سال‌هاست رمق تالاب صالحیه کرج گرفته شده. این تالاب که زمانی پرآب بود و مامن پرندگان مهاجر، چندین سال است محل گرد‌و‌غبار شهرهای اطراف است. تالاب صالحیه در نظرآباد کرج است و در کنارش تالاب الله‌آباد قزوین قرار دارد. از سمت غرب ابهررود، از سمت شمال زیاران و از شمال‌غرب رودخانه کردان به این تالاب‌ها می‌ریزد و سرریز آب رودخانه‌ها هم به رودخانه شور که در حوزه دریاچه قم است، وارد می‌شود اما چند سالی است با بستن آب این رودخانه‌ها، آبی به رودخانه شور هم نمی‌رسد. حالا مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز به «پیام ما» می‌گوید با ادامه بی‌آبی و رسیدن حقابه به بخش کشاورزی، احتمال خشکی تالاب صالحیه در تابستان زیاد است.

نزدیکی به فصل تابستان و بی‌آبی گسترده باعث شده تا مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان البرز از وضعیت فعلی این تالاب ابراز نگرانی کند. فردین حکیمی دیروز با اعلام اینکه هر چه به فصل تابستان نزدیک‌تر می‌شویم وضعیت تالاب وخیم‌تر می‌شود گفته که «در فصل کشاورزی، امکانِ رهاسازی آب به سمت تالاب، میسر نیست. در شرایط فعلی و به منظور برون رفت از شرایط کمبود منابع آبی برای مصارف غیر‌شرب در استان البرز لازم است بر روی تصفیه فاضلاب‌ها و بازچرخانی پساب، تصمیمات جدی اتخاذ شود. متاسفانه حجم بالایی از فاضلاب شهری و صنعتی بدون استانداردسازی و استفاده، وارد منابع زیستی شده و در نهایت از طریق رودخانه شور از استان خارج می‌شود لذا چاره‌ای جز تصفیه فاضلاب‌ها و استفاده از آن در مصارف غیر‌شرب به ویژه آبیاری فضای سبز نداریم».
نگرانی برای حفظ تالاب صالحیه اما نگرانی جدیدی نیست و سال‌هاست که خشک شدن این زیستگاه باعث بروز گرد‌و‌غبار در شهرهای کرج و قزوین و حتی تهران شده. چنان که سال 96، زمانِ اوج‌گیری این بحران بود. محیط زیست کرج اواخر ‌سال 96 دست به کار و پیگیر رهاسازی رودخانه کردان شد اما حکیمی همان زمان اعلام کرد که آبگیری روشی مقطعی است و تالاب نیازمند کار بنیادین است و به همین دلیل پروژه‌ای را با محیط زیست قزوین پیگیری کردند که حقابه تالاب‌ها مشخص شود.
سال 95 رضا قاسم‌پور، رئیس اداره محیط زیست شهرستان نظرآباد وجود دو کارخانه سیمان آبیک و نیروگاه شهید رجایی قزوین را از جمله عوامل آلودگی هوای شهرستان نظرآباد و آسیب‌رسان به هوای منطقه دانسته بود؛ موردی که به گفته فعالان محیط زیست در خشک‌شدن تالاب‌ها هم اثر داشته است. اما حکیمی‌ در جواب گفت که این تالاب از آب‌های سطحی تغذیه می‌کند و آلودگی‌هایی از این دست اثر عمده‌ای بر آن ندارد و کمبود بارش‌ها و خشکسالی در سال‌های اخیر عامل اصلی آن است.
این منطقه شکار ممنوع است
سال گذشته تالاب صالحیه به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شد اما آنطور که حکیمی به «پیام‌ما» می‌گوید این زیستگاه هنوز جزو برنامه ملی حفاظت از تالاب‌ها قرار نگرفته است. این در حالی است که این تالاب از نظر ارزش اکوسیستم و حضور پرندگان مهاجر در آن، از جمله تالاب‌های مهم کشور محسوب می‌شود. «تلاش‌های ما برای آنکه بتوانیم ردیف اعتباری مشخص برای تالاب داشته باشیم همچنان ادامه دارد و از سویی می‌خواهیم این تالاب در مجموعه تالاب‌های تحت حفاظت هم قرار گیرد.»
به گفته مدیر کل محیط زیست استان البرز تالاب صالحیه در فصول پاییز و زمستان و اوایل بهار از رودخانه کردان حقابه دریافت می‌کند اما از اواسط بهار و تابستان که فصل کشاورزی است حقابه تالاب به کشاورزی اختصاص داده می‌شود و به همین دلیل هم در ماه گذشته از سوی صندوق ملی محیط زیست از این تالاب دیدن کرده‌اند و یکی از موضوعات اصلی برای حفاظت تالاب اختصاص حقابه به آن است. او می‌گوید: «نکته‌ای که مورد نظر ماست این است که بتوانیم فاضلاب تصفیه‌شده نظرآباد را با احداث تصفیه‌خانه استاندارد دیگر به تالاب وارد کنیم.»
آوردن فاضلاب تصفیه‌شده نظرآباد در حالی در برنامه‌ها و الویت‌های محیط زیست البرز قرار گرفته که آنها به دنبال ایجاد منابع آبی پایدار برای حفظ و زنده ماندن تالاب هستند و حکیمی تاکید می‌کند ایجاد این منبع پایدار نیازمند توجه و اهمیت دادن به این تالاب است.
زهکش را مسدود کردیم
علاوه بر کمبود بارش و خشکسالی، یکی از مشکلات موجود در تالاب صالحیه زهکشی‌هایی است که جهاد‌کشاورزی انجام داد تا کشاورزی رونق بگیرد اما بی‌آب ماندن تالاب عاملی شد تا گرد‌و‌غبار افزایش پیدا کند و کرج و قزوین و حتی تهران را تحت تاثیر قرار دهد.
این اتفاق در حالی بود که معصومه ابتکار، رئیس پیشین سازمان محیط زیست در ‌سال 95 گفته بود که اگر این تالاب خشک شود، جمعیت ۲۰ میلیونی تهران،‌ البرز و قزوین در گردوخاک غرق می‌شود و در نتیجه با افزایش بیابانی‌شدن منطقه، سازمان محیط زیست و امور تالاب‌ها به فکر احیای این تالاب افتاد و آن را در بخش منشا‌های کانونی گردوغبار قرار داد تا بتوانند اعتبار بیشتری دریافت کنند و توجه به آن منطقه هم افزایش پیدا کند اما چنین نشد و طرح‌ در بخش اولیه و پژوهش در منطقه باقی ماند. سال 97 هم مسعود باقرزاده‌کریمی که آن زمان معاون امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط زیست بود گفت تا زهکشی‌هایی که وزارت جهاد در منطقه کشیده، جمع نشود، برای احیای این زیستگاه نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. «حدود بیست‌ سال از زمانی که وزارت جهاد کشاورزی داخل این تالاب زهکشی کرد، می‌گذرد. جهاد می‌خواست اراضی‌کشاورزی را توسعه دهد و زمین‌های بیشتری از آب رودخانه‌ها سیراب شوند و کسب‌وکارشان رونق گیرد. زمین‌ها رفته‌رفته خشک شدند و این خشکی در گذر زمان آن‌قدر روی خاک اثر گذاشت که پروفیل خاک هم خشک شد و گیاهانی مثل خارشتر که در مناطق خشک می‌رویند در منطقه زیاد شد. همین هم عاملی بود که شترداران به منطقه آمدند و کل تالاب را دسته‌های شتر پر کرد.»
دشت الله‌آباد شامل روستاهای حاجی‌آباد، یعقوب‌آباد، گنج‌آباد، آلادغلو، شهرآباد، محمدآباد خره، مزرعه و عبدل‌آباد می‌شود و کشاورزی حالا جز جدایی ناپذیر زندگی اهالی این مناطق شده اما دشت قزوین با مزارع یونجه، جو و گندم و باغ‌های سرشارش هم باید به فکر آبیاری با روش‌های جدید باشد. هر باغ باید سهم آب داشته و از غرقاب‌کردن زمین و روش‌های سنتی فاصله بگیرد. در این صورت شاید بتوان کاری از پیش برد.
مدیر‌کل محیط زیست استان البرز حالا می‌گوید همچنان که در این سال‌ها ماجرای زهکش به اکوسیستم تالاب آسیب بسیاری رسانده، آنها در این سال‌ها پیگیر شدند تا این زهکش را که وزارت کشاورزی گذاشته و آب تالاب را می‌کشیده مسدود کنند. پیگیری‌هایشان در نهایت سبب شده بتوانند حکم قضایی برای این ماجرا بگیرند و بتوانند بخشی از این زهکش را مسدود کنند. حکیمی می‌گوید: «این اتفاق بسیار خوب و اثرگذار بود. از دیگر فعالیت‌هایمان برای تالاب، لایروبی کانال‌های خاکی است که آب را به تالاب می‌رساند و از سوی دیگر احداث پاسگاه محیط‌بانی در بالادست تالاب صالحیه هم اتفاق جدیدی در این منطقه است. با اینکه هنوز محیط‌بانی به این منطقه نیامده اما راه‌اندازی این پایگاه امیدوارکننده است.» با این همه خشکسالی و کمبود بارش امسال دامن صالحیه را گرفته و حکیمی می‌گوید تابستان سختی پیش روی زیستگاه است و ممکن است در اواسط تابستان تالاب صالحیه به طور کلی خشک شود.