یک عمر شاگردی به سبک استاد
«محمد اسماعیلی» با نام اصلی «محمدعلی اسماعیلی متین» به گفتۀ خودش متولد ۴ شهریور سال ۱۳۱۳ در محله سنگلج تهران بود
۲۳ مرداد ۱۴۰۲، ۲۱:۲۳
دهۀ ۱۳۶۰ «فرامرز پایور» گروهی بهنام «گروه اساتید» را تشکیل داد. گروهی که اعضای آن را «جلیل شهناز»، «علی اصغر بهاری»، «محمد موسوی» و «محمد اسماعیلی» تشکیل میدادند و پایور خود سرپرستی، آهنگسازی و نوازندگی سنتور را برعهده داشت. دو تن از اعضای این گروه یعنی محمد موسوی و محمد اسماعیلی تنها بازماندگان گروه اساتید بودند؛ تا روز یکشنبه 22 مردادماه که «محمد اسماعیلی»، پیشکسوت تنبکنواز هم از دنیا رفت.
«محمد اسماعیلی» با نام اصلی «محمدعلی اسماعیلی متین» به گفتۀ خودش متولد ۴ شهریور سال ۱۳۱۳ در محله سنگلج تهران بود. دورۀ ابتدایی را در دبستان رازی و دورۀ متوسطه را در دبیرستان پیرنیا گذراند و مدتی نیز به هنرستان موسیقی رفت.
داییهای او مرتضی و مصطفی گرگینزاده، نوازندگان ترومپت و کلارینت بودند و از طریق آنان توانست با «حسین تهرانی» آشنا شود. حسین تهرانی از نوازندههای تنبک و از شخصیتهایی بود که در پیشرفت و مطرح شدن این ساز در موسیقی ایرانی تأثیر بسیاری داشته است. به گفتۀ خود اسماعیلی، تهرانی هیچکسی را به آسانی نمیپذیرفت. به طرق مختلف، فرد را محک میزد تا او را به شاگردی بپذیرد. اسماعیلی علاوه بر اینکه در هنرستان از تهرانی میآموخت، هفتهای یکبار نیز برای یادگیری به منزل او میرفت.
البته خود این تنبکنوازی دردسرهای زیادی هم برای اسماعیلی داشت که به مخالفت خانوادهاش با موسیقی برمیگشت. با این وجود مادرش از او حمایت میکرد: «مادرم روزهایی که میخواستم به کلاس بروم، ساز را زیر چادرش پنهان میکرد تا کسی در محله متوجه نشود من ضرب میزنم.»
این هنرمند در سال ۱۳۴۳ بهعنوان نوازندۀ تنبک در هنرستان موسیقی ملی به نیابت از استاد خود، آموزش تنبک را آغاز کرد. آنجا بود که با ارکستر نصرتالله گلپایگانی فعالیت خود را شروع کرد.
شاگردی اسماعیلی نزد تهرانی به یادگیری تنبک خلاصه نمیشد. اسماعیلی در خاطرات خود از استادش میگفت که او بر ادب تأکید داشته است. سال 92 در مراسم بزرگداشتی برای حسین تهرانی، اسماعیلی دربارۀ آموزههای استاد خود گفته بود: «تهرانی همیشه میگفت اول انسان باش بعد نوازندگی کن. اگر در همین اجتماع امروز، براساس این سخن تهرانی حرکت کنیم و بهسوی انسانیت گام برداریم، بسیاری از مشکلات جامعه حل میشود.»
نخستین گام مهم در آموزش سازهای کوبهای ایرانی
او در هنرستان موسیقی ملی با صلاحدید بزرگان به جای تهرانی، استاد خود برای تدریس انتخاب شد و تلاش فراوانی برای تربیت هنرجویان کرد. در نخستین گروه تنبک که به همت استاد حسین تهرانی و به تشویق روحالله خالقی به راه افتاده بود، در کنار هوشنگ ظریف، محمود رحمانیپور و نصرتالله گلپایگانی حضور داشت و در همین سالها با همکاری حسین دهلوی و جمعی دیگر (هوشنگ ظریف، فرهاد فخرالدینی و مصطفی پورتراب) دستاندرکار تدوین کتاب «آموزش تنبک» شد. این کتاب نخستین گام مهم در آموزش سازهای کوبهای ایرانی بود. آنطور که خبرگزاری «ایمنا» پیشتر در گزارشی نوشته، هوشنگ ظریف نوشتن نتها و حسین دهلوی و پورتراب نظارت فنی را بر عهده داشتند. محمد اسماعیلی نیز این تمرینها را به شاگردان آموزش میداد. همچنین، خلاصهای از دانستههای محمد اسماعیلی دربارۀ وزنهای زورخانه در کتاب «تاریخ و فرهنگ زورخانه» نوشته غلامرضا انصافپور منعکس شده است.
اسماعیلی بهدلیل خدمات و سابقه و کارهای فراوانی که در زمینۀ تنبک و تنبکنوازی انجام داد مدرک درجه یک هنری را از وزارت ارشاد دریافت کرده بود.
همکاری با گروه اساتید
پس از انقلاب اسلامی، محمد اسماعیلی با همکاری فرامرز پایور، جلیل شهناز، علی اصغر بهاری و محمد موسوی گروه اساتید موسیقی ملی ایران را تشکیل دادند و با این گروه اجراهای متعددی در کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکا داشتند. همچنین باید دونوازیهای محمد اسماعیلی بههمراه سنتور استاد فرامرز پایور را از ماندگارترین اجراهای موسیقی ایرانی به شمار آورد.
«علی رهبری»، موسیقیدان و رهبر ارکستر به مناسبت درگذشت محمد اسماعیلی یادداشتی را منتشر کرده و در سوگ استاد خود نوشته است: «استاد اسماعیلی، استاد بزرگ تنبک نهتنها سه سال معلم نوازندگی تنبک بنده و اکثر هنرجویان هنرستان عالی موسیقی ملی بودند، بلکه در سالیانی که بنده ریاست هنرستان عالی موسیقی ملی را بهعهده داشتم، شاهد تربیت دهها نوازندۀ ماهر توسط ایشان نیز بودم.»
او در بخش دیگری از یادداشت خود نوشته است: «بعد از، از دست دادن استادانی همچون فرامرز پایور، محمدرضا شجریان، حسین دهلوی، مصطفی پورتراب، حسن ناهید و هوشنگ ظریف اکنون یکی از آخرین گنجینههای موسیقی ملی ایران را از دست دادیم.»
تنها نوازندۀ تنبک که کاملا در چارچوب مکتب استادش ماند
«میرعلیرضا میرعلینقی»، تاریخنگار و پژوهشگر حوزه موسیقی دربارۀ ویژگیهای این تنبکنواز به «پیام ما» میگوید: «ویژگیهایی متعددی استاد «محمد اسماعیلی» تبدیل به یک تنبکنواز حرفهای کرده است. ایشان نزد استاد حسین تهرانی و سایر استادانی که دیدند شاگردی واقعی کردند به این معنا که دورههای آموزشی را بسیار دقیقی و اصولی طی کردند. دوم اینکه توانایی اجرایشان را در تمام دورانشان حفظ کردند و هیچگاه افت یا کاستی در تواناییها و قدرت اجرای ایشان مشاهده نشد و این مدیون زندگی سالمی بود که داشتند. سومین ویژگیشان این بود که برای استاد «تهرانی» مکتبدار واقعی بودند؛ بدون اینکه سعی داشته باشند مثل ایشان باشند یا خصوصیات هنری استاد تهرانی را عینبهعین کپی کنند، سعی کردند پایه و چارچوپهای استاد تهرانی را حفظ کنند. این سه ویژگی باعث ماندگاری همیشگی ایشان است.»
او دربارۀ تأثیر حسین تهرانی بر اسماعیلی توضیح میدهد: «استاد «اسماعیلی» نمیتواند به غیر از ادامه منطقی مکتب استاد حسین تهرانی باشند و خودشان هم به این موضوع افتخار میکردند. تنبک قبل از استاد «تهرانی» نمادی از یک ساز کوبهای بود و نه یک ساز کوبهای واقعی با تکنیکها و ابزار بیانی تعریفشده. «منوچهر همایونپور»، خواننده میگفت که قبل از حسین تهرانی فقط یک صدای مبهم بیارزشی از ضرب بیرون میآمد که هیچگونه ارزش هنری نداشت و صفحاتی که از آن زمان مانده، این موضوع را نشان میدهد.»
میرعلینقی توضیح میدهد که درواقع حسین تهرانی یافتههایش را از معلم خود، استاد «ابوالحسن صبا» دارد و میگفت مکتبش در ضرب، مکتب صبا است: «منتهی چون ساز تخصصی استاد صبا تنبک نبود، دانش و تکنیکها را به فردی که در اجرا توانا باشد، یعنی استاد تهرانی، انتقال دادند. درواقع با استاد تهرانی، تنبک تعریف شد و موجودیت پیدا کرد و صاحب اصول، قواعد و جایگاه عالی در ارکسترها شد.»
به گفتۀ این پژوهشگر موسیقی، اسماعیلی که از سن نوجوانی برای یادگیری نزد حسین تهرانی رفت، تنها نوازندۀ تنبکی بود که کاملاً در چارچوب مکتب حسین تهرانی ماند، آن را گسترش داد و بعد به شاگردان ممتازش منتقل کرد.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
![تمام سیستم صوتی ما پشت به این ابنیه تاریخی هستند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/علیرضا-قربانی.jpg)
واکنش «علیرضا قربانی» به حواشی کنسرت تخت جمشید
تمام سیستم صوتی ما پشت به این ابنیه تاریخی هستند
![چهارمین همایش بینالمللی معماری دستکند برگزار میشود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/همایش-معماری-دستکند.jpg)
مدیرکل میراث فرهنگی لرستان:
چهارمین همایش بینالمللی معماری دستکند برگزار میشود
![کشف نخستین اثر دوران اسلامی در ماسولهٔ جنوب](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دره-حشم.jpg)
«پیمان پاسالاری»، باستانشناس، در گفتوگو با «پیام ما» مطرح کرد
کشف نخستین اثر دوران اسلامی در ماسولهٔ جنوب
![صدای کنسرت به تخت جمشید نمیرسد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/تخت-جمشید.jpg)
پاسخ میراث فرهنگی فارس به ابراز نگرانیها درباره برگزاری کنسرت «علیرضا قربانی»
صدای کنسرت به تخت جمشید نمیرسد
![راهاندازی مرکز بینالمللی صنایعدستی در کارخانه ریسباف اصفهان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کارخانه-ریسباف-اصفهان.jpg)
معاون گردشگری کشور خبر داد
راهاندازی مرکز بینالمللی صنایعدستی در کارخانه ریسباف اصفهان
![جویندگان عقیق](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/خبرگزاری-صداوسیما.jpg)
دربارۀ «خور» که بهتازگی روستای ملی تراش سنگهای عقیق شده است
جویندگان عقیق
![اعتراض اسپانیاییها به «گردشگری انبوه»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/گردشگری-2.jpg)
اعتراض اسپانیاییها به «گردشگری انبوه»
![آغاز عملیات مرمت کاروانسرای کبوترخان رفسنجان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کاروانسرای-کبوترخان-رفسنجان.jpg)
آغاز عملیات مرمت کاروانسرای کبوترخان رفسنجان
![مدفونشدن یک کشتی باستانی در یک مزرعه](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کشتی-باستانی.jpg)
باستانشناسان نروژی احتمال دادند؛
مدفونشدن یک کشتی باستانی در یک مزرعه
![دستبافتههای ارغوانی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/ارغوان-بافی.jpg)
قدمت «ارغوانبافی» با ترکههای درختان خودروی ارغوان در ایران به قرنها پیش برمیگردد
دستبافتههای ارغوانی
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها
- قطار رجا؛ انتخابی امن و راحت برای سفرهای شما
- حضور خوشبخت در نمایشگاه آگروفود ۱۴۰۳ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید