گنبد جبلیه؛ تنها ساختمان سنگی کرمان
۳ شهریور ۱۳۹۵، ۲۰:۴۷
گنبد جبلیه؛ تنها ساختمان سنگی کرمان
در شرقی ترین گوشه شهر کرمان گنبدی از سنگ و گچ قرار دارد که محلی ها به آن «گنبد گبری» می گویند. گنبدی که نام اصلی آن «گنبد جبلیه» است و در دوره های قبل از اسلام بنیان گذاری و در دوره سلجوقی تکمیل شده است. سر پرسی سایکس در کتاب «هشت سال در ایران» درباره تاریخ این بنا می نویسد: از قبرستان که رد می شوید یک ساختمان هشت ضلعی سنگی خواهید دید که گنبدی به شکل دو هلال برآن قرار گرفته و قطر داخل آن هیجده فوت و هر طرفی نیز هیجده فوت و نوک آن آجری و منتهی الیه آن دایره است. این محل را جبلیه می نامند و تنها ساختمان سنگی کرمان همین گنبد جبلیه است. ایرانیان معتقدند که این محل آتشکده یا مقبره یکی از زرتشتیان بوده و برخی نیز عقیده دارند که مزار سید محمد تباشیری است. عده ای دیگر این گنبد را متعلق به سلجوقیان می دانند ولی این ادعا درست نیست.
می توان حدس زد که این بنا شاید مربوط به پیش از اسلام باشد و از بناهای زرتشتی است گرچه استیل آن با استیل آتشکده تطابق ندارد. سبک معماری این بنا شبیه به بناهای اواخر دوره ساسانی است که به نظر می رسد در اوائل دوران اسلامی مرمت شده باشد، یا این که آن را در اوایل اسلام با الهام از معماری ساسانی ساخته باشند. می گویند که در ساخت این گنبد به جای آب از شیر شتر استفاده شده است که مورخان و معماران دلیل استحکام این بنا را همین امر می دانند ! این گنبد ۸ ضلعی تماماً از سنگ است و عرض پی آن هم در پایه به ۳ متر می رسد. در ۸ طرف گنبد جبلیه۸ در به عرض ۲متر قرار دارد که امروزه تنها یکی از آن ها باز است. سقف گنبد از آجر ساخته شده و داخل آن ظاهرا دارای تزیینات گچ بری بوده که قسمت بالای آن ریخته و قسمت پایین بنا اگر تزییناتی هم داشته از بین رفته است. مصالح به کار رفته در دیوارها سنگ لاشه با ملات گچ از بیرون و آهک از داخل است . گنبد جبلیه در سال ۱۳۱۶ توسط وزارت فرهنگ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در سال ۱۳۸۳ پس از مرمت به موزه جبلیه )کتیبه های تاریخی) تبدیل شد.
اگر گذارتان به این موزه بیفتد می توانید یکی از قدیمی ترین کتیبه های موجود در گنبد را از نزدیک ببینید که به کتیبه مسجد آبدر اشکان معروف است و به بنای یادبود یک مسجد در ارتفاعات شمال شهر رابر آبادی آبدر اشکان (اشکون) واقع در شهرستان بافت مربوط می شود. کتیبه، روی قطعه سنگی طبیعی و به خط کوفی حک شده و کوچک ترین سنگ قبر کشف شده در استان کرمان هم در این گنجینه نگهداری می شود. بد نیست بدانید که این سنگ در سال ۱۳۷۷توسط احمد ایلاقی کشاورز دهستان قائم آباد کشف و تحویل سازمان میراث فرهنگی استان کرمان شد. ابعاد سنگ به ۲۶ در ۲۲ سانتیمتر می رسد و کتیبه آن شامل دو بخش است.
یکی نوار حاشیه ای و دیگری نوشتار وسط که در یک کادر قرار گرفته است. حاشیه کتیبه که شروع آن از قسمت پایین گوشه سمت راست است شامل آیه ۱۸و بخشی از آیه ۱۹سوره مبارکه «آل عمران» است. در پایان کتیبه در قسمت سمت چپ نام متوفی و سال وفات در یک کادر محرابی شکل قرار گرفته است.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
سایه سیل بر خوزستان
مطالب مرتبط
فعالان محیطزیست در «دادگاه بین آمریکایی» از تأثیر تغییراقلیم بر زندگی مردم میگویند
صدای ما را بشنوید
شعار امسال روز زمین «متحد شدن برای آیندهای بدون پلاستیک» است
پلاستیک، آفتی برای حیات
معماری سنتی ایران چگونه به اقلیم توجه میکرد؟
نسخه پایداری در «کندوان»
گفتوگو با فرزانه سفلایی، استاد دانشکده معماری دانشگاه همپتون ویرجینیا:
معماری ایران دچار تجملگرایی شده است
گفتوگو با وحید قبادیان، معمار، مولف و استاد دانشگاه:
در معماری پایدار از همسایهها عقب افتادیم
ترانه یلدا معمار و شهرساز در گفتوگو با «پیام ما» جریان معماری ایران را نقد کرد
زنگ خطر غفلت از آمایش سرزمین
در منطقهای که فعالان محیط زیست خوزستان پیشنهاد تأسیس ژئوپارک دادهاند، مجوز برداشت معدن صادر شد
معدنکاوی در کمین«درهبرفی»
گرمای تابستان در میناب، طعمهٔ گوشتخواران وحشی این منطقه را کاهش میدهد
فصل تعارض پلنگ در هرمزگان
پلاستیک، فاجعهای برای سلامتی و محیطزیست
یوزپلنگآسیایی؛ شکستی تمام عیار؟
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید