«این اولـین‌بار نیـست کـه سـیل آمـده. اول صدای بلنـدی از کوه آمـد. بعـد ناگهان انگار «ترخاب» هرچه شن و مـاسه و گل‌ولای بود با خـودش به سمت روسـتا آورد. سال قبل هم تـیرماه بود که گزنک سـیل آمـد. خانه‌ها آسیـب دید. خـدا را شـکر خسـارت جـانی نداشتیم.»

نامش «محمد» است و حدود ۶۰ سال سن دارد. می‌گوید در خاطرۀ خودش، پدرش و در خاطـره‌هـایی کـه مـی‌توانـست احـتمـالاً از پدربزرگش شـنیده باشد، اثری از سیلاب نیست: «اما چـند سال است که سیلاب زیاد شـده. «ترخاب» در فصل آب‌شدن یخ‌های دماوند هـمیشه پر آب بود، اما یادم نمی‌آید که مثلاً طغیان کرده باشد. امسال هوا خیلی گرم اسـت، پارسال هم این‌طور بود. خلاصۀ ماجـرا ایـن اسـت کـه فـکـر مـی‌کنـم هـمۀ برف‌های قلـه و گـردنه‌ها آب شـده‌اند. خدا به داد ما برسد.»

 کسی چیزی نمی‌داند

«علی سوته‌سرایی» از کوهنوردانی که در این منطقه آمدورفت دارد نیز، می‌گوید برای همۀ کوهنوردان بدیهی اسـت که نه گردنه‌ها و نه دره‌ها، مانند گذشـته نیست. اما او می‌گوید هرگز و در هیـچ ایستگاهی با کارشناسان دولتی که مشـغول جمع‌آوری اطلاعات از دماوند و تحولات آن باشند، برخورد نکرده است: «نه فقط ایستگاه‌های پایش دولتی را ندیده‌ام، بلکه هرگز حتی به خاطرم نمی‌آید که کسی از کوهنوردان هم درخواستی برای ارائۀ اطلاعات‌شان کرده باشـد. یـکی از مهم‌ترین موضوعاتی که اتـفاقاً بارها در مورد آن در فدراسیون کوهنوردی هم صحبت شده است، این است که اـساساً متولی برخی امور کیست؟ مثلاً چه کسـی مسئولیت این حجم از زبالۀ ریخته‌شده در مسـیر را بر عهده می‌گیرد؟ یا موضوع سرویـس بهداشتی و تخلیۀ فضولات نیز همین‌طور است. من فکر می‌کنم پاسخ سؤال شما روشن است و هیچ‌کس نمی‌داند حالا که آغاز عصر گرما و تغییر اقلیم است، در این گردنه‌ها و دره‌ها چه می‌گذرد و این جای نگرانی دارد.»

هفتۀ نخست مرداد و تیر گذشته در لاریجان و روسـتای گزنـک در امـتداد درۀ گزنک دماوند، دوباره سیلاب خـسارت‌زا جاری شد. تیر سال ۱۴۰۲ نیز همین منطقه با سیلاب مواجه شد. طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ هم دو سیلاب در این منطقه جاری شد که حتی به منازل مسکونی آسیب وارد کرد.

 برف دماوند آب شد

مدیرکل دفتر مـدیریت بحران استانداری مازندران اعلام کرده است که این سیلاب‌ها ناشی از آب‌شدن برف‌های دماوند است.

به‌گفتۀ «حسینعلی محمدی»، سیل گزنک لاریجان در رودخانۀ ترخاب، بر اثر آب‌شدن حجم باقی‌ماندۀ برف در قلۀ دمـاوند اتفاق افتاد. او به «پیام ما» می‌گوید: «حجم سیل در این رودخانه به‌همراه گل‌ولای و ماسه بوده اسـت. این حـجم سیلاب باعث تخریب لولۀ انـشعاب آب روسـتای گزنک شده که با هـماهنگی لازم به امور آب منطقه‌ای دستور رسیـدگی داده شد تا در صورت مواجه‌شدن قطعـی آب، اقدامات لازم سریع انجام شود. 

 اطلاعاتی نداریم

در پیگیری «پیام‌ ما» از مؤسسۀ تحقیقات آب کشور که وضعیت یخچال‌ها و منابع برفی کشور را پایش می‌کند، این پاسخ از سوی روابط عمومی دریافت شد: «ما هیچ رصدی از وضعیت یخچال یا برف بر کوه یا قلۀ دماوند در اختیار نداریم و فقط می‌توانیم در مورد «اَلَم‌کوه» اظهار نظر کنیم.»

گرچـه پـس از سـیل اخـیر گزنک، رئیس سـازمان مدیریت بحـران کشـور هم از منطقه بازدیـد کـرد، امـا به‌نظر این نهاد هم برآورد دقیقـی از وضعیت و احتمال دورۀ بازگشت این سیلاب‌ها که هرسال تکرار می‌شود ندارد یا لااقل در پـیگیری پیام‌ ما ارائه نداده است. تغییر اقلیـم، دیگر مانند دهۀ گذشته قابل انکار نیسـت، اما بـه‌نظر پایش اثرات آن و تغییراتـی کـه مـی‌تـواند ایـجاد کند، برای دستگاه‌های مرتبط، مـحلی از اعراب ندارد. حالا گزنک هرسال درگـیر سیل می‌شود. معلوم نیسـت کـدام ســیلاب چه میزان خـسارت در پـی دارد و از سال ۹۶ کارشناسان در مورد سیــلاب‌های ناشـی از ذوب بـرف دمـاوند هشدار می‌دهند؛ با این همـه، کسی توجهی به آن نمی‌کند.