نمونهٔ این مرد ۷۲ساله، یک یادآوری مناسب برای همهٔ ماست. یادآوری این نکته که چرا باید از یکدیگر، خصوصاً افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند، در برابر کووید-۱۹ و سایر عفونت‌های ویروسی فراگیر محافظت کنیم. افراد دارای نقص سیستم ایمنی حتی زمانی که سه‌بار واکسینه شده باشند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کووید-۱۹ هستند و تا ۱۳ برابر احتمال بیشتری دارد که آنها در بیمارستان بستری شوند. 

 

همان‌طورکه این مورد نشان می‌دهد، سیستم ایمنی ضعیف‌شده توسط بیماری یا سرکوب‌شده توسط درمان باز هم برای پاک‌کردن عفونت موجود در بدن تلاش می‌کند. این مرد قبلاً پیوند سلول‌های بنیادین داشت و بعداً با «لنفوم» (نوعی سرطان در بافت‌های لنفی) دست‌وپنجه نرم کرد و نیاز به درمان داشت و همین درمان، باعث نابودی گلبول‌های سفید در خون او شد؛ گلبول‌هایی که مسئولیت تولید آنتی‌بادی‌های خنثی‌کنندهٔ ویروس را برعهده دارند. 

 

«ماگدا ورگوو» (Magda Vergouwe)، دانشجوی پزشکی دانشگاه آمستردام، و همکارانش در بیانیه‌ای نوشته‌اند: «مدت زمان عفونت سارس-کوو-۲ (SARS-CoV-2) در این مورد بسیار شدید است، اما در هر صورت عفونت‌های طولانی‌مدت در بیماران مبتلا به نقص ایمنی در مقایسه با سایر افراد جامعه بسیار شایع‌تر است.»

 

ورگوو و همکارانش این مورد را چندروز دیگر در کنگرهٔ جهانی میکروب‌شناسی بالینی و بیمای‌های عفونی اروپا ۲۰۲۴ ارائه خواهند کرد. البته یافته‌های آنها هنوز مورد بررسی قرار نگرفته و به‌همین دلیل در مقایسه با گزارش‌های قبلی از عفونت‌ چندصدروزهٔ کووید-۱۹، جزئیات کمتری دربارهٔ این مورد به‌اشتراک گذاشته شده است. 

 

در موارد پیشین، پزشکان توانستند براساس نوع خاص سارس-کوو-۲ که از طریق توالی‌یابی مکرر ویروس مشخص شده بود، درمان مناسب را برای بیماران انتخاب کنند. برای برخی از عفونت‌ها پزشکان از درمان‌هایی که برپایهٔ استفاده از آنتی‌بادی هستند، اجتناب می‌کنند؛ چراکه جهش‌های جدیدتر ویروس در برابر آنتی‌بادی‌های موجود مقاوم هستند.

 

ولی مرد ۷۲ساله، خیلی خوش‌شانس نبود. او در اکتبر ۲۰۲۳ (مهرماه ۱۴۰۲) حدود ۲۰ ماه پس از ابتلا به کووید-۱۹ درگذشت؛ البته نه‌ به‌خاطر ویروس بلکه در اثر بازگشت لنفوم. بررسی ژنومی معمول نشان داد این مرد در فوریه ۲۰۲۲ با نوع امیکرون BA.1.17 آلوده شد، اما در عرض چند هفته پس از درمان، ویروس دچار جهش شد و به «سوتروویماب» (sotrovimab) که یک آنتی‌بادی خنثی‌کننده است، مقاوم شد. 

از زمانی که دانشمندان برای نخستین‌بار نقشه‌برداری از تولی‌های ژنتیکی انواع مختلف سارس-کوو-۲ را آغاز کردند، ما می‌دانیم که این ویروس با تغییر شکل خود از سیستم ایمنی بدن فرار می‌کند و درمان‌ها را خنثی می‌کند، اما این کار را بسیار کندتر از آنفلوآنزا انجام می‌دهد. 

توالی‌یابی ژنومی از ۲۷ نمونهٔ گرفته‌شده از بینی و گلوی این مرد بین فوریهٔ ۲۰۲۲ تا سپتامبر ۲۰۲۳ نشان داد ویروس در بدن این مرد در مقایسه با انواع امیکرون BA.1 که در آن زمان به‌آن مبتلا بود، ۵۰ بار جهش اضافی داشته است. این اتفاق درواقع حذف یک بخش پروتئینی در ویروس سارس-کوو-۲ است که نشان می‌دهد این ویروس توانایی فرار از دست سیستم ایمنی را دارد. 

گروه پژوهشی می‌گویند: «مورد این مرد ۷۲ساله بر خطر عفونت‌های مداوم سارس-کوو-۲ در افراد مبتلا به نقص ایمنی تأکید دارد؛ چراکه ممکن است انواع منحصربه‌فردی از این ویروس بر اثر تکامل گسترده درون بدن میزبان ظاهر شوند.» 

 

اگرچه آنها اعلام کردند که انتقال انواع بسیار جهش‌یافتهٔ ویروس که در بدن این مرد شناسایی شده بود، به دیگر افراد در جامعه مستند یا گزارش نشده است، اما آنها در بیانیهٔ خود نوشتند: «ما بر اهمیت ادامهٔ نظارت ژنومی انواع تکامل‌یافتهٔ سارس-کوو-۲ در بدن افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی تأکید داریم؛ چراکه این موضوع، با احتمال فرار انواع ویروس به جامعه، تهدیدی بالقوه برای سلامت عمومی است.»

انتقال عفونت‌های جهش‌یافته، یعنی موضوعی که ورگوو و همکارانش نگران آن هستند، در موارد انگشت‌شماری رخ داده است. مطالعهٔ «جیکوب لومیو» (Jacob Lemieux)، پزشک بیماری‌های عفونی بیمارستان ماساچوست آمریکا که مقالهٔ آن را در زمستان سال ۱۴۰۲ منتشر کرد، این موضوع را تأیید می‌کند. او عفونت‌های مکرر در بیش از ۵۰ نفر که مبتلا به نقص سیستم ایمنی بودند را بررسی کرد. لومیو و همکارانش طیفی از خطر ابتلا به کووید-۱۹ را در میان افراد با سیستم ایمنی ضعیف یافتند. آنها دریافتند افراد مبتلا به سرطان خون یا کسانی که عمل پیوند عضو انجام داده‌اند و تحت درمان سرکوب‌کنندهٔ سیستم ایمنی هستند، با طولانی‌ترین زمان برای پاک شدن ویروس از بدنشان روبه‌رو هستند. 

 

لومیو در یک مصاحبه در دی‌ماه پارسال گفته بود: «این واقعاً مهم است که سعی کنید بهترین راه را برای ریشه‌کن کردن عفونت از بدن کسانی که با عفونت مداوم روبه‌رو هستند، پیدا کنید؛ اما به‌علاوه باید به‌نحوی این کار انجام شود که خطر انتقال عفونت به افراد دیگر هم حذف شود.» 

بااین‌وجود، هنوز موارد زیادی وجود دارد که محققان دربارهٔ بهترین روش درمان افراد مبتلا به کووید-۱۹، خصوصاً کسانی که دارای عفونت مزمن هستند، نمی‌دانند.