سایت خبری پیام ما آنلاین | حفظ محیط‌ زیست بدون مردم لنگ می‌ماند

اعضای شبکه سمن‌های محیط‌ زیستی کشور از افزایش حساسیت‌های مردمی و حضور آن‌ها در این عرصه می‌گویند

حفظ محیط‌ زیست بدون مردم لنگ می‌ماند

دبیر شبکه سمن‌های محیط‌زیست هرمزگان: بیشتر کشفیات تخلف‌ها در حوزه محیط‌ زیست با گزارش مردم محلی بوده و این نشان تغییرات خوب در این سال‌هاست.





۸ دی ۱۳۹۹، ۹:۱۴

نیره خادمی | «حفظ محیط‌ زیست بدون همراهی و آگاهی مردم امکان‌پذیر نیست.» این جمله حالا چند سالی است ماهیت شعاری خودش را از دست داده و فعالان این عرصه در عمل می‌دانند تا زمانی که آگاهی همه‌گیر و جامعه محلی نسبت به تحولات مثبت و منفی اطرافش حساس نشود؛ نمی‌توان کاری از پیش برد. چرا که حل بسیاری از مشکلات محیط‌زیست در گرو همین آگاهی و نگرانی جامعه محلی از محل زیستش و هواداری از حیات جانوری و گیاهی اتفاق افتاده است. در این میان سمن‌ها یا سازمان‌های مردم نهاد حوزه محیط‌زیست که هر کدام در بخش‌های گوناگون در حال سازماندهی و آگاهی‌رسانی هستند، بازوان پرتوان حفاظت محسوب می‌شوند. بازوانی که بدون حمایت و اهمیت دادن به آن‌ها قدرت لازم را برای به همراهی آوردن مردم از دست خواهند داد. 

حالا ۹۷۰ سمن در کشور به صورت رسمی از وزارت کشور مجوز فعالیت دارند و تعداد دیگری هم مجوزهایشان در دست اقدام است. اغلب آن‌ها که در شهرهای مختلف مشغول به کارند معتقدند نگاه و حساسیت مردم نسبت به مسائل محیط‌زیست در سال‌های اخیر به دلیل توجه رسانه‌ها و آگاهی‌بخشی فعالان این حوزه زیاد شده اما همچنان راهی بسیاری طولانی تا ایجاد تغییرات بنیادین هم در بالادست و مدیران و هم در پایین‌دست و مردم باقی‌مانده است.

پرنده‌ها با کمک مردم در امان‌اند

یخ مردم و فعالان محیط‌زیست هرمزگان در دو-سه سال گذشته بار دیگر آب شده است. پیش از آن ایجاد مانع برای فعالیت برخی از فعالان محیط‌زیست منطقه عاملی بود تا به گفته مهدی شیرخانی، دبیر شبکه سمن‌های محیط‌زیستی هرمزگان، مردم و سمن‌های مختلف در لاک خود فرو روند و فعالیت‌هایشان کم شود. وضعیت حالا تغییر کرده است. سمن‌های فعال استان در حوزه‌های مختلف مشغول به کارند. بسیاری از آن‌ها روی موضوع پسماند و فاضلاب که از جمله مشکلات اصلی استان و شهر بندرعباس است کار می‌کنند و برخی دیگر هم به حیات‌وحش و موضوعات دیگر می‌پردازند. همین توجه‌ها به گفته او سبب شده در موضوع حفاظت از تنوع زیستی ارتباط خوبی میان فعالان و مردم در سال‌‌های اخیر برقرار شود و برای حفاظت از گونه‌های شاخصی مانند پرندگان استان اتفاقات خوبی رخ دهد. «فعالیت پرنده‌نگری مدتی است آغاز شده و حفاظت از کرکس‌ها و هما هم به این فعالیت‌ها اضافه شده است. مردم محلی حالا با جدیت و دقت همراهی می‌کنند و حساسیت آن‌ها به قدری بالاست که برای مثال اگر باغ پرندگان حرکت اشتباهی کند مردم به سرعت واکنش نشان می‌دهند. اغلب کشفیات و موارد منفی که در حوزه محیط‌زیست رخ داده با گزارش مردم محلی بوده است و این نشان تغییرات خوب در این سال‌هاست.»

این فعال محیط‌زیست می‌گوید هرچند در این حوزه‌ها اتفاقات خوبی افتاده اما برای شهری ساحلی چون بندرعباس و استانی که با دریا همسایه است؛ توجه سمن‌ها و سازمان به محیط‌زیست دریایی بسیار اندک بوده و این در حالی است که هنوز محیط‌بان تالاب یا دریایی هم نداریم. «این اتفاق دلایل مختلف دارد و یکی از دلایل شاید این است که مشکلات مربوط به دریا اعم از دریاخواری، از بین بردن ساحل، سرریز کردن فاضلاب به دریا و … متولیان متفاوتی به غیر از سازمان محیط‌زیست دارد. شهرداری‌ها، سازمان بنادر و دریانوردی و حتی سازمان جنگل‌ها متولی هستند و وقتی ما وارد کار می‌شویم به دلیل شناخت کم‌ آن‌ها از ما کار از پیش نمی‌رود.»

به گفته شیرخانی مشکل دیگر این است که مشوقی هم از سوی سازمان محیط‌زیست به سمن‌ها داده نشده که به صورت تخصصی در این بخش کار کنند. «در حدود یک دهه است که فعال‌هستیم اما تنها ۵ سال است روی تالاب‌ها کار می‌کنیم. امروز بعد از گذر این همه سال به تازگی متوجه شده‌ایم که چقدر کلی‌نگری و همه‌جانبه دیدن موضوع مشکل را حل می کند.»

او می‌گوید بدون مشارکت مردم نمی‌توان محیط‌زیست را حفظ کرد و این نکته جدیدی نیست اما باید در عمل به آن توجه شود و در غیر این صورت بی‌نتیجه خواهد بود. بر همین اساس ارتباط با سازمان محیط‌زیست و سایر ارگان‌ها هم از جمله نکاتی است که می‌تواند سمن‌ها را پراهمیت‌تر کند. «ما درخواست کردیم کمیسیونی در حوزه شهری و شورای شهر تشکیل شود تا بتوانیم در آن شرکت کنیم و برای بودجه‌ریزی سالیانه از نظر سمن‌های محیط‌زیستی هم استفاده شود. چون وقتی بودجه سالیانه ریخته می‌شود اما برنامه‌های محیط‌زیست در آن جایگاهی ندارد، نمی‌توان کاری از پیش برد.»

شیرخانی می‌گوید در سال‌های اخیر مشارکت‌ مردمی و در حقیقت سوت‌زنی آن‌ها باعث شد اتفاقات فراوانی علیه محیط‌زیست در استان رخ ندهد و نمونه‌ آن توقف ساخت و ساز در ژئوپارک قشم یا احداث مزرعه پرورش میگو در ساحل توریستی و زیبای مکسر است. از سویی چندین و چند ساخت و ساز اشتباه و دریاخواری هم در بندرعباس با کمک و مشارکت مردمی متوقف شد و اگر این حساسیت‌ها نبود شاید نمی‌شد این موارد را عملی کرد و به دنبال آن مدیران هم جدی‌تر شدند. مدیرانی که محیط‌زیست را جدی نگرفتند در این سال‌ها مورد بی‌مهری مردم قرار گرفتند و مذموم شناخته شدند. «نکته مهمی که در این بحث نباید نادیده گرفته شود و این است که حساسیت‌ها و توجه‌ها را باید به درستی مدیریت کرد و در صورت بی‌توجهی و مدیریت نادرست می‌تواند افکار عمومی را به سمت نادرستی هدایت کرده و باعث اجرای تصمیمات احساسی و بدون در نظر گرفتن تخصص شود.»

حساسیت‌های نادرست از سمن‌ها برداشته شود

«اوضاع بسیاری از سمن‌های کشور در سال‌های اخیر از منظر اداری و پذیرش آن‌ها در جلسات گوناگون و نظرخواهی از آن‌ها بهتر شده است.» این را حمید طراوتی، دبیر شبکه سمن‌های محیط‌زیستی خراسان رضوی می‌گوید و معتقد است هرچند اوضاع به نسبت گذشته بهتر شده اما همچنان ضعف ساختاری و جدی نگرفتن عملکرد و کمکی که سمن‌ها می‌توانند به محیط‌زیست داشته باشند از جمله مشکلاتی است که با آن روبرویند. این در حالی است که طراوتی ضعف در مشارکت اجتماعی مردم را هم بالا می‌داند و معتقد است یکی از دلایل این اتفاق ناتوانی در برقراری ارتباط است. «مشکل اصلی دیگر نبود اعتماد اجتماعی و بی‌اطمینانی گسترده است. این موارد باعث می‌شود سمن‌های مختلف نتوانند به درستی وارد عمل شوند و در صورتی که پای کار بیایند هم دستاورد چندانی نباشد چرا که مردم به مباحث مادی این سمن‌ها و عملکردشان اطمینان لازم را ندارند.»

همه این‌ها اما دلیلی نبوده که واکنش‌ها و فعالیت‌های فعالان محیط‌زیست استان کم شود. آن‌ها در سال‌های گذشته توانسته‌اند با همه توانشان مردم را حساس کنند و به همین دلیل اتفاقات ضد محیط‌زیستی فراوانی در شهر اجازه بروز پیدا نکرده‌اند. طراوتی نمونه‌های بسیاری را نام می‌برد که با حضور مردم و حساسیت آن‌ها مقابلش ایستادگی شد. یکی از آن‌ها ماجرای ساخت‌و‌ساز در کمربند جنوبی شهر و ساخت در دامنه کوه این منطقه بود. دیگری تجمعات مردم و فعالان محیط‌زیست که جلوی واگذاری ارتفاعات سنگ سیاه را گرفت.

این کارشناس محیط‌زیست حالا و بعد از سال‌ها رصد فعالان محیط‌زیستی معتقد است که سمن‌های محیط‌زیستی به شرط آن‌که اعضای فعال و آموزش دیده‌ای داشته باشند می‌توانند به خوبی عمل کنند و در این صورت رابطه‌شان هم با مردم تسهیل می‌شود. این در صورتی است که نهادها و سازمان‌های متولی هم سمن‌ها را به عنوان همراه بپذیرند و اجازه فعالیت درست را از آن‌ها سلب نکنند و از فعالیت سمن‌ها نترسند. «برای مثال درحال حاضر برای سخنرانی در مدارس مشکلاتی از سوی آموزش و پرورش وجود دارد. چرا باید این‌طور باشد؟ ما باید اجازه دهیم فرزندانمان از کودکی با این مفاهیم آشنا شوند و در این صورت است که می‌توانیم به آینده و وجود مردمی حساس امیدوار باشیم.»

 

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *