سایت خبری پیام ما آنلاین | امید زنان کلپورگان به دست‌ساخته‌هایشان

امید زنان کلپورگان به دست‌ساخته‌هایشان

زنان روستای جهانی سفال در تلاش برای صادرات‏، جذب منابع مالی و رونق اقتصاد محلی نگاهشان به کمک مسئولان است





امید زنان کلپورگان به دست‌ساخته‌هایشان

۲۹ تیر ۱۴۰۱، ۰:۰۰

گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد سیستان‌وبلوچستان به عنوان محروم‌ترین استان ایران از نظر شاخص‌های توسعه‌ای‏،‏ ‏بهار امسال هم در میان ۹ استان با نرخ بیکاری ۲ رقمی قرار داشت‎‎‎؛ گرچه عدد نرخ بیکاری این استان در بهار امسال 12.8درصد عنوان شده‏، اما این شاخص به استناد گفته مسئولان محلی و نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی به ۳۰ درصد می‌رسد.

 

در شرایطی که مرز‏، چابهار به عنوان تنها بندراقیانوسی ایران و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری متعدد این استان نتوانسته جوابگوی اشتغال‌زایی برای جمعیت‌اش باشد‏، فعالیت و مشارکت اقتصادی زنان در یک روستای مرزی در 25 کیلومتری سراوان و ساخت سفالینه‌هایی به یادگار از 7 هزار سال پیش یک اتفاق شگرف است‎؛ جایی که مردان روستا در نبود کارخانه‏، واحد تولیدی یا صنعتی به سوخت‌بری روی آورده‌اند‏، زنان از خاک روستا‏ دست‌سازه‌هایی ارزشمند می‌آفرینند تا چرخ زندگی را طور دیگری بچرخانند و حالا امیدشان به حمایت از سوی مسئولان محلی است.
هنری زنانه
روستای کلپورگان کمتر از هزار نفر جمعیت دارد و پیش از ثبت جهانی به عنوان تنها موزه زنده سفال جهان و تنها روستای جهانی سفال در سال 96‏، فقط چند نفر از زنان روستا به هنر 7هزارساله‌شان اشتغال داشتند. ثبت جهانی اما بهانه‌ای شد تا هم این هنر دیرینه رونق دیگری بگیرد و هم زنان بیشتری آستین بالا بزنند و خاک را به هنر کیمیا کنند.
آن‌طور که مشاور فرماندار سراوان در امور بانوان می‌گوید قبلا از رخداد ثبت جهانی‏، فقط چند نفر از بانوان سالخورده روستا دستی بر خاک داشتند و حالا در هر خانه‏‌ کلپورگان رد و نشانی از سفال به چشم می‌خورد:
«12 شرکت خانوادگی در روستا فعال است‏، اما به جز این 12 شرکت، زنان روستا همه در خانه‌هایشان سفال درست می‌کنند و برای فروش به کارگاه میراث فرهنگی می‌آورند.»
کارگاهی که ثنا ارباب‏ اشاره می‌کند‏، کارگاهی قدیمی است که از سال 51 در روستا ساخته شده و حالا گرچه چند وقت یک‌بار مرمت می‌شود‏، اما باز هم به دلیل خرابی گاهی سفال زنان را می‌سوزاند و چه بهتر که برای این هنر جهانی شده کوره‌ای جدید با قابلیت تنظیم درجه ساخته می‌شد.
گرچه وام‌ و تسهیلاتی به هنر دست زنان کلپورگان تعلق می‌گیرد‏، اما دیدگاه مذهبی اهالی این منطقه سنی‌نشین اجازه دریافت وام با سود را نمی‌دهد و اهالی چاره کار را دادن وام‌های بدون بهره و سود بانکی می‌دانند.
اشتغال زنان به سفال‌گری گرچه فلسفه خاصی ندارد، اما آموزش نسل به نسل آن موجب شده مردها در کار آوردن خاک‏، درست کردن گل و به کوره گذاشتن سفال‌ها مشارکت کنند و آنهایی که گل رس را به سفالینه‌های کاربردی با نقش و نگار کوه خواجه تبدیل می‌کند‏، زنان باشند. زنان نان‌آور هستند و بخشی از معیشت روستا بر عهده‌شان است‏، اما این درآمد آن‌قدری نیست که همه زندگی با سفال‌گری بچرخد.

زینت منفرد مدیر کارگاه تازه تاسیس روستای کلپورگان : حالا شرایط طوری است که وارد هر خانه بشوید زنان مشغول سفال‌گری هستند‏، اما خاک معدن رس نزدیک روستا یا همان «گل دیگی» تمام شده است و برای برداشت بیشتر خاک باید مسئولان کمک‌مان کنند. چند بار پیگیر موضوع شده‌ایم‏، اما هنوز خبری نشده است

تلاش برای آگاهی
یک سال پیش از ثبت جهانی کلپورگان‏، لالجین استان همدان به عنوان شهر سفال ایران ثبت جهانی شده بود‏، اما آنچه موجب شد روستایی در جنوب شرقی ایران هم به این عنوان ملقب شود‏، نقش زنان بود.
زنان کلپورگان‏ علاوه بر اینکه نان‌آور خانوار محسوب می‌شوند‏، جا پای زنان «سیدبار جدگال» چابهار گذاشته‌اند که با سوزن‌دوزی مدرسه روستا را ساختند.
مسئول کارگاه سفالگری روستا که خود نیز از 7سالگی کار سفال را شروع کرده است به این موضوع اشاره می‌کند: «پیش از اینکه کارگاه راه بیافتد‏ دو سه نفر کار سفال می‌کردند‏، اما 8 سال پیش و قبل‌تر از اینکه روستا ثبت جهانی شود‏ کارگاه را راه انداختیم و با آموزش به زنان روستا همه را سر کار آورده‌ایم. حالا بیش از ۵۰ نفر از زنان در کارگاه میراث فرهنگی و بیش از ۱۰۰ زن در کل روستا مشغول به کار هستند‏، خرج خانه می‌دهند و بخشی از هزینه‌های زندگی خود را تامین می‌کنند.»
موضوعی که پروانه دهواری اشاره می‌کند در روستایی در یکی از محروم‌ترین بخش‌های سیستان‌وبلوچستان که محرومیت و تعصب‌های فرهنگی جریان دارد‏، اتفاقی مثبت تلقی می‎شود تا آنچه تابستان 5سال پیش در جشن ثبت جهانی کلپورگان‏ درباره تلاش زنان برای معیشت و تلاش برای توسعه منطقه به همت دست‌های توانمندشان مطرح شده بود‏، رنگ واقعیت بگیرد: «در گذشته زنان و دختران کمتر از خانه بیرون می‌آمدند و در امور مشارکت داشتند‏، تنها زن روستا بودم که رانندگی می‌کردم‏، جلوی دوربین می‌رفتم و درباره سفال حرف می‌زدم‏، حالا اما تعصبات کم شده‏، دختران میل بیشتری به تحصیل پیدا کرده‌اند و در رفت و آمد به کارگاه و آشنایی با دیگران میل بیشتری به آگاهی پیدا کرده‌اند.»
او توضیح می‌دهد که حتی دبیرستان دخترانه روستا در نتیجه فعالیت همین کارگاه سفال‌گری و با کمک خیران ساخته شده است و دیگر دختران محدودیتی برای تحصیلات ندارند.
رئیس منطقه آسیا‌ و‌ اقیانوسیه شورای جهانی صنایع‌دستی در جشن جهانی ثبت روستا گفته بود که کلپورگان به‌واسطه کار زنان این روستا، این عنوان را کسب کرده است.
انتظاری که برآورده نشد
کارگاه میراث فرهنگی روستای کلپورگان عمر زیادی دارد. این کارگاه که حالا خانه امید زنان روستاست‏، سال 51 ساخته شده و کوره آن مدام خراب می‌شود. دهواری با اشاره به این موضوع می‌گوید که کوره چند وقت یک بار باید کاهگل شود‏، اما فقط یک بار بودجه این کار داده شده است در حالی که بعد از ثبت جهانی در یونسکو انتظار می‌رفت حمایت بیشتری از این هنر زنان کلپورگان شود.
زنان کلپورگان اما با اینکه هر از گاهی سفال‌هایشان در کوره می‌سوزد و زحمت‌شان از دست می‌رود از پا ننشسته‌اند و با فروش کارهایشان و ارسال آن‌ها به تهران‏، شیراز یا شهرهای دیگر تا بیش از 10 میلیون تومان در ماه هم درآمد دارند.
با این همه هنوز فکری برای صادرات این سفال 7هزار ساله نشده است‎ به طوری که مسئول کارگاه سفالگری روستا خود دست به کار شده و قرار است طی ماه‌های آینده برای بازاریابی و تبلیغات به چند کشور حاشیه خلیج‌فارس سفر کند.
زنان روستا چه می‌خواهند؟
«مشارکت علمی و عملی»، «سرمایه‌های اجتماعی»، «افتخار ملی»، «کمک‌های مالی و وام‌های مشخصه»، «حفاظت از آثار»، «آموزش»، «باززنده‌سازی و اصلاح شرایط موجود» و «گردشگری» از مواردی است که بعد از ثبت جهانی ارتقا می‌یابند‏‏، اما کلپورگان هنوز در برخی از این دسته‌بندی‌ها نتوانسته راه خود را پیدا کند.
زنان روستا بیش از همه حالا پیگیر کمک‌های مالی و وام‏، اصلاح شرایط موجود و همچنین گردشگری روستا هستند‎.
مدیر کارگاه دوم و تازه تاسیس روستا که زنان سرپرست خانوار را گرد هم آورده به این موضوع اشاره می‌کند: «حالا شرایط طوری است که وارد هر خانه بشوید زنان مشغول سفال‌گری هستند‏، اما خاک معدن رس نزدیک روستا یا همان «گل دیگی» تمام شده است و برای برداشت بیشتر خاک باید مسئولان کمک‌مان کنند. چند بار پیگیر موضوع شده‌ایم‏، اما هنوز خبری نشده است.»
زینت منفرد ارائه تسهیلات برای گسترش کار و همچنین ایجاد یک خانه بوم‌گردی برای اقامت گردشگرانی که به روستا می‌آیند را هم از دیگر خواسته‌های اهالی می‌داند.
آنچه منفرد می‌گوید تجربه‌ای است که در روستای «سیدبار جدگال» بدون ثبت جهانی اتفاق افتاده است‎؛ طراحی مدرسه جدید روستا به شکلی است که یک اتاق اقامتگاهی در دل خود دارد تا بتواند به اقتصاد روستا کمک کند و از سوی دیگر یک پروژه درآمدزا باشد و بتواند هزینه نگهداری خود را هم تامین کند.
***
زنان کلپورگان چند سالی است درباره بسته‌بندی‏، تبلیغات و بازاریابی و فروش مجازی آثارشان آموزش دیده‌اند، اما این هنر زنانه برای افزایش فعالیت گردشگری، جذب منابع مالی و رونق اقتصاد محلی و عامه مردم نیاز به کمک بیشتری از سوی مسئولان دارد.

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *