آب حربه سیاسی ترکیه است
ایران، عراق و سوریه، در پاییندست حوضه دجله و فرات گرفتار تامین نشدن حقابه و تبعات خشکسالیاند
۲۱ شهریور ۱۴۰۲، ۲۱:۵۶
نمایندگان ترکیه از توضیح درباره پروژههای بزرگ آبیشان در دجله و فرات طفره میروند. آنها در حاشیه اجلاس بینالمللی مقابله با توفانهای گردوغبار و ماسه که در تهران برگزار شد، از سوالات خبرنگاران میگریزند. کسی به نمایندگی از افغانستان در اجلاس حضور ندارد تا از دیپلماسی غبار و تشنگی مدام هامون بگوید. نماینده عربستان به یکی از خبرنگاران میگوید برای حل مشکل غبار برنامه دارند اما غباری از سرزمین آنها به ایران نمیرسد. وزارت امور خارجه راه را برای گفتوگو با نمایندگان کشورهای مختلف بسته است. از میان آنها هیات سوری حاضر به گفتوگو است؛ کشوری که در کنار ایران و عراق، علاوه بر جنگ، با تبعات سدسازیهای ترکیه دست و پنجه نرم میکند و گرفتار توفانهای گردوغبار است.
در یک دهه گذشته تعداد روزهای غبارآلود مناطق مختلف ایران دوبرابر شده است. گردوغباری که در این سالها آسمان 22 استان ایران را فرامیگیرد، علاوه بر 34.6 میلیون هکتار کانون داخلی، زاییدهی 270 میلیون هکتار منطقه غبارخیز در اطراف کشور است که طبق آمار سازمان حفاظت محیط زیست میتواند 147 میلیون هکتار غبار با غلظت زیر 10 میکرون تولید کند. این اعداد نشاندهنده تاثیر جدی کانونهای خارجی غبار است. چنان که به گفته دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی پدیده گرد و غبار، میانگین اندازه ذرات غبار برخاسته از کانونهای خارجی ریزتر است و پیامدهای بهداشتیاش شدیدتر و ماندگاری و غلظتش بیشتر. شدت غبار در کشورهای همسایه 3.7 برابر ایران است و این میان غرب و شمال غرب عراق و شرق سوریه مهمترین منشاءهای بروز گرد و غبار در منطقه بهحساب میآیند.
سوریه، دومین منشا خارجی غبار ایران
بخش بزرگی از توفانهای گرد و غبار تاثیرگذار بر استانهای غربی کشور، منشاء خارجی دارد. مطالعات مختلف بهترتیب کشورهای عراق، سوریه، اردن و در مواردی عربستان سعودی را بهعنوان منشا این غبار معرفی میکند. طبق برآورد مطالعهای با عنوان «بررسی توفانهای گردوغبار و اثرات زیستمحیطی آنها با استفاده از تصاویر ماهوارهای در غرب و جنوب غرب ایران» در دانشگاه صنعتی شاهرود از دادههای 420 نقطه منشاء گردوغبار در قلمرو سرزمینی کشورهای منطقه، کشورهای عراق، سوریه، شمال عربستان سعودی، غرب ایران، اردن و ترکیه به ترتیب با 39.2، 23، 14.5، 13.8 و 5.7 درصد در تولید غبار منطقه نقش دارند. بر پایه این پژوهش که در سال 1390 ارائه شده، «غرب و شمال غرب عراق» و «شرق سوریه» مهمترین منشاءهای بروز گرد و غبار در منطقه هستند.
معاون وزیر محیط زیست سوریه: بیتوجهی به حقابه از سوی ترکیه تاثیری جدی بر محیط زیست داشته و باعث تغییر در اقلیم کشور ما شده است. قبلاً روستاها و کشاورزی ما از آب دجله و فرات تغذیه میشد اما کمبود آب کشاورزی سوریه را رو به نابودی کشانده است
این مسیری است که توده غبار میپیماید: بعد از بلند شدن از کانون اصلی (در شمال غرب عراق و شرق سوریه)، به سمت شرق و جنوب شرق حرکت میکند و بخشی از آن در برخورد با ارتفاعات زاگرس به سمت جنوب تغییر مسیر میدهد. توده بعد از عبور از بخش انتهایی رشته کوه زاگرس و وارد شدن به بخشهای مرکزی ایران، در جهت شرق و شمال شرق ادامه مسیر میدهد و به نیمه شمالی و حتی شرق کشور نفوذ میکند.
درگیری و ناامنی، خشکسالی را تشدید کرد
در روزهای پیش که اجلاس مقابله با غبار در تهران برقرار بود، «شکرالله جدید»، وزیر محیط زیست سوریه از این گفته بود که کشورش با خشکسالی و افزایش دمای هوا و موجهای گردوغبار مواجه است و اگرچه به 35 توافق محیط زیستی «بهویژه توافقنامه پاریس و توافقنامههای سازمان ملل برای مقابله با بیابانزایی و حفاظت از محیط زیست» پایبند است اما بخشی از برنامههای تثبیت خاک و حفظ محیط زیست به دلیل اقدامات تروریستی و تحریم متوقف شده است.
مشکل دیگر پروژههای سازهای ترکیه در مسیر حوضه آبخیز دجله و فرات است. ایران، عراق و سوریه، در پاییندست این حوضه، گرفتار تامین نشدن حقابهشان و تبعات خشکسالیاند. اگرچه «علی سلاجقه»، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از رایزنی با این کشورها گفته و درباره «کارهای عملیاتی و میدانی مقابله با گرد و غبار در عراق، سوریه و ایران» وعده داده است اما زمان تحقق این وعدهها و میزان اثرگذاریاش روشن نیست.
معتز دوهجی، معاون وزیر محیط زیست کشور سوریه درباره دلایل تشدید توفانهای گردوغبار به «پیام ما» میگوید: «در حال حاضر خشکسالی فقط در کشور در سوریه رخ نداده، بلکه همه کشورهای مجاور درگیرند. علت این روند کمبود بارش و تغییر اقلیم است. اما از سوی دیگر، جنگ و حضور تروریستها (داعش) در سوریه هم خرابیهای بسیاری به بار آورده است. ورود تروریستها و تخریب گسترده زمینها باعث خشکسالی شدید در روستاها و شهرها شده است. و در کنار همه این موارد علاوه بر این سدسازی ترکیه بر روی دجله و فرات هم مزید بر علت است.»
از یک سو خشکسالی طولانیمدت کشاورزی سوریه را بهشدت تهدید کرده و درباره بحران امنیت غذایی قریبالوقوع هشدار داده میشود و از سوی دیگر جنگلزدایی به افزایش کانونهای غبار دامن زده است. فروردین امسال، وبسایت paxforpeace از نتایج تجزیه و تحلیلی ماهوارهای خبر داد که بر اساس آن 12 سال جنگ تاثیرات مخربی بر جنگلهای سوریه گذاشته و در این مدت بیش از یک سوم کل جنگلهای این کشور از بین رفته است.
شدت غبار در کشورهای همسایه 3.7 برابر ایران است و این میان غرب و شمال غرب عراق و شرق سوریه مهمترین منشاءهای بروز گرد و غبار در منطقه بهحساب میآیند
بر پایه یافتههای این مطالعه، افزایش درگیریهای مسلحانه و بهدنبال آن جنگلزدایی، بر زندگی و معیشت غیرنظامیان تاثیر گذاشته و پیامدهای اقلیمی در پی داشته است. این تحقیق با استفاده از دادههای سنجش از راه دور، میگوید در غرب سوریه بیش از 36 درصد عرصههای جنگلی در سالهای 2018 تا 2020 به دلیل قطع درختان و آتشسوزیهای شدید آسیب دیدهاند. از سوی دیگر نبود دسترسی به برق و سوخت، قطع درختان را برای تامین انرژی افزایش داده است.
پروتکل فراموششده 1987
ترکیه بر اساس پروتکل سال 1987 موظف است 500 مترمکعب در ثانیه از آبهای رودخانه فرات به سوریه حقابه بدهد و از این رقم 52 درصد باید سهم عراق باشد. این توافق اما به بهانههای مختلف فراموش شده و ترکیه در عوض اجرای ابرپروژه «گاپ» را در پیش گرفته است؛ پروژهای که با پایان آن، میزان آبهای دجله و فرات که به سوی سوریه سرازیر میشود، از 900 متر مکعب در ثانیه به 400 متر در ثانیه سقوط میکند. معاون وزیر محیط زیست کشور سوریه تاکید میکند که ترکیه به قرارداد 1987 پایبند نیست. او میگوید: «متاسفانه کشور ترکیه از آب به عنوان حربهای سیاسی استفاده میکند و به قراردادی که بسته خیلی کم پایبند است یا بهطور کلی آن را اجرا نمیکند.» پیامد این روند چه بوده است؟ دوهجی پاسخ میدهد: «این وضعیت تاثیری جدی بر محیط زیست داشته و باعث تغییر در اقلیم کشور ما شده است. قبلاً روستاها و کشاورزی ما از آب دجله و فرات تغذیه میشد اما کمبود آبی که اکنون از ناحیه ترکیه بر ما تحمیل شده، کشاورزی سوریه را رو به نابودی کشانده است.» در این شرایط پیدا نیست که اختلافات موجود میان ترکیه و سوریه چطور قرار است حل شود. معاون وزیر سوریه هم با ناامیدی میگوید: «متاسفانه همه این مسائل منشا و تحولات سیاسی دارد و جنگهای داخلی سوریه و دخالتهای ترکیه سبب شده همکاری خوبی با ترکیه نداشته باشیم. ترکیه با اجرای پروژههای بزرگ بهدنبال افزایش قدرت و نفوذ خود در منطقه است. من نمیخواهم وارد مباحث سیاسی شوم ولی داریم سعی میکنیم که بهنحوی گفتوگو کنیم و برای حل مشکل به نتیجه برسیم.»
گردوغبار مرز نمیشناسد
به گفته معاون وزیر محیط زیست سوریه هنوز آمار دقیقی از کانونهای غبار کشور در دسترس نیست اما بهطور کلی کانونهای داخلی و خارجی غبار این کشور را تحت تاثیر قرار دادهاند. او میگوید: «توفانهای گردوغبار و ماسهای در کشور ما اتفاق تازهای نیست، بلکه کمابیش از گذشته وجود داشته است. اتفاقی طبیعی و همیشگی بوده اما تغییر اقلیم و درگیری و ندادن حقابه، شدت گرد و غبار را افزایش داده است. در این شرایط با سازمان محیط زیست توافق کردهایم که کانونهای گرد و غبار بهطور دقیق مشخص شود. در حال حاضر با استفاده از رصد ماهوارهای، به دنبال منشا غبار هستیم. بهاین ترتیب کانونی وسیع داخلی کشف شده که غبار آن به بخشهای مختلف خاورمیانه کشیده میشود.» دوهجی در آخر به این اشاره میکند که در سال 2022 توفانهای غبار 12 کشور را تحت تاثیر قرار داده از آنجا که پدیدهای چون غبار مرز نمیشناسد، «کشورها باید درباره محیط زیست بیش از همیشه با یکدیگر همکاری کنند».
پیشنهاد سردبیر
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
در تجمع روحانیون قم در دفاع از «طرح نور» چه گذشت؟
سردار رادان: حجاب موضوعی کاملا فرهنگی است
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
الهه محمدی و نیلوفر حامدی آزاد شدند
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
کشمکش بین ارگانهای دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد
مداخلهٔ بینتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک
وزیر نیرو و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با معاون رئیسالوزرای طالبان دیدار کردند
موضعگیری دوگانه دربارهٔ حقابهٔ هیرمند
فعالان جهانی هشدار میدهند
میراث «غزه» زیر بمباران
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- روغن صنعتی مایعی جادویی برای افزایش عمر مفید ماشین آلات
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید