«روز جهانی بناها و محوطه‌ها» فرصتی برای ارتقای آگاهی و اهتمام جامعهٔ جهانی به شناخت و حفاظت از بناها و محوطه‌های تاریخی است که همه‌ساله روز ۱۸ آوریل (۳۰ فروردین) از سوی شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) به این عنوان گرامی داشته می‌شود و نشست خبری «شهاب طلایی»، مدیرعامل صندوق توسعهٔ صنایع‌دستی، فرش دستباف و احیای بناهای تاریخی، نیز به همین مناسبت دوشنبه، ۳ اردیبهشت، در عمارت مسعودیه برگزار شد. مدیرعامل صندوق توسعه و احیای بناهای تاریخی در این نشست اعلام کرد سال گذشته بخش خصوصی ۳۶۰ میلیارد تومان در امر احیای بناها سرمایه‌گذاری کرده است.

 

مزایدهٔ ۱۲۶ بنا

مدیرعامل صندوق توسعه و احیای بناهای تاریخی دربارهٔ عملکرد یکسالهٔ این صندوق سال گذشته را یکی از بهترین سال‌ها از زمان تأسیس صندوق توسعه تا کنون دانست و گفت با حمایت‌های وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بالاترین سطح همکاری با معاونت میراث‌فرهنگی و ستاد وزارتخانه در ۱۷ سال گذشته شکل گرفته است.

او همچنین با بیان اینکه سیاست صندوق توسعه و احیا تعامل با مدیران کل استان‌ها و معاونت میراث‌فرهنگی است، ‌ادامه داد:‌‌ «سال گذشته ۲۵ سفر استانی به ۱۸ استان داشتیم، زیرا معتقدیم نمی‌توان از تهران برای تمام کشور برنامه‌ریزی کرد و به همین منظور در سال گذشته برای شفافیت عملکرد صندوق توسعه و احیا مزایده‌ها را در سه استان با مشارکت مدیران کل استان‌ها برگزار کردیم.»

 

او در این باره توضیح داد:‌‌ ‌«هیچ‌یک از کارمندان صندوق کد شناسه به‌عنوان کارمند نداشتند و پیش‌زمینه آن بود که ساختار صندوق تدوین شود و به تأیید هیئت امنا برسد که کارها انجام شده است. همچنین، در جهت افزایش حقوق و دستمزد اصلاحاتی انجام شد.»

به‌گفته‌‌ٔ طلایی، ساختار تشکیلاتی صندوق توسعه و احیا یکی از موضوعات مهم دیگری بود که در صندوق توسعه و احیا پیگیری شد و این ساختار برای سازمان امور و استخدامی ارسال شده است.

 

 درج در تقویم رسمی

صندوق احیا و بهره‌‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی، مؤسسه‌ای غیرانتفاعی و وابسته به میراث‌فرهنگی است که با در نظر گرفتن ملاحظات حفظ و نگهداری از ابنیه‌ٔ تاریخی و فرهنگی، با تسهیل ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به حوزهٔ احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی و فرهنگی کشور، بهره‌برداری اقتصادی از ابنیه‌ٔ تاریخی را محقق می‌کند. مدیرعامل صندوق توسعه و احیا در نشست خبری خود با تأکید بر اینکه این صندوق تنها مرجع واگذاری بناهای تاریخی در کشور است، گفت در این واگذاری‌ها، جنس واگذاری‌ها و اهلیت بهره‌بردارها بررسی می‌شود.

طلایی همچنین از تلاش برای درج روز جهانی بافت‌ها و بناها تاریخی در تقویم رسمی کشور خبر داد و گفت:‌ «این تلاش ازآن‌روست تا بتوانیم مانند هفتهٔ میراث‌فرهنگی هفتهٔ بناها و بافت‌ها را داشته باشیم.»

 

هدف‌گذاری ۱۴۰۳

هدف‌گذاری صندوق احیا و بهره‌‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی در سال جاری، احیای صد بنای تاریخی از طریق مشارکت مردم و بخش خصوصی است. طلایی با ذکر این نکته توضیح داد با توجه به اینکه امسال از سوی مقام معظم رهبری سال رونق تولید با مشارکت مردم نامگذاری شده است، یکی از کارهای ویژه‌ٔ صندوق جذب مشارکت‌های مردم خواهد بود.

او افزود: «۱۸۶ بنای تاریخی در روستاها با همکاری دهیاری‌ها و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در سال جاری برای مرمت و مشارکت مردم تعیین‌تکلیف می‌شود. در سال جاری تلاش می‌کنیم هر ماه حداقل یک افتتاح داشته باشیم. با انجام این کار موج مرمت و احیا خودش را نشان می‌دهد. همچنین، باید بناهای تاریخی با توجه به اینکه تعداد زیادی از آنها مالکان خصوصی دارد، ارزشگذاری شود تا مالکان بتوانند برای بیمه کردن یا وثیقه گذاشتن از سند ملکشان استفاده کنند. بیش از ۱۰ هزار بنای تاریخی که ثبت ملی شده، مالکان آن برای فروش، وثیقه و بیمه دچار چالش شدند.»

 

تعیین‌تکلیف دستگاه‌ها

قانون دستگاه‌های دولتی را مکلف کرده است تا بناهای تاریخی در اختیارشان را با اعتبار خودشان مرمت کنند و به همین منظور صندوق توسعه و احیا تعاملات خود را با دستگاه‌ها آغاز کرده است.

مدیرعامل صندوق توسعه و احیای بناهای تاریخی با ذکر این توضیح و تأکید بر اینکه صندوق به‌دنبال انتفاع مالی نیست بلکه دنبال احیاست، توضیح داد: ‌«بناهای تاریخی در اختیار سایر دستگاه‌ها در استان‌ها شناسایی شده است. دستگاه‌های دولتی دو هزار و ۷۰۰ بنای تاریخی دارند. ماده ۱۰۰ برنامهٔ ششم دستگاه‌ها را مکلف کرده که بناها را از بودجهٔ خودشان مرمت کنند. وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دو نامه به دستگاه‌ها ارسال کرد تا اقدام کنند، اما در عمل می‌بینیم این نامه‌نگاری نتیجهٔ مثبتی نداشته است و به همین دلیل قصد داریم با دستگاه‌ها وارد تعامل شویم و با حفظ مالکیت دستگاه‌ها، صندوق هم وارد شود. در همین راستا یکی از دستگاه‌ها مجموعه‌ای از املاک خود را واگذار می‌کند و در هفتهٔ میراث‌فرهنگی از آن رونمایی می‌شود. پیش‌بینی ما این است هزینه‌های مازاد صندوق را با مشارکت معاونت میراث‌فرهنگی تأمین کنیم. بیش از ۵۰ بنا در اختیار ادارات کل استانی قرار دارد. برای واگذاری مجموعه‌های بزرگ مانند سردر قیصریه و پایگاه‌های ملی و جهانی بررسی اهلیت فرد برای تأیید به استان سپرده شده است.»

 

تشکیل جامعهٔ بهره‌برداران

مدیرعامل صندوق توسعه و احیا در بخش دیگری از نشست خبری، دربارهٔ ساماندهی مرمتگران، پیمانکاران و شرکت‌های مشاوره‌ای گفت و تأکید کرد باید جامعهٔ بهره برداران تاریخی مانند هتلداران راه‌اندازی شود تا مطالبات آنها منسجم‌تر شود.

او دربارهٔ واگذاری موضوع صنایع‌دستی به فعالیت‌های صندوق نیز گفت که در این راستا منابعی پیش‌بینی شده است برای اینکه صندوق با جذب آن موانع بتواند در زمینهٔ صنایع‌دستی کاری کند، اما این اتفاق هنوز نیفتاده است.

 

واگذاری کاروانسراها

از ۵۴ کاروانسرای ثبت جهانی ۳۴ کاروانسرا که جزو مصوبات قبلی دولت بوده است، برای مرمت و احیا واگذار شده. طلایی در ادامهٔ نشست با ذکر این موضوع گفت این واگذاری‌ها هیچ تعارضی با ثبت جهانی اثر ندارد: «کاروانسراهایی مانند بیستون و سعدالسلطنه که ثبت جهانی شده‌اند، به مردم خدمات ارائه می‌کنند و این موضوع هیچگونه تعارض حقوقی با ثبت جهانی ندارد.»

مدیرعامل صندوق توسعه و احیا در ادامه دربارهٔ ارزشگذاری املاک تاریخی به‌عنوان یکی از مشکلات صحبت کرد و گفت: «بسیاری از املاک ثبت ملی شده‌اند و مردم نمی‌دانند که ارزش ملک آنها چقدر هست. ما بنیهٔ کارشناسی که بتوانیم با قاطعیت اعلام کنیم که ملک چقدر ارزش دارد، نداریم. ما بنای تاریخی زیادی در صندوق داریم، اما ارزش آنها را نمی‌دانیم؛ ولی حتماً دارایی ما بیشتر از صندوق‌های دیگر است. باید به‌سمت ارزشگذاری بناهای تاریخی برویم.»