«کوب»، دستبافتهٔ هفتهزار ساله
اصلاح شیوهٔ تولید، طراحی و ارتقای کیفیت محصول به عنوان راهکاری برای احیای این رشتهٔ کهن در مازندران از سوی کارشناسان صنایعدستی پیشنهاد میشود
![«کوب»، دستبافتهٔ هفتهزار ساله](https://payamema.ir/pubfiles/2023/10/5-scaled.webp)
۲۵ مرداد ۱۴۰۲، ۲۱:۳۶
دستبافتهها، از کهنترین صنایعدستی شناخته میشود که با ورود صنعت نساجی عرصهای برای عرضاندام ندارند. یکی از همین دستبافتههای قدیمی به نام «کوب» شناخته میشود که نامش، هم برای بسیاری از ما ناآشناست. مازندرانیها اما حتما این دستبافته را در خانههای پدر و مادربزرگشان دیدهاند و میدانند که عمدهٔ استفاده از آن هم در زیرانداز است، هرچند استفادههای دیگری هم دارد.
«کوب» نوعی حصیر است که در مازندران از گیاهانی مانند «گاله» و «واش» بافته میشود. برای بافت زنبیل و سبد هم از همین گیاهان استفاده میشود. هنر «کوببافی» در مازندران قدمتی هفتهزارساله دارد و یکی از قدیمیترین هنرهای ساخت دست زنان و مردان مازندرانی به شمار میرود. هرچند «کوببافی» وسایل زیادی هم لازم ندارد، اما پیشکسوتان دیگر از «کوببافی» روی برداشتهاند و جوانترها هم رغبتی به یادگیری ندارند.
بافتههایی از گیاهان خودرو
اقلیم بهترین راهنمای ماست و با زبان خود میگوید چه بخوریم و چه بپوشیم. چگونه ببافیم و چطور درست کنیم تا بیشترین همخوانی را با طبیعت داشتهباشیم. در خطهٔ شمال که آببندانهای زیادی وجود دارد، گیاهان خودرو هم در کنار آببندانها رشد میکند. آببندان گونهای تالاب است که به دست انسان ساخته شده باشد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری مازندران: با توسعهٔ مدرنیته و تولید فرشهای ماشینی فراوان با قیمت مناسب و در رنگها و طرحهای مختلف و از سویی دیگر سختی تولید «کوببافی»، این هنر به سمت فراموشی رفت
آببندانها بیشتر برای پرورش ماهیان گرمآبزی، ذخیرهٔ آب در فصول بارانی برای کشت برنج و آب آشامیدنی استفاده میشود. گیاهان خودروی اطراف آببندانها و باتلاقها در شمال به «گاله» و «واش» نامیده میشود. با پایان فصل بهار، مردم این سرزمین این گیاهان خودرو را از کنار آببندان و باتلاق میبرند و خشک میکنند: حالا نوبت «کوببافی» است. حصیربافی هم نوعی «کوببافی» است. برای همین تولید محصولات حصیری در مناطق شمالی و جنوبی کشور به دلیل در دسترس بودن مواد اولیه و تناسب آن با شرایط اقلیمی رواج بیشتری دارد. ارزانبودن مواد اولیه و فراوانی آن از ویژگیهای مهم تولید این محصولات است.
زیراندازی برای جذب رطوبت
زیر و رو کردن، بافتن و پیچیدن رشتههای گیاهی در شکلهای مختلف به صورت ساده و نقشدار به کمک دست، الفبای «کوببافی» است. هرچند با الیاف این گیاهان خودرو در شمال کشور، کلاه یا انواع ظروف هم بافته میشود. «کوببافی»، اما بیشتر برای بافت زیرانداز به کار برده میشود. از ویژگیهای خاص آن هم به عنوان زیرانداز، باید گفت که عایق سرما و گرماست و از فرش در برابر نفوذ رطوبت محافظت میکند یا به عبارتی باید گفت که زیراندازی برای جذب رطوبت است. این دستبافته، عمری طولانی دارد و شواهد نشان میدهد تا 50 سال سالم میماند مگر اینکه کنارههای آن کمی فرسوده شود. اندازهٔ دستگاه یا کارگاه «کوببافی» معمولاً 90 تا 100 سانتیمتر و طول آن بستگی به محلی دارد که قرار است پهن شود.
با تغییر کاربری بیشتر آببندانهای مازندران برای پرورش آبزیان و حتی افزایش مصرف سموم و نهادههای کشاورزی، تأمین گیاه خودروی «گاله» برای بافندگان کوب بسیار سخت شد تا جایی که بسیاری از هنرمندان این رشته حرفه و میراث پدری خود را کنار گذاشتند
عواقب دست بردن بشر در اقلیم
تغییر در سبک زندگی باعث شد تا دیگر کسی سختی کار را تقبل نکند و هنر «کوببافی» در سینهٔ پیشکسوتان باقی بماند و امروزه تعداد کمی از روستاییان این هنر را آموختهاند و باید گفت «کوببافی» در حال فراموشی است. این اتفاق دامن حصیربافی را هم گرفته است. تعداد زنان و مردانی که در مازندران حصیربافی میکردند در گذشته بسیار زیادتر از امروز بود. یکی از دلایل کمرنگ شدن این هنر زیبا و قدیمی ورود کالاهای چینی خوشرنگ و لعاب به بازار است؛ کالاهایی که با قیمت پایین و ظاهری زیبا، هر سلیقهای را برای خرید راضی میکنند. ورود این اجناس، انواع هنرهای دستی ایران مانند حصیربافی را به انزوا میکشاند و همین باعث میشود دیگر کسی برای یادگیری این هنر تمایلی نداشته باشد.
برخی از پیشکسوتان هنر «کوببافی» به دلیل نبود حمایت و رونق استفاده از موکت و فرش، کوبهای بافته شدهٔ خود را برای استفادهٔ شخصی یا ارائه به برخی از بومگردیها برای تزئین به کار میبرند. علاوه بر تغییر در سبک زندگی، رو به زوال رفتن هنر «کوببافی» دلیل دیگری هم دارد. دستبرد بشر در طبیعت و تغییر نظم آن، با تغییر کاربری بیشتر آببندانهای مازندران برای پرورش آبزیان و حتی افزایش مصرف سموم و نهادههای کشاورزی، تأمین گیاه خودروی «گاله» برای بافندگان کوب بسیار سخت شد تا جایی که بسیاری از هنرمندان این رشته، حرفه و میراث پدری خود را کنار گذاشتند.
آموزش همیشه راهگشاست
دستاندرکاران صنایعدستی سعی دارند گرد فراموشی را از روی هنرهای اصیل دستی پاک کنند. در مورد «کوببافی» هم همین اتفاق افتادهاست. چندی است برای احیای صنایع دستی بومی مازندران از جمله «کوببافی» فعالیتهایی از سر گرفته شدهاست. به عنوان مثال، با حمایتهای اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران، «حسینزاده» هنرمند کوبباف روستای «اللهرودبار» شهرستان بابل توانست نشان اصالت ملی برای هنر «کوببافی» را دریافت کند.
به گفتهٔ معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری مازندران یکی از راهکارهای احیای «کوببافی» این است که تندیسهای روز جهانی صنایعدستی با تکنیک «کوببافی» تهیه شود. «حسین ایزدی» علت اصلی فراموشی «کوببافی» را اینطور توضیح میدهد: «با توسعه مدرنیته و تولید فرشهای ماشینی فراوان با قیمت مناسب و در رنگها و طرحهای مختلف و از سویی دیگر سختی تولید کوببافی، این هنر به سمت فراموشی رفت.» ایزدی تأکید میکند که جای خالی برندسازی صنایع دستی نیز باعث میشود که هنرهای اصیل در معرض فراموشی باشند.
برگزاری دورههای آموزشی، شناسایی هنرمندان و حمایت از آنان راهکارهایی است که برای احیای «کوببافی» از سوی کارشناسان صنایعدستی معرفی میشود.
آموزش برای تازهکارها
صنایعدستی یکی از عوامل مهم در جذب گردشگر است. صنایعی که اگر حمایت نشود، به آهستگی فراموش میشود و سالها بعد فقط خاطرهای از آنها باقی خواهد ماند. از آنجا که حصیربافی در روستاهای شمال کشور شاخهای «کوببافی» است و برای زنده نگهداشتن آن هم باید تلاش کرد، روستایی به نام «درزی کلای» در شهرستان بابل با دو هزار ۶۱۷ نفر جمعیت و ۸۱۲ خانوار است و به روستای حصیربافی معروف شده به طوری که شغل خانگی ۲۰۰ نفر از زنان این روستا حصیربافی است. «حسین ایزدی» معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران میگوید که در این روستا دوره آموزش تخصصی حصیربافی به مدت دو ماه از سوی پیشکسوتان برای کسانی که به این حرفه مشغول هستند، برگزار شده تا شیوههای تولید و اصلاح محصول، طراحی و ارتقای کیفیت محصولات به صنعتگران و هنرمندانی است که در این زمینه فعالیت دارند، آموزش داده شود. برپایی چنین آموزشی برای «کوببافی» نیز خواهد توانست این هنر اصیل را احیا کند.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
![افشای پستفروشی پوست خربزه زیر پای شهردار تهران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/زاکانی.jpg)
از تکذیب محض تا ورود سازمان بازرسی
افشای پستفروشی پوست خربزه زیر پای شهردار تهران
![تیشه بر سقف بنای قاجاری](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/خانه-مدیری.jpg)
خانۀ تاریخی «مدیری» در لنگرود در خطر تخریب قرار دارد
تیشه بر سقف بنای قاجاری
![پروژههایی که با چالش جهانی گرمشدن زمین مقابله میکنند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/معماری-پایدار-1.jpg)
پروژههایی که با چالش جهانی گرمشدن زمین مقابله میکنند
![فهرست پیشنهادی سکانداری وزارت ارشاد اعلام شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/وزارت-فرهنگ-و-ارشاد.jpg)
فهرست پیشنهادی سکانداری وزارت ارشاد اعلام شد
![عملیات بازسازی و احیاء قناتهای تهران آغاز شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/قنات-تهران.jpg)
معاون خدمات شهری و محیطزیست شهرداری منطقه ۶ تهران:
عملیات بازسازی و احیاء قناتهای تهران آغاز شد
![تدریس هوش مصنوعی در دانشگاهها از مهر امسال](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/19599124_424.jpg)
معاون آموزشی وزارت علوم گفت:
تدریس هوش مصنوعی در دانشگاهها از مهر امسال
![۵ بیمارستان تهران در شرایط بحرانی ایمنی قرار دارند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/62533212-1.jpg)
۵ بیمارستان تهران در شرایط بحرانی ایمنی قرار دارند
![لزوم نوسازی تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/تجهیزات-آزمایشگاهی.jpg)
مدیرکل آزمایشگاههای مرجع غذا، دارو و تجهیزات پزشکی خبر داد:
لزوم نوسازی تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی
![با وجود قبولی در آزمون کنار گذاشته شدیم!](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/پرستاربیمارستان.webp)
انتقاد کمکپرستاران از آزمون استخدامی تامین اجتماعی:
با وجود قبولی در آزمون کنار گذاشته شدیم!
![نحوه شکایت اولیاء از لباس فرم مدارس](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/62378862.jpg)
مدیرکل انجمن اولیاء و مربیان وزارت آموزش و پرورش تشریح کرد:
نحوه شکایت اولیاء از لباس فرم مدارس
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- با طراحی سایت مشتریان رقیب خود را بدزدید!
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید