سایت خبری پیام ما آنلاین | سیوند، آب را بر بختگان و طشک سد کرد

بازخوانی تبعات سدسازی روی رودخانه پلوار

سیوند، آب را بر بختگان و طشک سد کرد

رئیس کمیته محیط زیست یونسکو: جانمایی اشتباه و قرار گرفتن سد سیوند در نقطه آبرفت درشت‌دانه سبب شد آبگیری این سد با مشکل مواجه شود و هیچ آبی نتواند در این سد ذخیره شود





۴ شهریور ۱۴۰۰، ۰:۰۸

|پیام ما|احداث سد سیوند از همان ابتدا جنجال‌برانگیز بود؛ سدی روی رودخانه سیوند که نقطه اعتراض به آن احتمال آسیب به آرامگاه کوروش بود. آرامگاه پادشاه هخامنشی اگرچه به زیر آب نرفت اما با آبگیری این سد، هم راهی باستانی غرق شد و آثار باستانی اطراف گرفتار رطوبت شدند، هم بخت از دریاچه بختگان و تالاب طشک رو گرداند. اکنون که روزگار خشکسالی طولانی‌تر شده است، بار دیگر از این سد که طرح اولیه ساخت آن 33 سال پیش ارائه شد، صحبت به میان آمده؛ یادآوری جانمایی اشتباه این سد با وجود همه هشدارها، نبود امکان ذخیره‌سازی آب در این سال‌های کم‌بارش و همراهی با تشدید بحران آب در استان فارس.

طرح ساختن سد سیوند بر رودخانه «پلوار» و در منطقه‌ای باستانی در سال 1367 ارائه و پنج‌سال بعد در 1371 با حضور اکبر هاشمی‌رفسنجانی، رئیس‎‌‎جمهور وقت عملیاتی شد. سیوند را اوایل اردیبهشت سال 1386 با دستور محمود احمدی‎‌‎نژاد، رئیس‎‌‎جمهور وقت آبگیری کردند. همان روزها و سال‌ها هشدار داده می‌شد که با آبگیری این سد هزاران هکتار زمین کشاورزی مرغوب، حدود هشت هزار اصله درخت ۵۰۰ ساله و همینطور تنگه تاریخی و باستانی بلاغی به زیر آب خواهد رفت. مراحل ارائه طرح و ساخت سد سیوند بیشتر از 14 سال طول کشید و حالا با گذشت 15 سال از آبگیری این سد، همراهی کم‌بارشی و خشکسالی به بحران در این منطقه دامن زده است و اکنون بختگان و طشک خشکیده‌اند. بر اساس آخرین آمارهای وزارت نیرو، حجم آب قابل استفاده در سد سیوند در سال آبی جاری و گذشته منفی 9 بوده است. در سال 1400 و زمستان سال گذشته بارش باران در استان فارس به شدت کاهش داشته، به حدی که مسئولان این استان چنین وضعیتی را در 50 سال اخیر بی‌سابقه دانسته و خواهان مدیریت بهتر مصرف آب شده‌اند.
کسی هشدار کارشناسان را نشنید
محمد درویش، رئیس کمیته محیط زیست یونسکو در یادآوری آنچه بر زیستگاه‌های فارس گذشته، از سد سیوند یاد کرده و به ایلنا گفته است: «جانمایی اشتباه و قرار گرفتن سد سیوند در نقطه آبرفت درشت‌دانه سبب شد تا آبگیری این سد با مشکل مواجه شود. متاسفانه این سبب شده هیچ آبی نتواند در این سد ذخیره شود و با وجود هشدار کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست در زمان تاسیس آن، کسی به این مهم گوش نداد.» به گفته او اضافه کردن 300 هکتار اراضی زمین کشاورزی در منطقه سعادت‌شهر، تامین آب شرب شهرستان‌های ارسنجان و سعادت‌شهر، افزایش و بهبود کیفیت زندگی شمال استان از اهداف راه‌اندازی و ساخت سد سیوند بود. درویش با بیان اینکه در رابطه با ساخت این سد مسئولان همواره گفته‌اند که قراردادی با یک شرکت هلندی منعقد و به واسطه آن سیمانی را خریداری کرده‌اند که توانایی ذخیره آب را دارد، توضیح داد: «متاسفانه مسئولان با لجبازی هرچه تمام‌تر اقدام به احداث سدی کردند که باعث شد نظام ورودی آب به پایین‌دست و تالاب بختگان و طشک از بین برود.» به گفته این فعال محیط زیست فرورفتگی آب در سد سیوند باعث شده سطح آب در چاه‌های اطراف منطقه سیوند موقتا بالا رود و قطعا بالا آمدن موقتی آب سبب شده مردم منطقه به یک رفاه آبی برسند چنان که بعد از ساخت سد مردم این منطقه به کشت برنج روی آورده‌اند.
رئیس کمیته محیط زیست یونسکو کشت برنج را یکی از دلایل مهم نابودی سرزمینی در استان فارس دانست؛ روندی که باعث تشدید بحران آب در کل استان فارس می‌شود.
او همچنین گفت: «ساخت سد سیوند یکی از عوامل افزایش ناپایداری و نابودی استان فارس به شمار می‌رود.» از سوی دیگر به گفته او در حالی که رودخانه‌های ملاصدرا، کر و سیوند رمز بقای تالاب بختگان بوده‌اند، احیا نشدن تالاب بختگان قابلیت سکونت را از بخش بزرگ و مرکزی و نیمه شرقی استان فارس می‌گیرد. درویش ادامه داد: «احداث سد بر روی رودخانه های سیوند و کر، میخی بر تابوت زندگی در استان فارس است.» مقاله سد سیوند و اثرات محیط زیستی آن بر نیریز (منتشر شده در آبان 85، شماره 36 مجله حافظ) به این اشاره می‌کند که پس از آبگیری سد سیوند، دیگر سیلاب رودخانه «پلوار» هم به رود «کر» نرسیده و در نتیجه، به دریاچه نیریز هم نخواهد ریخت. «به دنبال این رویداد، پیوستگی میان دو دریاچه طشک و بختگان برای همیشه از یبن خواهد رفته و نتیجه آن خشک شدن دریاچه بختگان خواهد بود. اندکی پس از آن دریاچه طشک هم به خاموشی فرو خواهد رفت؛ چرا که هم اکنون شوری دریاچه طشک به ۱۲۰۰ واحد رسیده است که حدود ۴ برابر سال‌های پرآب گذشته است. و آنگاه است که فاجعه‌ای محیط زیستی برای نی‌ریز رخ خواهد داد.» این پژوهش همچنین پیش‌بینی می‌کند که روی دیگر فاجعه‌، زمین‌های شوره‌زار کف دریاچه خواهد بود که با وزش هر نسیمی، نمک‌های آن همچون پرده‌ای بر روی زمین‌های کشاورزی کشیده می‌شوند و حتی اگر آبی از چشمه‌سارها برای زمین‌ها باقی مانده باشد دیگر زمین‌های شوره‌زار استعداد چندانی برای شکوفایی نخواهند داشت.» به تازگی احسان دانشور، دکترای منابع معدنی رسی، کیفیت مخازن و رسوب‌شناسی از دانشگاه لیورپول و محقق ارشد این دانشگاه، در گفت‌وگو با ایسنا در توضیح دلایل اصلی خشکیدن بختگان به سدسازی اشاره کرده و گفته است: «حقابه آن قطع شده، هم از آب سطحی و هم زیرزمینی منطقه برداشت‌های بی‌رویه شد، و دو سدی که روی رودخانه کر و سیوند احداث کردند و حفر چاه‌های متعدد کشاورزی در حاشیه رود کر همه باعث کاهش حق‌آبه بختگان و آب ورودی به آن شد. همه این‌ها وقتی دست به دست هم دادند، به خشکی حوضه بختگان منجر شدند. تمام منطقه‌ای که آب‌هایش جمع و به بختگان سرازیر می‌شد، اکنون جزء دشت‌های قرمز کشور است. یعنی از حد تنش گذشته‌اند و جز دشت‌های ممنوعه و ممنوعه بحرانی هستند.» به گفته او در حالی که در سال آبی ۹۸-۹۹ ما ۱۷۰ شهر با تنش آبی در کشور داشتیم، اکنون ۲۴۵ شهر و پیش‌بینی می‌شود این عدد در تابستان به ۲۷۰ برسد.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *