دیپلماسی اکولوژیک دنبال کردن همزمان اهداف ثبات ژئوپلیتیکی و امنیت اکولوژیکی و انسانی با توجه به وضعیت آب و هوای شکننده جهانی را شامل می‌شود. شوک‌های ناشی از تغییرات آب و هوایی و کاهش منابع طبیعی، پایه‌های نظم بین‌الملل را زیر سؤال می‌برند و به خطرات سیستماتیک – از تحولات اجتماعی-اقتصادی تا رقابت ژئو اقتصادی – تبدیل می‌شوند. در حالی که ناشناخته‌های زیادی در مورد امنیت و تغییرات سیاره‌ای در دهه‌های بعدی وجود دارد، اتحادیه اروپا باید در بازسازی یکپارچگی اکولوژیکی، حمایت از سازگاری و کاهش آب و هوا ، افزایش انعطاف‌پذیری انسانی و سیاسی-اقتصادی در اروپا و سایر مناطق فعال باشد.

دیپلماسی محیط زیستی به معنای ادغام ثبات اقلیمی ‌و بازسازی اکوسیستم در قلب سیاست خارجی اتحادیه اروپا به منظور پیشگیری از اختلال در امنیت بین‌المللی است. چنین رویکردی مبتنی بر بازسازی امنیت بر اساس تثبیت سیستم‌های انسانی با اولویت بعد محیط زیستی است. در صورت فقدان عملی پیشگیرانه، هر چه منابع طبیعی کمیاب‌تر شود و یکپارچگی اکولوژیکی کاهش یابد، اختلالات اقلیمی‌خشونت‌بارتر و سیستم‌های سیاسی و اقتصادی بی‌ثبات‌تر خواهند شد.
تعامل با ایران از طریق دیپلماسی محیط زیستی، امکان ایجاد لحن متفاوتی را در مباحث امنیتی فراهم می‌کند. درک چگونگی رویکرد مذکور با در نظر گرفتن بازسازی اکولوژیکی پیچیده و چند بعدی، راهی برای اعتمادسازی و رسیدن به ثبات فراهم می‌کند. پیام کلیدی در قلب تعامل دیپلماتیک اکولوژیکی با ایران باید این باشد که تاب‌آوری کشور در مواجهه با تغییرات آب‌وهوایی و فرسودگی محیط‌زیست با تاب‌آوری اروپایی و بین‌المللی مرتبط است و بالعکس.
تمرکز روی بازسازی یکپارچگی چرخه هیدرولوژیکی بایستی نقش محوری در احیای منابع آبی داشته باشد. استقرار ابزارها و فرآیندهای بازسازی محیطی می‌تواند به رفع برخی نگرانی‌های اصلی ایران کمک کند. نگرانی‌هایی که شامل فشار جمعیت، اکوسیستم‌های فرسوده، تنش بر سر منابع، مهاجرت روستا به شهر، و مدیریت آب‌های فرامرزی می‌شود. مهمتر از همه، استراتژی مزبور فرصتی حیاتی برای مفهوم‌سازی مجدد امنیت در زمان دشواری‌های جوی خواهد بود و از طرفی امری لازم برای یادگیری متقابل و تعامل سازنده است.
در ایران، مانند بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک، دیپلماسی اکولوژیکی بایستی از احیای آب به عنوان پایه‌ای برای سازگاری با اقلیم، امنیت بین‌المللی و راه‌اندازی مجدد اکولوژیکی آغاز شود. در واقع خدمات محیط زیستی (مانند بهره‌وری مواد غذایی، در دسترس بودن آب آشامیدنی، حفاظت در برابر بلایای طبیعی و مقررات بهداشتی) به توانایی نواحی در حفظ آب بستگی دارد. هنگامی‌که منابع آب از بین رود، سیستم‌های اقتصادی، بافت‌های اجتماعی، امنیت و در نهایت ثبات سیاسی نیز به خطر می‌افتد. این امر می‌تواند منجر به رفتارهای تهاجمی‌در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی شود.
در سطوح مختلف ایران، تقاضا برای معکوس کردن و مدیریت کم‌آبی وجود دارد. به طوری که ایرانیان در نقاط مختلف کشور از تنش آبی (گرایش به سمت کمبود و ورشکستگی) رنج می‌برند و مخاطراتی از جمله اختلالات معیشتی، مسائل بهداشتی، ناامنی غذایی، پراکندگی سرزمینی و سیاسی بین مراکز شهری و روستایی را تشدید می‌کند. بنابراین مشکل تنها از منظر فنی قابل حل نیست و عبور از موانع پیچیده سیاسی و اقتصادی در راه طراحی شیوه‌های احیاکننده برای رسیدگی به کمبود آب و حمایت از انعطاف‌پذیری اجتماعی-اقتصادی و امنیتی ضروری است.
فرصت‌ها برای دیپلماسی اکولوژیکی اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا برای تعامل سازنده با ایران در زمینه تثبیت اکولوژیکی باید رویکردی چند بعدی و چندسطحی را به کار گیرد. گام اولیه بایست بر تأمل در مورد آینده تغییرات آب و هوایی و تمایل به اجرای آزمایشی فرآیندهای احیا کننده استوار باشد که به طرق مشخص به نفع جامعه و اقتصاد ایران ختم شود. گفت‌وگو در مورد اقدامات ملموس، ثمربخش‌تر از سخنرانی صرف به دولت در مورد چگونگی اجرای تعهداتش در توافق‌نامه پاریس خواهد بود.
در کوتاه‌مدت، اتحادیه اروپا می‌تواند حداقل در سه حوزه ایران را تشویق به اقدام عملیاتی کند:
1.بازآفرینی چشم‌انداز حفظ آب: شناسایی چگونگی تقویت چرخه هیدرولوژیکی ملی و منطقه‌ای که بازسازی جداول آبی و تنوع زیستی خاکی را هدف قرار می‌دهد. این امر مستلزم استفاده از انواع مختلف داده‌ها برای درک بهتر این است که کدام عوامل منجر به تخریب سیستماتیک آب می‌شوند. لازمه آن راه اندازی تیم‌های چند رشته‌ای متشکل از طراحان و حافظان محیط‌زیست، هیدرولوژیست‌ها، جنگل‌بانان و آگرواکولوژیست‌هاست. تلاش‌های آن‌ها می‌تواند توسط زیرساخت‌های هیدرولوژیکی و کارشناسان فناوری تکمیل شود تا تلاش‌های بازسازی را با تکنیک‌های مدیریت بهره‌وری آب تقویت کنند.
2.جمع‌آوری داده‌ها: بازسازی اکولوژیکی منوط به درک رفتار آب، کیفیت محیط زیستی، وابستگی‌های متقابل اکولوژیکی و مصرف آب (عواملی که می‌توانند در ایران بر اساس زیر منطقه متفاوت باشند) است. چنین امری نیازمند تجزیه و تحلیل داده‌های یکپارچه، از جمله سنجش از دور، تشخیص کاربری زمین، تجزیه و تحلیل ماهواره‌ای (پوشش ذخیره کربن، چرخه آب، غلظت تنوع زیستی و موارد دیگر) همراه با داده‌های کیفی است که نحوه استفاده از آب در جوامع و بخش‌های اقتصادی و سیستم‌های حکومتی بر مصرف آب را پوشش می‌دهد.
3.تعامل گسترده: تجزیه و تحلیل داده‌ها باید به درک این موضوع منجر شود که چه کسی باید در بازسازی محیط زیستی شرکت کند، به گونه‌ای که اعتماد و همکاری فعال در سال‌های آینده امکان‌پذیر شود. این امر مستلزم ترکیبی از افزایش تعامل با بازیگران دولتی (ملی و محلی) و همچنین سازمان‌های بین‌المللی در کشور، مانند برنامه توسعه و محیط‌زیست سازمان ملل و سازمان غذا و کشاورزی است. علاوه بر این، جمع‌آوری داده‌ها می‌تواند از طریق سازمان‌های مدنی و از طریق مبادلات دانشگاهی ارتقا یابد. درک این نکته ضروری است که بازسازی باید برای افرادی که زندگی آن‌ها به آب متکی هستند مفید باشد در نتیجه میزان تعلق‌پذیری افراد در موفقیت یا شکست فرآیندهای بازسازی نقشی تعیین‌کننده دارد.
در میان‌مدت تا بلندمدت، دو ایده سیاسی را در پیش روی اتحادیه اروپا و ایران می‌توان در نظر گرفت.
1.محوطه‌سازی آبی برای کاهش خطر بلایا: آب جاری از کوه‌های پوشیده از برف ایران به دو دلیل جلوگیری از سیل و ذخیره آن در خاک پیش از تخلیه و تبخیر نیاز به جمع آوری دارد، تا بدین ترتیب به بازسازی خاک و تداوم تنوع زیستی کمک شود. به عبارت دیگر، بازسازی نه تنها در مورد مناطق مورد بهره‌برداری اقتصادی (مانند کشاورزی) بایست اعمال شود، بلکه به منظور محافظت از بلایا، ایجاد تاب‌آوری و سازگاری آب و هوایی نیز لازم‌الاجراست. روش‌های طراحی اکولوژیک نیازمند تقویت وابستگی‌های متقابل زیرزمینی و سطحی حوضه‌های آبخیز در ایران و در صورت امکان کشورهای همسایه است.
2.حمایت از معیشت جایگزین: معیشت افراد وابسته به منابع طبیعی بایستی با شرایط جدید تطبیق داده شده و به نوعی تنوع‌سازی شود. به عنوان مثال، محصولات کشاورزی با مصرف بالای آب باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی و متنوع‌ شود که پایه اقتصادی محکمی‌را برای اقشار وابسته به کشاورزی بدون تضعیف انعطاف‌پذیری طولانی‌مدت آن فراهم کند.
به عنوان نتیجه‌گیری، دیپلماسی اکولوژیکی با ایران باید با احیای منابع آبی آغاز شود، و در صورت ادامه همکاری فراتر از آن نیز رود. امنیت آب اولین گام جهت رسیدگی به برخی عوامل اساسی بی‌ثباتی سیستمی‌ در کشور است. علاوه بر این، حمایت از انعطاف‌پذیری آب در عصر اختلال آب و هوایی در نهایت باید به طراحی مجدد انعطاف‌پذیری سیستمی از جمله اقتصادی منجر شود. به همین دلیل، دیپلماسی محیط زیستی یک مسیر دوطرفه است و اتحادیه اروپا می‌تواند از مبادله با سایر نقاط جهان، از جمله ایران، چیزهای زیادی بیاموزد.