گزارش روز

محمد درویش

کارشناس محیط زیست

آخرین گزارشی که سازمان زمین‌شناسی درباره وضعیت کشور از لحاظ فرونشست زمین منتشر کرده، مربوط به سال گذشته است

10 درصد خاک ایران در وضعیت حاد فرونشست

آبی در سفره‌های زیر زمینی باقی نمانده که با برداشت آن با پدیده فرونشست و افزایش آن مواجه باشیم

۱۶ اسفند ۱۴۰۱، ۰:۴۱

آخرین گزارشی که سازمان زمین‌شناسی درباره وضعیت کشور از لحاظ فرونشست زمین منتشر کرده، مربوط به سال گذشته است. در این گزارش به نکته‌ای مهم اشاره شده، به این معنا که گرچه نرخ فرونشست نقطه‌ای در کشور کاهش پیدا کرده و شاهد رکورد 54 سانتی‌متری نیستیم (به عنوان مثال در تهران از 36 سانتیمتر تا حداکثر بین 24 تا 25 سانتی‌متر کاهش پیدا کرده است)؛ اما این اتفاق الزاما خبر خوشی نیست. چرا که این موضوع نشان می‌دهد آبی در سفره‌های زیر زمینی باقی نمانده که با برداشت آن با پدیده فرونشست و افزایش آن مواجه باشیم. بر اساس مطالعه‌ای که سازمان زمین‌شناسی انجام داده اراضی متاثر از فرونشست زمین در کشور از سال‌های 95 تا 98 بیش از 3 برابر از نظر وسعت گسترش یافته کرده است. علاوه بر آن بیش از چهار سانتی‌متر در سال فرونشست افزایش پیدا کرده است. این گزاره به این معناست که ما داریم بخش‌های قابل توجهی از کشور را به این وضعیت مبتلا کرده و از دست می‌دهیم. سازمان زمین‌شناسی تاکید می‌کند که در حال حاضر گسترده‌ترین فرونشست در ایران در دشت دولت آباد اصفهان اتفاق افتاده و اصفهان در جنوب، شمال، غرب و شرق خود، یعنی از هر چهار طرف در محاصره فرونشست زمین قرار گرفته است. مطالعه‌ای دیگر که در دانشگاه نجف آباد اصفهان انجام شده نشان می‌دهد اگر این روال ادامه پیدا کند ما تا هشت سال آینده با فاجعه‌ای در زمینه فرونشست در این منطقه مواجه می‌شویم. با این حال می‌بینیم هیچ تدبیری برای حل این مسئله حتی در حد پلمپ چاه‌های غیرمجاز و مهار بارگذاری در اصفهان انجام نمی‌شود.
بدترین و خطرناک‌ترین وضعیت از نظر فرونشست در حال حاضر در استان اصفهان است، رتبه‌های بعدی به ترتیب استان‌های تهران، کرمان، یزد، بخش‌هایی از هرمزگان (شهرستان میناب)، بخش‌هایی از خراسان جنوبی و خراسان رضوی (منطقه طوس و نیشابور) هستند که جزو مناطق بحرانی به حساب می‌آیند. همچنین گزارش سازمان زمین‌شناسی بیانگر آن است که به جز استان گیلان در 30 استان ایران متاسفانه پدیده فرونشست وجود دارد. باید بدانیم مناطقی که حالا دچار فرونشست شده‌اند حدود 10 درصد از خاک ایران را شامل می‌شوند و حقیقت این است که کاری نمی شود برایشان انجام داد. یعنی حتی اگر میزان برداشت با تغذیه برابر شود هم، دست‌کم طبیعت به 50 هزار سال زمان نیاز دارد تا بتواند خودش را تاب‌آور کند. ما باید از این اتفاق که در 10 درصد خاک ایران اتفاق افتاده است درس بگیریم و اجازه ندهیم پدیده فرونشست در بقیه مناطق ایران نیز تکرار شده و به آنها تسری یابد. گزارش جدید سازمان زمین‌شناسی همچنین می‌گوید سرعت گسترش زمین‌هایی که متاثر از 4 سانتی‌متر و بیشتر فرونشست شدند سه برابر سال 98 است و این سرعت رشد، همان موضوع نگران‌کننده است.