| پیام ما | کمتر از ۲۴ ساعت پس از انتشار سخنان رئیس قوه قضاییه در اهمیت «گفت و گو» و لزوم شنیدن نظراتی که لزوماً مشفقانه نیست، رئیس قوه مجریه آن‌چه برخی درخصوص عدم تمایل به براندازی می‌گویند را رد کرد و گفت که «ما شما را می‌شناسیم.» ابراهیم رئیسی در حالی از برخورد با کسانی که آنان را «معاند» توصیف کرده، سخن گفته که نایب رئیس جبهه اصلاحات ایران معتقد است این «عذرخواهی» است که می‌تواند «راهی به‌سوی مردم و آینده بهتر برای کشور» بگشاید. دیدگاهی که از قضا نه‌تنها در تحلیل یکی از فرماندهان جنگ تحمیلی درباره اعتراضات اخیر قابل ردیابی است، بلکه در سخنان دبیر عالی جامعه روحانیت مبارز به‌عنوان نهاد بالادستی جناح راست و جریان اصولگرا نیز به‌طور تلویحی به آن اشاره شده است.

اوضاع عجیبی است، پس از اعتراضات اخیر در کشور، اختلاف آرا به حدی رسیده است که حتی بر سر لزوم «گفت‌وگو» هم در میان مسئولان توافق وجود ندارد.
رئیس قوه قضاییه در جریان برگزاری نشست شورای‌عالی قضایی بار دیگر از اهمیت «گفت‌وگو» سخن گفته است. غلامحسین محسنی اژه‌ای که نخستین‌بار در نیمه مهرماه امسال و در حالی که هنوز یک ماه از آغاز اعتراضات این سه، چهار ماه گذشته، نگذشته بود از لزوم «گشایش باب گفت‌وگو ازسوی حاکمیت» سخن گفت و تاکید کرده بود که «آماده شنیدن نظرات و انتقادها است»، روز دوشنبه همین هفته نیز برای چندمین‌بار به این مهم پرداخت و با تاکید بر این‌که «نفس و اصل این قبیل اظهارنظرها و بیان دیدگاه‌ها، مطلوب است و می‌تواند مفید باشد و نباید نسبت به آنها نگران بود و ناراحت شد»، گفت: «بعضاً در شرایط خاص ممکن است بحث و گفت‌وگو و حتی مجادله پیش آید؛ این امر یک فرصت و نعمت است و چنانچه نظرات طرح شده عالمانه و منصفانه و همراه با استدلال و منطق نیز باشند، بسیار سودمند و نافع خواهند بود و نه‌تنها نباید نگران این نقطه‌نظرات مختلف در هر حوزه‌ای از جمله مباحث حقوقی بود، بلکه باید از آنها استقبال نیز کرد.» او که حتی آن‌چه «نظرات غیرمنصفانه و غیرمستدل» و «آلوده به اغراض خاص سیاسی و غیره» خوانده نیز منع نکرده، صرفا گفته این دست نظرات به دلایلی که اشاره شد، «کم‌اثر یا بی‌اثر می‌شوند.»

یک فرمانده پیشین جنگ تحمیلی که نتیجه حوادث پیش‌آمده را از سه حالت خارج نمی‌داند و معتقد است نتیجه این اعتراضات یا «فروپاشی» است، یا «سرکوب» و یا «تعامل»، با تاکید بر این‌که «امکان فروپاشی وجود ندارد»، تاکید کرده که «امکان سرکوب هم نیست»؛ چرا که به باور او، اعتراضات به یک روز و دو روز و یکی دو شهر خلاصه نشد

رئیس دولت اما چندان با رئیس قوه قضاییه هم‌نظر نیست. ابراهیم رئیسی که برخلاف غلامحسین محسنی اژه‌ای، ریاست یکی از دو قوه انتخابی را برعهده دارد و حضورش در جایگاه ریاست قوه مجریه ناشی از پیروزی در انتخابات است، حتی اگر برخی معترضان صراحتاً بگویند «قصد براندازی ندارند»، نمی‌پذیرد و آنان را «معاندان نظام» می‌خواند و با تاکید بر این‌که آنان را بهتر از آن‌چه خود می‌گویند، «می‌شناسد»، گفت: «به معاندان رحم نخواهیم کرد» او که به‌فاصله کمتر از ۲۴ ساعت پس از انتشار آن‌چه رئیس قوه قضاییه در خصوص اهمیت گفت‌وگو گفت، با حضور مقابل دانشگاه تهران در مراسم تشییع ۲۰۰ شهید گمنام دفاع مقدس سخنرانی می‌کرد، گفت: «اغتشاشات اخیر جنگ احزاب بود و همه در آن حضور داشتند. سلطنت‌طلبان، منافقین و مستکبران در این جنگ نقش‌آفرینی می‌کردند.» رئیسی بی‌اشاره به مشکلات این روزها، از «پیشرفت‌های دولت» سخن گفت: «کشور در همه حوزه‌ها پیشرفت‌های بسیاری کرده و دلیل عصبانیت دشمن این پیشرفت‌ها است.» او تاکید کرد: «تمام فشارها با شکست مواجه شده و ما حق عقب‌گرد نداریم.» اما تنها رئیس دولت نیست که به هیچ عنوان حاضر به نرمش مقابل معترضان نیست و وزیران دولت نیز بعضاً بر آن‌چه رئیسی گفته، اصرار دارند. یکی از این وزیران، احمد وحیدی وزیر کشور دولت رئیسی است.
وزیری که دیروز گفته «اتفاقات اخیر ارتباطی با گفت‌وگو نداشت» و «حاصل طراحی دشمن بود تا در کشور ناامنی و بی‌ثباتی ایجاد کند.» وحیدی البته پیگیری روند گفت‌وگو در

رئیس‌جمهوری پیشین که با اشاره به جایگاه زن از دیدگاه اسلام، معتقد است «اسلام تکریم زن را فضیلت می‌داند»، گفته ما اسلامی را قبول داریم که در آن زن مایه مباهات جامعه است و می‌تواند برای زنان و مردان الگو باشد

کشور را امری «طبیعی» خوانده که زیرنظر «خانه احزاب» دنبال می‌شود و حتی با تاکید بر این‌که «این گفت‌وگوها را باید موسع‌تر کرد»، گفته «شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبه‌ای درباره گفت‌وگو دارد که دنبال این هستیم اگر بشود آن را سامان دهیم و به شکل گسترده‌تری برابر مصوباتی که شورای‌عالی فرهنگی داشته، آن را هم انجام دهیم.»
با این همه اما او حاضر به پذیرش فقدان گفت‌وگو میان ملت و حاکمیت نیست و نه‌تنها این مسئله را به اعتراضات این سه‌، چهار ماه گذشته بی‌ارتباط می‌داند، بلکه گفته «گفت‌وگوها در حال حاضر هم برقرار است» و معتقد است اگر خلایی در این باب احساس می‌شود، ناشی از این است که «توجه و انعکاس آن به اندازه کافی در صحنه رسانه نبوده است.» وزیر کشور با تاکید بر این‌که «باب گفت‌وگو اصلاً مسدود نیست»، همچنین تاکید دارد که «اتفاقاً مسئولان بسیار اهل گفت‌وگو هستند.»
دیروز مصاحبه‌ای با یکی از فرماندهان ارشد جنگ تحمیلی نیز در یکی از پایگاه‌های خبری-تحلیلی نزدیک به جریان اصلاحات منتشر شد. به گزارش جماران، سردار محسن رشید معتقد است «تن‌ندادن به اصلاح، خطر فروریزی و تجزیه را درپی دارد» و گفته «با ادامه وضعیت فعلی، نهاد کنترل‌کننده اوضاع، غیر از نهادهای نظامی و امنیتی نخواهند بود.» رئیس پیشین مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ «حفظ مرزها» را «اولویت نخست» خود خوانده و درباره آن‌چه «اعتراضات داخلی» نامیده، معتقد است: «اعتراضات مردمی کاملا محقّانه است. پس از انتخابات سال ۱۳۷۶ که بخش‌هایی موضوع مهندسی انتخابات را مطرح کردند، گام به گام بخش‌های بزرگی به حاشیه رانده شدند و ندانسته روز به روز مردم را از مشارکت در حاکمیت محدودتر ساختند. از سوی دیگر درهای ورود احزاب غیراصولگرا به فعالیت‌های سیاسی بسته شده و تنها یک جناح مجاز به فعالیت سیاسی شد.» او فعالیت سیاسی را فراتر از اظهارات سیاسی افراد می‌داند و معتقد است «فعالیت سیاسی یعنی تلاش برای به دست گرفتن مجلس و دولت»، این پرسش را پیش کشیده که «وقتی در انتخابات ۱۴۰۰ با ترویج مشارکت حداقلی روبرو هستیم، چه روزنه‌ای برای فعالیت سیاسی غیراصولگرایان باقی می‌ماند؟!» محسن رشید گفته «اگر قبول کنیم که اصولگرایان نماینده همه ملت نیستند و جریان مخالف‌شان بخش دیگری از مردم را نمایندگی می‌کند، خب معلوم است که تنگ کردن دایره تایید صلاحیت‌ها چه قشری را معترض خواهد کرد.» این فرمانده پیشین جنگ تحمیلی که نتیجه حوادث پیش‌آمده را از سه حالت خارج نمی‌داند و معتقد است نتیجه این اعتراضات یا «فروپاشی» است، یا «سرکوب» و یا «تعامل»، با تاکید بر این‌که «امکان فروپاشی وجود ندارد»، تاکید کرده که «امکان سرکوب هم نیست»؛ چرا که به باور او، «اعتراضات به یک روز و دو روز و یکی دو شهر خلاصه نشد.» او گفته «هرچند برخی از اشخاص دارای سمت، سرکوب را توصیه و حکومت را به آن ترغیب می‌کنند اما شدنی نیست و اگر هم آن را در دستور قرار بگیرند، نتیجه با ثباتی را به دست نمی‌آورند.» محسن رشید در نهایت «تعامل» را «تنها گزینه باقیمانده» خوانده و با طرح این پرسش که این تعامل باید با چه کسانی انجام شود، گفته «این جامعه معترض هیچ نگاه امیدوار کننده‌ای به تعامل ندارد. اصلا این جریان هیچ ادبیات مشترکی با نظام ندارد. از سوی دیگر اقدامات باشتاب نیز آسیب‌هایی را به دنبال خواهد داشت. در نتیجه اگر پل تخریب شده بین جریان اصلاح‌طلبان با معترضان بازسازی شود، امید می‌رود که به مرور نگاه جریان معترض به‌سوی اصلاح‌طلبان تغییر کند.»
این در حالی است که روز گذشته حسن روحانی نیز پس از ماه‌ها سکوت بالاخره به اظهارنظر درباره مسائلی پرداخته که اگرچه به‌طور مستقیم ارتباطی به اعتراضات اخیر نداشت، اما به‌طور غیرمستقیم به آن مربوط بود. رئیس‌جمهوری پیشین که با اشاره به جایگاه زن از دیدگاه اسلام، معتقد است «اسلام تکریم زن را فضیلت می‌داند»، گفته «ما اسلامی را قبول داریم که در آن زن مایه مباهات جامعه است و می‌تواند برای زنان و مردان الگو باشد.» اما در حالی محسن رشید بازسازی پل اصلاح‌طلبان و اصولگرایان را راهگشای برون‌رفت از شرایط کنونی می‌داند، در روزهای گذشته چهره‌هایی شاخص از هر دو جناح نیز به اظهارنظر درباره مسائل این چندماه گذشته پرداختند. بر این اساس دبیر عالی جامعه روحانیت مبارز که به‌عنوان نهاد بالادستی جناح راست و جریان اصولگرا شناخته می‌شود، با اشاره به آن‌چه «مشکلات و دغدغه‌های معیشتی مردم» خواند، از لزوم جلب اعتماد افکار عمومی سخن گفت و تاکید کرد: «دشمن با همه توان خود در تلاش است با ایجاد ناامیدی در مردم به ویژه نسل جوان افکار عمومی را از آینده مایوس کند تا هیچ افق روشنی در آینده ایجاد نشود.» مصطفی پورمحمدی اما با اشاره به انتخابات پیش‌روی مجلس، تأکید کرد: «شرط حضور و مشارکت حداکثری ایجاد امید و اعتمادسازی است که می‌تواند منجر به افزایش سرمایه اجتماعی نظام شود.»
نایب رئیس جبهه اصلاحات نیز به اظهارنظر در این رابطه پرداخته و با ابراز شگفتی و تاسف از بیانیه منتشره منتسب به مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: «اگر اقتضای زمان و مکان در اجتهاد لحاظ نشود، نتیجه آن چیزی جز وهن اسلام، ارتجاع و طالبانیسم نخواهد بود.»
حسین مرعشی که در نشست اخیر جبهه اصلاحات ایران سخن می‌گفت، «عذرخواهی» را «راهی به‌سوی مردم و آینده بهتر برای کشور» دانست و با انتقاد از روش برخی خطبای جمعه، بی‌دین نامیدن برخی شخصیت‌های مورد احترام کشور و جامعه را نکوهش کرد و از آنان خواست با عذرخواهی، در محتوای گفته‌های این شخصیت‌ها تأمل کنند تا بلکه راهی به سوی مردم و آینده بهتر بیابند.