بازار رفسنجان؛ نمادی از معماری اعصار

بازار تاریخی رفسنجان یکی از منحصر به فردترین آثار تاریخی استان کرمان است که نشان از عزم مردم کویر برای رونق زندگی و تجارت دارد؛ اما پس از گذشت سال ها این بازار هم اکنون از رونق افتاده و درگیر وعده ها است.
به گزارش مهر، شاید عده زیادی از مردم رفسنجان با تاریخچه بازار تاریخی این شهر آشنا نباشند، شاید کمتر کسی بتواند اطلاعات درست و کاملی در خصوص بازار بدهد. این که بازار در چه سالی و توسط چه کسی ساخته شده یا مساحت، تعداد مغازه ها و … چه قدر است خود جای سوال و تحقیق دارد. اما نکته قابل تامل این است که این بازار هر روز به سمت تخریب بیشتر می رود و در این میان نه مردم و نه مسئولان تاکنون اقدامی نکرده اند.
بازار رفسنجان از دیر باز به عنوان مرکز اقتصادی و تجارت شهر شناخته شده است. مجموعه بازار رفسنجان شامل مسجد، نه گنبد سلجوقی، قیصریه، بارانداز، کاروانسرا، آب انبار، سقاخانه و حمام است. قسمت هایی هم که از نظر استحکام به واسطه عوامل طبیعی تخریب شده بود در زمان قاجار مورد مرمت قرار گرفت و این بنای با ارزش تاریخی که تلفیقی از معماری ایرانی عصرهای مختلف است در دو جهت دروازه های شرق و غرب ساخته شده است. طول بازار در جهت شمال به جنوب توسط بازارچه های فرعی 100 متر و در جهت غرب به شرق حدود هزار متر است.
محمد فتحی پور در کتاب «رفسنجان تمدن فرو رفته در کویر و بر آمده از کویر» آورده است: بازار رفسنجان از بناهای نخست شهر رفسنجان است. مجموعه تاریخی بازار نمونه ارزشمندی از شهرسازی دوران سلجوقی تا قاجاریه است.
بهرام شاه سلجوقی حاکم وقت بنای اولیه این بازار را در سال 563 هجری قمری بنا نهاد. قیصریه در بازار نیز به نام اوست.
مساحت کل بازار رفسنجان در گذشته بالغ بر 25 هزار متر مربع بوده و در قدیم در چهار طرف بازار چهار دروازه به نام های دروازه قطب آباد، دروازه کمال آباد، دروازه مزار و دروازه علی آباد وجود داشته که در گذر زمان سه تا از دروازه ها از بین رفته اند. ابتدای بازار از دروازه قطب آباد شروع و به دروازه کمال آباد ختم می شد و ورودی بازار از خیابان امام تا خیابان شهید بهشتی که مساحتی در حدود 14 هزار و 500 متر مربع است.
212 مغازه و حجره وجود دارد و در ادامه بازار تا کاروانسرا که در حدود 10 هزار متر مربع است از 110 باب مغازه با توجه به درصد تخریب بالا در طول مسیر به صورت پراکنده تعداد 6 باب مغازه آهنگری در راسته بازار فعالیت می کنند و مغازه های دیگر با بسته شده یا تخریب شدند.
مکان های دیگری مانند سراچه و تیمچه نیز فعالیت دارند. همچنین اماکنی چون حمام، آب انبار و سه باب مسجد دایر است و کاربری حمام بازار رفسنجان به موزه مردم شناسی اختصاص یافته است.