اثر «داپ» بر اقلیم ایران
رود ارس از کوههای «بینگول» در ترکیه سرچشمه گرفته و پس از پیوستن به رود «آرپا» مرز مشترک ایران، ارمنستان و آذربایجان را تشکیل میدهد
۲۱ مرداد ۱۴۰۲، ۲۰:۵۳
در شرایطی که بهطور مستمر بر پیامدهای نامطلوب تغییر اقلیم مانند ناامنی آب و غذا، خشکسالی، بحران ریزگرد و از سوی دیگر بر آسیبپذیری خاورمیانه بیش از میانگین جهانی و لزوم همبستگی و همکاری کشورها در راستای کاهش سرعت پیشروی و ارتقای تابآوری در مواجهه با این ابرچالش تأکید میشود، اقداماتی غیرمنطقی از سوی برخی دولتها و خلاهای قانونی منتهی به پسرفت برنامههای مد نظر مشاهده میشود.
مطابق اخبار منتشرشده در برخی رسانهها کشور ترکیه در راستای بهبود شرایط شهرهای خود و توسعهٔ منطقهای با گسترش دامنهٔ پروژهٔ «داپ» یا «آناتولی شرقی» مبادرت به احداث مجموعه سدهایی روی رود ارس کرده است.
در نبود شفافیت رسانهای و اصل اطلاعرسانی و با توجه به اینکه ترکیه در کنوانسیونهای مرتبط با آب عضویت ندارد و با کنوانسیونهایی مانند کنوانسیون ۱۹۹۷ سازمان ملل متحد مخالفت کرده است، میتوان چنین برداشت کرد که این کشور با توجه به وضعیت آیندهٔ منطقه در مواجهه با تغییراقلیم درصدد ایجاد هژمونی منطقهای و حضور بهعنوان دولت فائق در رأس سیستمی تکقطبی متکی بر آب است. جاهطلبیهای ترکیه پیرامون منابع آب فرامرزی و اقدامات این کشور در قالب پروژهای مانند پروژهٔ داپ مخاطرات فراوانی در حوزهٔ آب به کشورهای همجوار رود ارس تحمیل میکند.
رود ارس از کوههای «بینگول» در ترکیه سرچشمه گرفته و پس از پیوستن به رود «آرپا» مرز مشترک ایران، ارمنستان و آذربایجان را تشکیل میدهد. این رود سرانجام در منتهیالیه شمالی استان اردبیل وارد محدودهٔ جمهوری آذربایجان میشود و به رود «کورا» میریزد.
نقش این رود در وضعیت زیستبوم و معیشت استانهای آذربایجانغربی، آذربایجانشرقی و اردبیل انکارناپذیر است. پروژهٔ داپ و احداث بیش از حدود ۲۷ سد و ۲۶ دریاچه مصنوعی بر سرشاخههای ارس نتیجهای جز خشکاندن ارس و کاهش ورودی دریای خزر و تحتالشعاع قرار دادن حقابههای ایران اعم از کشاورزی و صنعتی و شهری و محیط زیستی (حقابهٔ ضروری برای حفظ زیستبوم) ندارد.
این مسئله برای کشورهای ارمنستان و آذربایجان نیز آسیبها و تنشهایی را بههمراه خواهد داشت. بهنحوی که برای مثال سد «کاراکوت» بهنوبهٔ خود درصد قابلتوجهی از آب ورودی ارس بهسمت کشورهای صاحب حق را کاهش میدهد و علاوهبر تحمیل سلطه و فشار به کشورهای پاییندست با ایجاد مشکل برای سد «خداآفرین» بر وخامت اوضاع میافزاید.
درعینحال که مطابق پیشبینی و تخمینهای پژوهشگران و متخصصان حوزهٔ تغییراقلیم برای این منطقه بهصورت عادی نیز خشکسالی و بحران ریزگرد و آسیبهای فراوان بر امنیت انسانی و منطقهای پیشبینی میشود، اقدامات مشابه پروژهٔ داپ با ایجاد خلل در کشاورزی و تأمین آب اراضی تحت کشت شمالغربی، بستر را برای ناامنی غذایی و مشکلات معیشتی بیش از پیش و مهاجرتهای اجباری اقلیمی و آوارگی، بهرهبرداری بیش از حد از سفرههای آب زیرزمینی و رانش زمین و همچنین نابودی زیستبوم خزر ایجاد میکند و رسماً وضعیت ایران با حق سهم پنجاهدرصدی از رود ارس را وخیم خواهد کرد. همهٔ موارد فوقالذکر در شرایطی مطرح است که ترکیه به نتیجهٔ اقدامات خود واقف است؛ هرچند شاید دولتمردان ترکیه فراموش کردهاند که چالشهای محیط زیستی فرامرزی هستند و ابرچالش تغییراقلیم معضلی جهانی است و بنا به ذات، از هر اقدام نامعقولی همگان متضرر خواهند شد.
بدون شک آشفتگی وضعیت کشورهای منطقه پس از ورشکستگی حاد آبی و بحرانهای اقتصادی، خطر بروز تروریسم منطقهای و مهاجرتهای ناخواسته را افزایش خواهد داد و این مسئله پایانی جز بیثباتی، تنش و افزایش مناقشات نخواهد داشت.
به هر روی سیاستهای کلی اتخاذی از جانب ترکیه پیرامون منابع آب و تأکید بر طرحهای توسعه آبی چه در این پروژه برای کشورهای ایران، آذربایجان و ارمنستان و چه در پروژههای دیگر برای سوریه و عراق باید تعدیل یا متوقف شود. هرچند که عمدتاً ترکیه قصد سوءاستفاده از موقعیت بالادست خود در منابع آب، نداشتن عضویت در کنوانسیونهای مرتبط با آب و خلأهای قانونی دربارهٔ صیانت از منابع آبهای فرامرزی را دارد.
ایران در این زمینه پس از درخواست شفافسازی باید بهصورت ضروری پروژهٔ داپ را مغایر با حقوق بشر و حقوق بینالملل محیط زیست و ناقض امنیت محیط زیستی و امنیت آبی اعلام کند و با عنایت به مفهوم توسعهٔ پایدار و متکی بر اصل انصاف و اطلاعرسانی و با همراهی سایر کشورهای متضرر و همجوار، گامهای محکمی را در راستای توقف اقدامات اینچنینی بردارد. البته عدم عضویت ترکیه در کنوانسیونهای آبی و نبود تعهدات کافی با استناد به لازمالاجرا بودن، ممانعت از بهرهبرداریهای آسیبرسان و ناپایدار از محیط زیست در این مسیر خللی ایجاد نخواهد کرد.
پویایی دیپلماسی آبی کشور چه در مورد وضعیت رود ارس و چه سایر رودها مانند هیرمند در راستای صیانت از حیات و معیشت و حقابهٔ محیط زیستی و تعدیل آثار سوء تغییراقلیم در شرایطی که در جهت تابآوری نیز اقدامات کافی صورت نگرفته، ضرورتی اجتنابناپذیر است.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
![مرگهای تکراری](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-2.jpg)
ظرف دو ماه گذشته ۴ کارگر در ۴ حادثه در معادن زغال سنگ کرمان جانباختهاند
مرگهای تکراری
![نگاههای منتظر به معدن فروریخته](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/معدن-شازند.jpg)
گفتوگوی «پیام ما» با بستگان کارگران مفقودشدۀ معدن شازند اراک
نگاههای منتظر به معدن فروریخته
![صدای جمهور آمد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دیجیتال-15.jpg)
چهاردهمین انتخابات ریاستجمهوری با مشارکت ۴۰ درصدی برگزار شد
صدای جمهور آمد
![واکاوی مسئلهٔ اقدام به خودکشی درمانگران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/باشگاه-اندیشمندان.jpg)
در نشست علمی «خودکشی درمانگران: نگاهی بینرشتهای» صورت گرفت
واکاوی مسئلهٔ اقدام به خودکشی درمانگران
![معمای آتشفشان «تفتان»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/05/دیجیتال-9.jpg)
کارشناسان و مسئولان در مورد احتمال همیشگی فوران تفتان اتفاقنظر دارند
معمای آتشفشان «تفتان»
![بارش برف و باران امروز ادامه دارد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/برف-jpg.webp)
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
![انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/دیجیتال-4-jpg.webp)
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
![استاندار تهران: تغییر ساعت ادارات گزینه کاهش مصرف برق](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/1580939_964-jpg.webp)
استاندار تهران: تغییر ساعت ادارات گزینه کاهش مصرف برق
![اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/photo1702386552-jpeg.webp)
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
![مسافران قطار مرگ](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/۶-2-jpg.webp)
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها
- قطار رجا؛ انتخابی امن و راحت برای سفرهای شما بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید