اثر «داپ» بر اقلیم ایران
رود ارس از کوههای «بینگول» در ترکیه سرچشمه گرفته و پس از پیوستن به رود «آرپا» مرز مشترک ایران، ارمنستان و آذربایجان را تشکیل میدهد
۲۱ مرداد ۱۴۰۲، ۲۰:۵۳
در شرایطی که بهطور مستمر بر پیامدهای نامطلوب تغییر اقلیم مانند ناامنی آب و غذا، خشکسالی، بحران ریزگرد و از سوی دیگر بر آسیبپذیری خاورمیانه بیش از میانگین جهانی و لزوم همبستگی و همکاری کشورها در راستای کاهش سرعت پیشروی و ارتقای تابآوری در مواجهه با این ابرچالش تأکید میشود، اقداماتی غیرمنطقی از سوی برخی دولتها و خلاهای قانونی منتهی به پسرفت برنامههای مد نظر مشاهده میشود.
مطابق اخبار منتشرشده در برخی رسانهها کشور ترکیه در راستای بهبود شرایط شهرهای خود و توسعهٔ منطقهای با گسترش دامنهٔ پروژهٔ «داپ» یا «آناتولی شرقی» مبادرت به احداث مجموعه سدهایی روی رود ارس کرده است.
در نبود شفافیت رسانهای و اصل اطلاعرسانی و با توجه به اینکه ترکیه در کنوانسیونهای مرتبط با آب عضویت ندارد و با کنوانسیونهایی مانند کنوانسیون ۱۹۹۷ سازمان ملل متحد مخالفت کرده است، میتوان چنین برداشت کرد که این کشور با توجه به وضعیت آیندهٔ منطقه در مواجهه با تغییراقلیم درصدد ایجاد هژمونی منطقهای و حضور بهعنوان دولت فائق در رأس سیستمی تکقطبی متکی بر آب است. جاهطلبیهای ترکیه پیرامون منابع آب فرامرزی و اقدامات این کشور در قالب پروژهای مانند پروژهٔ داپ مخاطرات فراوانی در حوزهٔ آب به کشورهای همجوار رود ارس تحمیل میکند.
رود ارس از کوههای «بینگول» در ترکیه سرچشمه گرفته و پس از پیوستن به رود «آرپا» مرز مشترک ایران، ارمنستان و آذربایجان را تشکیل میدهد. این رود سرانجام در منتهیالیه شمالی استان اردبیل وارد محدودهٔ جمهوری آذربایجان میشود و به رود «کورا» میریزد.
نقش این رود در وضعیت زیستبوم و معیشت استانهای آذربایجانغربی، آذربایجانشرقی و اردبیل انکارناپذیر است. پروژهٔ داپ و احداث بیش از حدود ۲۷ سد و ۲۶ دریاچه مصنوعی بر سرشاخههای ارس نتیجهای جز خشکاندن ارس و کاهش ورودی دریای خزر و تحتالشعاع قرار دادن حقابههای ایران اعم از کشاورزی و صنعتی و شهری و محیط زیستی (حقابهٔ ضروری برای حفظ زیستبوم) ندارد.
این مسئله برای کشورهای ارمنستان و آذربایجان نیز آسیبها و تنشهایی را بههمراه خواهد داشت. بهنحوی که برای مثال سد «کاراکوت» بهنوبهٔ خود درصد قابلتوجهی از آب ورودی ارس بهسمت کشورهای صاحب حق را کاهش میدهد و علاوهبر تحمیل سلطه و فشار به کشورهای پاییندست با ایجاد مشکل برای سد «خداآفرین» بر وخامت اوضاع میافزاید.
درعینحال که مطابق پیشبینی و تخمینهای پژوهشگران و متخصصان حوزهٔ تغییراقلیم برای این منطقه بهصورت عادی نیز خشکسالی و بحران ریزگرد و آسیبهای فراوان بر امنیت انسانی و منطقهای پیشبینی میشود، اقدامات مشابه پروژهٔ داپ با ایجاد خلل در کشاورزی و تأمین آب اراضی تحت کشت شمالغربی، بستر را برای ناامنی غذایی و مشکلات معیشتی بیش از پیش و مهاجرتهای اجباری اقلیمی و آوارگی، بهرهبرداری بیش از حد از سفرههای آب زیرزمینی و رانش زمین و همچنین نابودی زیستبوم خزر ایجاد میکند و رسماً وضعیت ایران با حق سهم پنجاهدرصدی از رود ارس را وخیم خواهد کرد. همهٔ موارد فوقالذکر در شرایطی مطرح است که ترکیه به نتیجهٔ اقدامات خود واقف است؛ هرچند شاید دولتمردان ترکیه فراموش کردهاند که چالشهای محیط زیستی فرامرزی هستند و ابرچالش تغییراقلیم معضلی جهانی است و بنا به ذات، از هر اقدام نامعقولی همگان متضرر خواهند شد.
بدون شک آشفتگی وضعیت کشورهای منطقه پس از ورشکستگی حاد آبی و بحرانهای اقتصادی، خطر بروز تروریسم منطقهای و مهاجرتهای ناخواسته را افزایش خواهد داد و این مسئله پایانی جز بیثباتی، تنش و افزایش مناقشات نخواهد داشت.
به هر روی سیاستهای کلی اتخاذی از جانب ترکیه پیرامون منابع آب و تأکید بر طرحهای توسعه آبی چه در این پروژه برای کشورهای ایران، آذربایجان و ارمنستان و چه در پروژههای دیگر برای سوریه و عراق باید تعدیل یا متوقف شود. هرچند که عمدتاً ترکیه قصد سوءاستفاده از موقعیت بالادست خود در منابع آب، نداشتن عضویت در کنوانسیونهای مرتبط با آب و خلأهای قانونی دربارهٔ صیانت از منابع آبهای فرامرزی را دارد.
ایران در این زمینه پس از درخواست شفافسازی باید بهصورت ضروری پروژهٔ داپ را مغایر با حقوق بشر و حقوق بینالملل محیط زیست و ناقض امنیت محیط زیستی و امنیت آبی اعلام کند و با عنایت به مفهوم توسعهٔ پایدار و متکی بر اصل انصاف و اطلاعرسانی و با همراهی سایر کشورهای متضرر و همجوار، گامهای محکمی را در راستای توقف اقدامات اینچنینی بردارد. البته عدم عضویت ترکیه در کنوانسیونهای آبی و نبود تعهدات کافی با استناد به لازمالاجرا بودن، ممانعت از بهرهبرداریهای آسیبرسان و ناپایدار از محیط زیست در این مسیر خللی ایجاد نخواهد کرد.
پویایی دیپلماسی آبی کشور چه در مورد وضعیت رود ارس و چه سایر رودها مانند هیرمند در راستای صیانت از حیات و معیشت و حقابهٔ محیط زیستی و تعدیل آثار سوء تغییراقلیم در شرایطی که در جهت تابآوری نیز اقدامات کافی صورت نگرفته، ضرورتی اجتنابناپذیر است.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
![سرمایهگذاری در معدن بازنده](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/3-16-jpg.webp)
سرمایهگذاری در معدن بازنده
مطالب مرتبط
![سودای مسکنسازی در تالاب «خانمیرزا»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/map.jpg)
«پیام ما» از مقاومت ادارۀ کل محیطزیست استان چهارمحالوبختیاری در مقابل سایر نهادهای استانی برای تصاحب اراضی تالابی گزارش میدهد
سودای مسکنسازی در تالاب «خانمیرزا»
![تداوم توفان غبار در سیستان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سیستان.jpg)
گردوغبار بیش از ۶۰۰ نفر را روانهٔ بیمارستان کرد
تداوم توفان غبار در سیستان
![همکاری برای نجات یوز](https://payamema.ir/pubfiles/2024/03/یوزپل-jpg.webp)
همکاری برای نجات یوز
![بیمه تکمیلی معلمان مدارس غیردولتی از سال تحصیلی آینده](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/معلمان-حق-التدریسی-jpg.webp)
بیمه تکمیلی معلمان مدارس غیردولتی از سال تحصیلی آینده
![ازهیچ نامزدی طرفداری نمیکنیم](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سازمان-حفاظت-محیطزیست.webp)
اطلاعیه انتخاباتی سازمان حفاظت محیطزیست:
ازهیچ نامزدی طرفداری نمیکنیم
![افزایش دما و «ازن» در تهران](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/sun-heat-los-angeles-skyline-jpg.webp)
افزایش دما و «ازن» در تهران
![لاشه بیل مکانیکی بدون راننده پیدا شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/شازند.webp)
روز هفدهم عملیات جستوجو در معدن شازند
لاشه بیل مکانیکی بدون راننده پیدا شد
![طوفان «بریل» جزایر کارائیب را درنوردید](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/جزایر-کارائیب.jpg)
طوفان «بریل» جزایر کارائیب را درنوردید
![بارشها در تهران آب رفت](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/باراان-تهران.jpg)
بارشها در تهران آب رفت
![هوای ناسالم در سه شهر خوزستان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/خوزستان.jpg)
هوای ناسالم در سه شهر خوزستان
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها
- قطار رجا؛ انتخابی امن و راحت برای سفرهای شما بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید