قمه زنی برای
بدنامی تشیع است

این روزها و در هر کوچه و برزنی که مسیرت می افتد، با خیل عظیمی از عاشقان اباعبدالله الحسین و یاران باوفایش بر می خوری که در سوگ و ماتم عاشورا، سینه و زنجیر زنان عزادارند. این آئین سوگواری از همان روزهای اول پس از واقعه عاشورا در سال 61 هجری . قمری رواج داشته بطوری که طبق روایات در اربعین شهادت امام حسین در همان سال، هنگامی که اسیران از شام به طرف مدینه درحرکت بودند راه خود را به سمت کربلا تغییر داده و هنگامی که به آن سرزمین رسیدند با جابر ابن عبدالله انصاری صحابی پیامبر و تعدادی از بنی هاشم مواجه شدند و در آنجا به سوگواری و نوحه سرایی پرداختند. هرچند آداب و رسوم این عزاداری ها در گذر زمان دستخوش تغییراتی شده و سبک و سیاق آن تا حدودی عوض شده اما این مراسم ها هنوز ادامه دارد و پس از گذشت چندین دهه باز هم محرم و صفر از اهمیت و احترام خاصی بین مردم برخوردار است.
روش های رایج در عزاداری معمولا شامل نوحه سرایی، مرثیه خوانی، سینه زنی، زنجیر زنی، علم گردانی و غیره می باشد اما متاسفانه بروز خرافات و عقاید پوچ و بی اساس همواره یکی از آفت های این سوگواری هاست که نه تنها به جسم و تن بلکه به اصالت و واقعیت دین مبین اسلام لطمه وارد می کند. اعمالی مانند قمه زنی، تیغ زنی و قفل بندی که انجام آنها را هیچ یک از مراجع تقلید و آیات عظام پسندیده نمی دانند و عقل هم آن را تایید نمی کند.
این« کارها و اعمال شنیع را ما حتی در زمان قوت و انتشار تشیع مانند زمان آل بویه در ایران و یا زمان مأمون و اوائل زمان عباسیان که از طرفی شاهان شیعه بر مردم حکومت داشتند و از طرفی علمای بزرگی چون شیخ مفید و سید مرتضی در آن زمان ها بوده اند نیز نمی بینیم و هیچ خبری این موضوع و اثبات آن را نقل نکرده است در صورتی که در همان وقت ها در عزاداری ، حتی در بغداد نیز که مرکز سنیان بوده بازارها را تعطیل و عزاداری می کردند هرگز کسی نبود که قمه بزند یا سینه زنی کند یا اعمال شنیع دیگری انجام دهد. چون سر رشته مجالس عزاداری امام حسین (علیه السلام) به دست توده های مردم است و آنها میان دار و صحنه گردان عاشوراهستند، مردم برای عزاداری، شکل های گوناگونی آفریده اند ازجمله زنجیر زنی با تیغ، قفل زنی، تیغ زنی، قمه زنی. هیچ کدام از این شکل های عزاداری را عالمان اسلامی به مردم القا نکردند. بلکه مردم به جلو افتادند و شکلی خاص به عزاداری دادند، در نهایت اینکه فقها برخی از صورت های عزاداری را جایز یا حرام دانستند.
از طرف دیگر آزار نفس و اذیت کردن بدن در این سینه زنی ها و زنجیرزنی ها ( که با آن زنجیرهای نکره بر پشت سر یا به سر و صورت می کوبند ) و قفل بندی و قمه زنی ها حرام است عقلاً و نقلاً . یعنی حفظ نفس از ضروریات ششگانه اسلامی است ، مخصوصا که دین اسلام دین سهل و ساده است . پیامبر فرموده اند که « جئتُکُم بِالشریعهِ السَّهلهِ السَّمحاءِ » و رفع حرج در موارد مختلفه که در قرآن نیز می فرماید « مَا جَعَلَ عَلَیکُم فِی الدِّینِ حَرَج ٌ» خود این سخن را ثابت می کند. این توضیح را باید یاد آور شد که بین سینه زنی و بر سینه زدن تفاوت است ؛ گاهی رسم بر سینه زدن چنان با حرکت هی متعدد و موزونی صورت می گیرد که از حالت طبیعی خارج می شود ، ما این را سینه زنی می نامیم و از سینه زدن تفکیک می کنیم ».( محمد اسفندیاری ،از عاشورای حسین تا عاشورای شیعه ، ج 3 ، قم : صحیفه خرد ، ۱۴۲۷هـ.ق ).
یکی از اعمال زشت و غیر انسانی، عمل فجیع قمه زنی است. قمه زنی مراسمی است که در بعضی شهرستان ها و بلاد شیعی و توسط برخی از عزاداران امام حسین (ع) اجرا می شودو در تأسی به مجروح و شهید شدن سیدالشهداء (ع) و شهیدان کربلا و به عنوان اظهار آمادگی برای خون دادن و سر باختن در راه امام حسین (ع) انجام می گیرد شرکت کنندگان در این مراسم، صبح زودِ روز عاشورا، با پوشیدن لباس سفید و بلندی همچون کفن، بصورت دسته جمعی قمه بر سر می زنند و خون، از سر بر صورت و لباس سفید جاری می شود. بعضی هم برای قمه زنی نذر می کنند، برخی هم چنین نذری را درباره کودکان خردسال انجام می دهند و بر سرِ آنان تیغ می زنند، تا از محل آن خون جاری گردد.
از نظر تاریخی، مسلّم است که قمه زنی در ایران نیز تا پیش از صفویه هیچگونه سابقه ای نداشته است و محور تردیدها در آن است که آیا در زمان صفویه به وجود آمده است و یا اینکه بعد از صفویه در زمان قاجاریه وارد شده و رواج یافته است؟ (مهدی مسائلی، قمه زنی، سنت با بدعت؟، ص 19).
استاد یوسفی غروی در مصاحبه با تبیان می گوید: از نظر تاریخی، ظاهراً آن وقت که صفویه سر کار آمدند، قمه زنی پدید آمد و مسلماً هیچ سابقه ای هم بر صفویه ندارد؛ اما هنوز به یقین نرسیده ایم که آیا قبل از عثمانی ها هم این کار انجام می شده است یا نه؟
در کتاب «تاریخ شاه عباس کبیر» از نصرالله فلسفی آمده است؛ فدائیانِ صفویه در روز عاشورا شمشیر به دست، بیرون آمدند و تصورشان این بود که نوعی همدردی و مواسات با اصحاب امام حسین (ع) داشته باشند. آنان می گفتند در چنین روزی که اصحاب امام حسین (ع) و خود امام و بنی هاشم تیرمی خورند، پس ما هم این حالت را برای خودمان ایجاد می کنیم؛ یعنی نشان دهیم که ما در راه امام حسین (ع) فدوی هستیم و حاضریم سرمان بریده شود و این شروع قمه زنی شد.
حجت الاسلام رضا حاجی آبادی، کارشناس مسائل مذهبی در این باره می گوید: اکثر علما دینی این عمل را ممنوع کرده اند و دلیل ممنوعیت، حکم ثانوی آن است. چون این کار باعث وهن و بدبینی نسبت به شیعه می شود و شیعه واقعی را زیر سوال می برد. این کار دقیقا مشابه رفتار تکفیری هاست که خون و خونریزی را ترویج می کنند و چهره شیعه را بد نشان می دهند. اوایل انقلاب چون از شطرنج و بیلیارد برای قمار استفاده می شد حرام بود اما چون بعدها از حالت قمار خارج شد و به صورت بازی درآمد، حضرت امام آن را آزاد کردند، دقیقا این مثال مانند قمه زدن است که حکم ثانویه اش حرام است. وی ادامه داد: متاسفانه هنوز هم در جای جای ایران و کشورهای مسلمان این عمل رواج دارد و معمولا در صبح های عاشورا شاهد آن هستیم.
در پایان فتوای مراجع عظام در مورد قمه زنی را مرور می کنیم و امیدواریم هرچه زودتر این خرافات وبدعت های ناروا از جامعه اسلامی ما رخت بربندد.
آیت الله خامنه ای (دام ظلّه): قمه زنى علاوه بر اینکه از نظر عرفى از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمى‏شود و سابقه‏اى در عصر ائمه «علیهم السلام» و زمان هاى بعد از آن ندارد و تأییدى هم به شکل خاص یا عام از معصوم «علیه السلام» در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب مى‏شود بنابراین در هیچ حالتى جایز نیست (رساله اجوبه، سوال 1461)
آیت الله مکارم شیرازی: قمه زنی قطعا حرام است و باید از انجام اعمالی که موجب وهن مذهب و یا آسیب به بدن می شود اجتناب کرد .
آیت الله سیستانی: باید از کارهایی که عزاداری را خدشه دار می کند اجتناب شود .
آیت الله فاضل لنکرانی: توجه به گرایشی که نسبت به اسلام و تشیع بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در اکثر نقاط جهان پیدا شده است و ایران اسلامی به عنوان ام القرای جهان اسلام، شناخته می‌شود و اعمال و رفتار ملت ایران به عنوان الگو و بیانگر اسلام، مطرح است،‌ لازم است در رابطه با مسائل سوگواری و عزاداری سالار شهیدان، حضرت امام حسین ـ علیه السلام ـ به گونه‌ای عمل ‌شود، که موجب گرایش بیشتر و علاقه‌مندی شدیدتر به آن حضرت و هدف مقدس وی گردد. پیداست در این شرایط، مسئله قمه زدن نه تنها چنین نقشی ندارد، بلکه به علت عدم قابلیت پذیرش و نداشتن هیچ گونه توجیه قابل فهم مخالفین، نتیجه سوء بر آن مترتب خواهد شد. لذا لازم است، شیعیان علاقه‌مند به مکتب امام حسین (علیه السلام ) از آن خود‌داری نمایند؛ و چنان چه در این مورد، نذری وجود داشته باشد؛ نذر واجد شرایط صحت و انعقاد نیست.
آیه الله جوادی آملی: چیزی که مایه وهن اسلام و پایه هتک حرمت عزاداری است جایز نیست، انتظار می رود از قمه زنی و مانند آن پرهیز شود.
آیت الله بهجت:
ازهرعملی که باعث وهن به تشیع می شود باید پرهیز نمود.
آیت الله نوری همدانی: قمه زدن اشکال دارد.
آیه الله مظاهری اصفهانی: قمه زدن و مانند آن جائز نیست.
آیه الله سید کاظم حائری: خرافاتی مانند قمه‏زنی، موجب بدنامی اسلام و تشیع است.
آیه الله نوری همدانی: عزاداران محترم و متعهد به جای اینکه قمه را بر فرق خود بکوبند در فکر آن باشند قمه را بر سر دشمنان اسلام که اراضی آنان را اشغال و در فکر تضعیف آنان می باشند و منابع آنان را غارت و بالاخره هر روزی با ترفند جدیدی حیات اسلامی آنها را به مخاطره می اندازند بکوبند . خداوند توفیق بیشتر برای پیمودن این راه به همه ی مسلمانان عنایت بفرماید.