله خشکسالی در کشور موضوعی جدی است و بر اساس مطالعات صورت گرفته تمام شهرها و استان‌های ایران متاثر از این پدیده هستند. اما آنچه در شرایط فعلی اهمیت دارد، مدیریت منابع آبی است. محمدباقر هنربر مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی چندی پیش با تاکید بر وجود تنش آبی در استان اعلام کرده بود: «باید الزامات پدافند غیرعامل در تمامی حوزه ها به خصوص تامین آب شرب برای استفاده جایگزین مورد توجه ویژه قرار گیرد. به همین منظور به جد پیگیر پروژه انتقال آب ارس به تبریز هستیم و ضروری است در تمامی حوزه ها به فکر راهکارهای جایگزین باشیم تا مشکلات را احصا کرد.» از سویی دیگر جواد محمدی، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی با تاکید بر اینکه امسال تغییر اقلیم و نحوه بارش‌ها موجب شد قسمتی از نیازهای کشاورزی و زیست محیطی استان را کاهش دهیم، گفت: «سال جاری باید ۶۲۰ میلیون‌مترمکعب آب وارد دریاچه ارومیه می‌شد که تنها تاکنون توانستیم ۲۵۰ میلیون را به دریاچه هدایت کنیم و مابقی آب را برای بخش کشاورزی ذخیره کردیم.» محمدی در حالی بر کاهش حقابه دریاچه ارومیه و ذخیره کردن آب برای کشاورزی تاکید می‌کند که یاسر رهبردین مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی از کاهش ۵۸ سانتی متری تراز دریاچه ارومیه خبر داده و می‌گوید: «دریاچه ارومیه ۳ میلیارد و ۸۹۰ میلیون مترمکعب آب دارد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که ۵ میلیارد و ۸۳۰ میلیون مترمکعب آب داشت، حجم آب دریاچه یک میلیارد و ۹۴۰ میلیون مترمکعب کاهش داشته است». کاهش میزان بارش‌‎ها شاید یکی از مهم‌ترین دلایل بروز این اتفاق باشد، اما اظهارات دیگری نیز از سوی مسئولان استانی مطرح می‌شود که این تصور را ایجاد کرده است که سیاست‌های کلان در زمینه احیای دریاچه ارومیه در حال تغییر است. این تغییر سیاست‌ها تنها در تخصیص حقابه خلاصه نمی‌شود. مدتی است که زمزمه‌هایی مبنی بر اتمام سدهای نیمه‌کاره در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شنیده می‌شود. موضوعی که بیشتر به کابوسی می‌ماند که گویی قرار است به کلی پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه را بی‌اثر کند. مدافعان اتمام این پروژه‌ها معتقدند ساخت این سدها کشاورزی منطقه را نجات خواهد داد. زمزمه‌هایی که ابتدا از مجلس بلند شد و حالا اظهارات مسئولان استانداری بر آن صحه گذارده و به نظر می‌رسد به جد پیگیر تحقق آن هستند. آیدین رحمانی معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی اوایل شهریور‌ماه با اشاره به اهمیت ساخت سد نازلو گفت: «این سد اهمیتی حیاتی در تامین آب آینده این کلانشهر و روستاهای اطراف و همچنین پدافند غیرعامل دارد. این سد در راستای تامین آب شرب شهرستان ارومیه اهمیت بسیاری دارد و نباید از این ظرفیت بی‌بهره باشیم. باید زمینه‌ای فراهم شود تا از همه ظرفیت‌های آبی آذربایجان غربی به ویژه در شهر ارومیه برای تامین آب پایدار استفاده کنیم» این در حالی است که تمامی طرح‌های سدسازی در دست مطالعه و اجرایی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از جمله «نازلو»، «باراندوز»‌، «شهرچای»‌، «سیمینه‌رود»‌، «لیلان» و… بر اساس قانونی که در سال 1393 مصوب شد، توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه متوقف شده بود. سدهایی که به اعتقاد کارشناسان این پروژه می‌توانست موجب آسیب بیشتر به دریاچه ارومیه شود. حالا با طرح موضوع از سرگیری احداث این سدها، باز هم یک سالی می‌شود که نگرانی‌هایی در خصوص وخامت وضعیت دریاچه ارومیه با آبگیری این سدها ایجاد شده است. رویکردی که با توجیه تامین آب شرب، حل تنش آبی در استان و تامین آب کشاورزی توسط برخی مسئولان و نمایندگان مجلس در حال پیگیری است، می‌تواند تلاش چند ساله و صرف بودجه‌های کلان ملی برای احیای دریاچه ارومیه را بی‌اثر کند. هر چند برخی مدیران از جمله مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی معتقدند: «بنا به مطالعات انجام یافته از سوی دفتر مطالعات شرکت آب منطقه‌ای و ستاد احیای دریاچه ارومیه سدهای استان تنها 7 درصد در خشکی آن تاثیر داشته‌اند و 93 درصد مابقی مربوط به تغییر رژیم بارش‌ها، تغییرات اقلیمی، تغییر الگوی کشت و هم‌چنین افزایش سطح زیر کشت در این حوضه است که متاسفانه مغفول مانده‌اند» در حالی که کارشناسان محیط زیست از جمله اسماعیل کهرم معتقدند: «راهکار جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه توقف سدسازی است. روی هر ۱۴ رودخانه دریاچه ارومیه چند سد و بند انحرافی ساختند. سیستم سدهای کنونی به گونه‌ای است که آب را منحرف می‌کنند تا به دریاچه برسد در حالی که با این روش آبی به دریاچه نمی‌رسد، تبخیر می‌شود و از بین می‌رود» با مرور این اظهارات و سیاست‌هایی که برای عبور از بحران آب شرب در برخی استان‌ها در پیش گرفته می‌شود و تبعات بلند مدت و محیط زیستی آنها چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد، شاید لازم باشد به این اظهارات کارشناسی در گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس رجوع کنیم که تنش آبی را تنها منتج از کاهش بارش، که نتیجه برخی سو‌مدیریت‌ها و ضعف در زیرساخت‌های برخی استان‌ها عنوان کرده و آورده است: «موضوع تنش آب شرب را به‌طور کامل نمی‌توان به کاهش بارندگی مرتبط دانست، زیرا در سال‌هایی که بارندگی بیش از نرمال بوده است –سال‌های 1398 و 1399- هم شهرهای متعددی تحت تنش آب شرب قرار داشته‌‌اند. این امر نشان از وجود چالش در زیرساخت‌های تامین آب شرب و مدیریت آنها دارد. در این راستا باید گفت مطلوب بودن بارندگی‌ها و پر بودن مخازن سدها لزوما به معنی وضعیت مطلوب تامین آب شرب در کشور نخواهد بود زیرا علاوه بر موجودیت آب، وجود زیرساخت‌های مربوط ازجمله خطوط آب‌رسانی و انتقال، مخازن، تصفیه‌خانه‌ها و به‌طورکلی شبکه توزیع مناسب در تامین آب شرب موثر بوده و وجود مشکلاتی در زیرساخت‌ها، تأمین آب شرب با کیفیت مناسب را با محدودیت مواجه خواهد ساخت. بنابراین مطلوب بودن وضعیت بارندگی لزوما به معنای وضعیت مطلوب آب شرب نخواهد بود و در این زمینه باید وضعیت زیرساخت‌ها و محدودیت‌های موجود را نیز در نظر داشت» بر اساس آمار در حوضه آبریز دریاچه ارومیه 36 سد احداث و 22 سد به بهره‌برداری رسیده است. از سال گذشته که زمزمه‌های از سرگیری پروژه‌های سدسازی به ویژه دو سد نازلو و باراندوز از دولت و مجلس و استانداری به گوش رسید بسیاری از فعالان محیط زیست ابراز نگرانی کردند. حالا اما گویا با تکیه بر موضوع تنش آبی -که بر اساس آمارهای مرکز پژوهش‌های مجلس در این حوضه به حد بحران نرسیده است- برخی مسئولان به دنبال اتمام پروژه‌هایی هستند که همچنان کارشناسان ستاد احیای دریاچه ارومیه، آنها را یکی از عوامل خشک شدن بزرگترین دریاچه داخلی ایران می‌دانند. دریاچه‌ای که به زبان آمار هم از عمق آب موجود در آن کاسته شده و هم از وسعت آن.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *