سایت خبری پیام ما آنلاین | تکاپو برای نجات« امیر اقتدار»

تکاپو برای نجات« امیر اقتدار»





۷ آبان ۱۳۹۹، ۱۵:۳۱

بعد از آمدن حکم تخریب عمارت «امیر اقتدار»، میراث فرهنگی تازه به فکر ثبت ملی این بنا افتاده است. معاون میراث فرهنگی استان تهران می‌گوید هنوز شکایتی از سمت میراث فرهنگی برای به جریان انداختن دوباره پرونده این بنا صورت نگرفته است اما موضوع در معاونت فنی میراث فرهنگی تهران مطرح و برای تصمیم‌گیری نهایی به وزارتخانه ارسال شده است. مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی هم می‌گوید اعضای شورا با ثبت این اثر موافق هستند و «صرفا تشریفات قانونی باید طی شود.»

تا چند روز دیگر با رای دیوان عدالت اداری تنها بخش باقی‌مانده عمارت امیر اقتدار تخریب و از صحنه روزگار محو خواهد شد. امیر لشکر محمود خان انصاری ملقب به «امیر اقتدار»، آخرین رئیس پلیس نظمیه دوران قاجار و حاکم نظامی تهران بود. کسی که هنوز معبر شمالی عمارتش به یاد او، خیابان امیری و معبر جنوبی، اقتدار نام‌گذاری شده است. هنوز هر دو نام بر گذرها باقی مانده اما قرار است خود عمارت دیگر نباشد.

امیر اقتدار سه دختر و پنج پسر داشت که هر کدام از فرزندان در بخشی از این خانه تاریخی ساکن بودند. سامانه طرح تفصیلی شهرداری تهران، عمارت امیر اقتدار و دیگر بخش‌های آن را به عنوان مجموعه ساختمان‌های تاریخی مشخص کرده بود اما رفته‌رفته هر یک از این بخش‌ها شبانه و در سکوت تخریب شدند. چنان که ملک جنوب‌شرقی را در سال ۹۴ و ملک جنوب‌غربی را عمارت در سال ۹۵ شبانه ویران کردند.

باغ بزرگ امیر اقتدار نیز که در دوران پهلوی دوم انبار بهداری ارتش شده بود، در سال‌های گذشته تبدیل به بازار موبایل ایرانیان شد. می‌گویند مالکیت هر دو عمارت تخریب شده نیز در اختیار بازار موبایل است.

آن‌طور که مصطفی پورعلی، مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی به «پیام ما» می‌گوید این بنا واجد ارزش ثبت است اما تاکنون اقدامی برای ثبت کردن آن در فهرست آثار ملی صورت نگرفته است: «بنای موسوم به امیر اقتدار، به لحاظ ویژگی‌ معماری واجد ارزش ثبت است. رای دیوان هم ناظر بر این است که باید ابتدا بنا ثبت شود و بعد اعمال محدودیت صورت پذیرد.»

مرتضی ادیب‌زاده، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران به «پیام ما» می‌گوید، در سال‌های گذشته پرونده‌ای در خصوص ثبت اثر تشکیل نشده است. این جمله خود گواه کم‌کاری اداره میراث،فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران در ثبت ملی یک بنای ارزشمند است.

عمارتی که بنا به گفته سجاد عسگری، دبیر کمیته پیگیری خانه های تاریخی تهران به جهت  شخصیت تاریخی امیر اقتدار و معماری آن واجد ارزش است: «این بنا یکی از خانه‌هایی است که در دوره پهلوی اول ساخته شده و معماری آن، تلفیق معماری ایرانی و اروپایی است که به آن معماری فرنگی نیز گفته می‌شود. علاوه بر این چیزی که بیشتر بنا را واجد ارزش می‌کند، شخصیت امیر اقتدار است که حتی کوچه ها هم به نام اوست.»

میراث فرهنگی عمارت امیر اقتدار را به عنوان اثر واجد ارزش معرفی می‌کند اما این مسئله با رای دیوان عدالت نقض شده است. دبیر کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران می‌گوید چیزی به اسم بنای بدون ارزش نداریم: «ما آثار ارزشمندی داریم که به مرور زمان باید ثبت ملی شود. در قانون آمده که یا اثر ثبت ملی است و یا در فهرست‌های مرتبط قرار دارد. موضوعی به نام واجد ارزش محمل قانونی ندارد. اصولا یا اثر ثبتی است یا ثبتی نیست. چیزی به این نام در قانون وزارت میراث فرهنگی تعریف نشده اما چون وزارتخانه این توانایی را دارد، آثاری از جمله عمارت امیر اقتدار را به نام اثر واجد ارزش تعیین کرده که بدین معنی است که اثر قابلیت نگهداری دارد و حتی می تواند ثبت ملی شود.»

حال فرصت چندانی تا تخریب آخرین بخش باقی مانده از این امارات تاریخی باقی نمانده است و هنوز اقدام خاصی از سمت میراث فرهنگی استان تهران صورت نگرفته است. مشخص نیست دفاعیه میراث در جلسه دیوان چه بوده است که حکم به تخریب بنا داده شده است اما مرتضی ادیب‌زاده، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران می‌گوید: «ملک واجد ارزش بوده و قاضی رای را براساس این داده است و ما در حال انجام کارهای حقوقی لازم برای این موضوع هستیم.»

به گفته ادیب‌زاده هنوز شکایتی از سمت میراث فرهنگی برای به جریان انداختن دوباره پرونده صورت نگرفته است و پرونده هنوز در حوزه میراث فرهنگی است: «پرونده بنای امیر اقتدار در معاونت فنی میراث فرهنگی تهران تشکیل شده و برای تصمیم‌گیری نهایی به وزارتخانه فرستاده شده است.»

به نظر می‌رسد که میراث فرهنگی بعد از سالها به دنبال ثبت‌کردن این اثر ارزشمند است. پورعلی در این رابطه می‌گوید: «پرونده تهیه شده است و در اولین جلسه شورای ملی، ثبت آن مطرح می‌شود، اعضای شورا با ثبت این اثر موافق هستند و صرفا تشریفات قانونی باید طی شود.»

قرار مذاکره میان مالک و شهرداری

خطر تخریب عمارت تاریخی «امیراقتدار» شهرداری و میراث فرهنگی را به تکاپو انداخته است. ظهر دیروز خبر آمد که برای حفظ و نگهداری این بنا، قرار است در جلسه‌ای بین مالک و شهرداری به مالک پیشنهاد شود برای حفظ عمارت، شغلی در آن راه بیندازد که مد نظر و مورد تایید میراث فرهنگی است. محمد شهرآبادی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری منطقه ۱۱ درباره آخرین وضعیت عمارت تاریخی «امیر اقتدار» در ناحیه یک این منطقه به شهر گفته است: «تا این لحظه هنوز تقاضایی برای صدور پروانه ساختمانی انجام نشده است. با توجه به اینکه مالکان از حقوق مالکانه برخوردار هستند، صدور پروانه الزامی است. ضمن اینکه اگر آرای دیوان عدالت اداری، انجام نشود تخلف محسوب می‌شوند.»

حکم تخریب 5 خانه تاریخی در منطقه 11

عمارت امیر اقتدار، نخستین بنای تاریخی نیست که مشمول حکم تخریب دیوان عدالت اداری شده است. تا اواخر تیرماه پنج خانه تاریخی تنها در منطقه ۱۱ از دیوان عدالت اداری حکم تخریب گرفتند. بعضی از فعالان میراث فرهنگی و مسئولان استان تهران معتقدند میراث فرهنگی در حفظ این آثار ارزشمند کم‌کاری می‌کند. چنان که چندی پیش محمدعلی بیگم، معاون معماری و شهرسازی شهرداری منطقه 11 گفته بود: «وزارتخانه میراث‌فرهنگی متولی بناهای تاریخی است. اما عملا مسئولیت را از گردن خود ساقط می‌کند و تنها به استعلام کفایت می‌کند.» بیگم، یکی از مشکلات شهرداری را رای‌های صادرشده از سوی دیوان عدالت اداری درباره بناهای تاریخی می‌داند: «براساس ضوابط این نهاد، بناها تا دوره زندیه شامل ضوابط حفاظت می‌شوند و زمانی که مالک یک بنای ارزشمند به دیوان عدالت اداری مراجعه می‌کند، این نهاد بر اساس قوانین خود رای صادر می‌کند.» رویه‌ای که به نظر می‌رسد این بار مشمول عمارت امیر اقتدار شده است. 

دبیر کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران با اشاره به تخریب بخشی از عکاسی تابان و چند بنای دیگر در منطقه 11 با توجه به رای دیوان می‌گوید: «مرجع شکایت مردم و دولت دیوان است، اما دیوان باید شعب تخصصی میراث فرهنگی برای این امر به وجود بیاورد و قضات باید متخصص این این امر باشند. این در حالی است که در رویه فعلی، قاضی حتی پرونده را به کارشناس رسمی دادگستری هم ارجاع نمی دهد.» از نگاه او بیشتر این رای‌ها از سوی یک تا دو قاضی داده می‌شود، این شیوه در تضاد با سخنان مقامات عالی‌رتبه و احکام بالا دستی و سند چشم‌انداز 1402 است و با این شیوه دیگر چیزی از هویت تاریخی تهران باقی نمی‌ماند.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *