وضعیت هتلداران ایران بر اثر شیوع کرونا بحرانی شده است 

خسارت 8 هزار میلیارد تومانی به صنعت هتلداری ایران 

رئیس جامعه هتلداران ایران در گفت و گو با پیام ما: بیش از نیمی از فعالان گردشگری بیکار شده اند و این صنعت صد درصد آسیب دیده است. 

وضعیت گردشگری کشور اورژانسی است. این مسئله را می توان از آمار رو به رشد بیکاری و بالا رفتن نمودار ضرر و زیان در این صنعت دید. در این شرایط دیگر بسته های حمایتی چون امهال وام ها و تسهیلات ۱۲ درصدی راه گشا نیست و به عبارتی حکم تب بر برای بیمار در حال مرگ را دارد . بیکاری از رگ گردن به فعالان این عرصه نزدیک تر است، آنطور که رئیس جامعه  هتلداران ایران می گوید هم اکنون دو سوم کارکنان این صنعت به زمره بیکاران کشور اضافه شده و اشتغال مابقی نیز تثبیت شده نیست.

 حوزه گردشگری یکی از اشتغال‌زاترین بخش‌ها در هر کشوری محسوب می‌شود. قبل از کرونا ۶ تا ۷ درصد از رقم تولید ناخالص داخلی کشور مربوط به مشاغل مرتبط با گردشگری بود  اما پس از کرونا ورق برگشت .  بنا به گفته مسولان میراث فرهنگی ،بیشترین بیکاری در دوران شیوع ویروس کووید-۱۹ مربوط به بازار گردشگری است.

آن طور که رئیس جامعه هتلداران ایران به پیام ما می گوید: در ایام کرونا این صنعت ۱۰۰درصد آسیب دیده است.

جمشید حمزه‌زاده  اذعان دارد که تا پایان شهریور ماه صنعت هتلداری کشور قریب به ۸ هزار و ۵۰۰میلیارد تومان خسارت دیده است. رقم  روز خسارت وارد شده به کلیه بخش های گردشگری در دسترس نیست، اما طبق آخرین اظهار نظر معاون گردشگری میراث فرهنگی که مربوط به اواسط مرداد ماه است، حوزه گردشگری از ابتدای شیوع ویروس کرونا تا پایان تیر ماه سال جاری ۱۲ هزار میلیارد تومان خسارت را متحمل شده است.

 این در حالی است که به گفته رئیس کانون جهان‌گردی و اتومبیل‌رانی جمهوری اسلامی ایران هر واحد بیش از ۵۰میلیارد تومان خسارت دیده است.

خسارت وارده به بخش گردشگری و صنایع دستی روز به روز بیشتر می شود. تا خرداد ماه خسارت وارده به این بخش ۷۰هزار میلیارد ریال  تخمین زده شده بود، اما یک ماه پس از آن این رقم به  ۱۱۸ هزار میلیارد و ۲۹۸ میلیارد  ریال  رسید.

به گفته  وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بیشترین برآورد خسارت مربوط به خراسان رضوی با ۱۸۴ هزار و ۵۵۰ میلیارد ریال و کمترین برآورد خسارت هم به استان خوزستان با ۲۴۲ میلیارد ریال تعلق دارد.

این آمار خود گواه این مسئله است که بسته حمایتی دولت چندان تاثیری در کاهش ضرر و زیان این بخش نداشته است.  این بسته که از همان اوایل سال ابلاغ شده بود شامل امهال سه ماهه مالیات، اعم از مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده، تعویق سه ماهه بازپرداخت اقساط تسهیلات بانکی،امهال پرداخت ۲۳ درصد حق بیمه کارفرمایی پرسنل شاغل در واحدهای گردشگری،تعویق پرداخت قبوض حامل های انرژی (آب، برق، گاز) به مدت سه ماه و در نهایت امکان استفاده از تسهیلات بانکی با نرخ ۱۲ درصد بود.

بسته حمایتی دولت، بی تاثیر بود

رئیس جامعه هتلداران ایران در خصوص اثر بخشی این بسته می گوید:با توجه به اینکه صنعت گردشگری آسیب ۱۰۰درصد دیده بود، این بسته به هیچ عنوان  تاثیر گذار نبود و ما هم  نسبت به این موضوع اعتراض کردیم، هر چند که همان بسته حمایتی هم به نحو احسن اجرا نشد .

حمزه‌زاده  توضیح میدهد:« قرار بود تا ما سه ماه امهال مالیاتی و سه ماه  تعویق در پرداخت حامل های انرژی داشته باشیم که به درستی اجرا نشد. امهال پرداخت ۲۳ درصد حق بیمه کارفرمایی پرسنل شاغل در واحدهای گردشگری نیز به صورت ناقص اجرایی شد، هر چند که آن مدت سه ماهه نیز اصلا کافی نبود»

فعالان این حوزه معتقدند که با توجه به اینکه سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به وزارتخانه تبدیل شده است ،می‌تواند تعاملات بیشتری با سایر وزارتخانه‌ها جهت دریافت تسهیلات غیرنقدی برای کسب‌وکارها و اقامتگاه‌ها داشته باشد. انتظار این عده بخشودگی در پرداخت قبوض برای هتلداران و اقامتگاه های گردشگری است.

مدیرعامل گروه هتل‌های ایرانگردی و جهانگردی‌ در اواخر اردیبهشت ماه طی یادداشتی نوشته بود« دولت چند بسته حمایتی شامل تعویق سه‌ماهه پرداخت اقساطِ تسهیلات، مالیات، بیمه تأمین‌اجتماعی کارفرمایان و حامل‌های انرژی برای صنایع‌دستی و تاسیسات گردشگری اختصاص داده است که در صورت تحقق بازخورد خوبی از این راهکار دریافت خواهد شد. اما با توجه به گستردگی برخی مجموعه‌ها از جمله هتل‌های زنجیره‌ای و همچنین آسیب‌پذیری برخی مجموعه‌های کوچک‌تر همانند بوم‌گردی‌ها، نیاز به برنامه‌ای گسترده‌تر همچون تنفسی یک‌ساله برای استمهال وام‌های دریافتی در حوزه گردشگری است تا صاحبان مراکز و تاسیسات گردشگری در شرایط به وجود آمده اقدام به تعدیل ناخواسته نیروهای خود یا تغییر کاربری این مراکز نکنند. این در حالی است که در صورت تخصیص پیدا نکردن اعتبار، ناخواسته این اقدام رخ خواهد داد»

با این حال  معاون گردشگری کشور از اساس این پیشنهادات را  غیر عملی قلمداد می کند. تیموری در تاریخ ۲۳مهر ماه به دنیای اقتصاد گفته است:«چنین اقدامی قابلیت اجرا ندارد زیرا اغلب تاسیسات گردشگری فعال در بازار توریسم خصوصی هستند و ما نمی‌توانیم به مسائل اجرایی واردشویم».

هنوز ۴ ماه از پیش بینی فعالان این عرصه مبنی بر بیکاری گسترده در بخش گردشگری در صورت عدم حمایت های موثر نگذشته است که رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران ایران از بیکاری بیش از نیمی از فعالان این عرصه خبر می دهد.  

حمزه‌زاده به  می گوید:«ما چیزی حدود ۷۵ هزار نفر کارمند رسمی و آموزش دیده در واحدهای اقامتی به جز خانه های مسافر داریم که از این تعداد دو سوم بیکار شدند»

این در حالی است که  معاون میراث گردشگری در ۱۱ فروردین ماه هدف از ارائه اولین  بسته حمایتی  را حفظ اشتغال نیروی شاغل در حوزه گردشگری عنوان کرده بود اما شیب صعودی روند بیکاران فعالان این حوزه حاکی از این امر است که این بسته حمایتی، چندان موفق نبوده است.

آنچه مسلم است ، این بسته نتوانسته است جلوی بیکاری گسترده نیروی کار آموزش دیده این صنعت شود، همین امر است که منجر شده تا فعالان این عرصه حمایت‌های دولت را تجویز تب بر برای فرد در حال مرگ تعبیر کنند. با این حال  مدیر عامل  کانون جهان‌گردی و اتومبیل‌رانی معتقد است که این بسته تا حدی موفق عمل کرده است. حسین اربابی به پیام ما می گوید:« بیکاری ارتباط مستقیمی به درآمد دارد.  در حالی که کمک دولت، کمک درآمدی نبوده است و  تنها به ماندگاری زیرساخت ها و کم تر شدن استهلاک آنها کمک کرده است»

اربابی می گوید  وام های گرفته شده در دوران کرونا صرف پوشش هزینه های ثابت و کم کردن استهلاک شده است. او اضافه می کند:« نمی توان که با وام حقوق کارکنان را پرداخت کرد، این وظیفه دولت است که با مکانیزم هایی همچون استفاده از ظرفیت‌های تامین اجتماعی و انواع خدمات و بیمه ها خسارت این بخش را جبران کند و مانع بیکاری افراد شود».

صحبت های اربابی حول محور کاهش درآمد هتلداران می چرخد؛ مطلبی که بارها در صحبت های هتلداران و مهمانپذیرها تاکید شده است. آن طور که رئیس جامعه هتلداران ایران می گوید ضریب اشغال هتل‌های کشور زیر ۵ درصد است و خیلی از هتل‌ها یا تعطیل و یا با رکودی شدید روبه‌رو شده‌اند.

کاهش درآمد هتلداران  تا جایی پیش رفته است که درحال‌حاضر اغلب مجموعه‌ها و بخش‌های فعال در بازار گردشگری تخفیف‌های قابل‌توجهی برای کسب‌وکارهای خود در نظر گرفته‌‌اند تا گردشگران بیشتری را جذب کنند. چنان که برخی از هتل‌ها برای هر شب اقامت مسافر  ۵۰ تا ۷۰درصد تخفیف در نظر گرفته‌اند.

آن طور که فعالان حوزه گردشگری و هتلداران  می گویند، نجات این صنعت جز با ترغیب و بسته های تشویقی سفر امکان پذیر نیست. تاکنون از سوی ستاد سفر استانی ۶۴ بسته سفر ارزان که در برگیرنده سفر به تمامی استان‌های کشور است با عنوان «سفر آسان» ارائه شده است که به دلیل ورود به پیک دوم موج اول شیوع ویروس کرونا در کشور اجرایی شدن آن به تعویق افتاده است.

تورگردانان و فعالان این حوزه معتقدند، دولت باید سیاستی اعمال کند تا در راستای آن سفرهای داخلی به سمت تورها سوق پیدا کند.آنها معتقدند با ارائه سازو کار مشخص ،برنامه ریزی و کنترل سفرها می توان هم جلوی کرونا ایستاد و هم صنعت گردشگری را از ورطه نابودی نجات داد. با این حال واضح است که دوگانگی مواضع وزارتخانه های بهداشت و گردشگری درباره موضوع سفر، اجازه نمیدهد ساختار اصولی برای مسافرتها تعریف و اجرا شود. این در حالی است که کارشناسان معتقدند وزارتخانه باید بتواند قدرت و استقلال کافی برای متقاعد کردن مجموعه سیاست‌گذاران برای اجرایی کردن  طرح سفر هوشمند و سفر کارت داشته باشد.