اهالی تیمره حالا بعد از سه سال تلاش خوشحالند. آنها بالاخره توانستند فعالیت دو معدن سیلیس گلپایگان را متوقف کنند و حالا در تلاشند تا معدن سیلیس خمین هم دست از کار بکشد. آنها می‌خواهند سنگ‌نگاره‌هایی که قدمتشان به بیش از 9 هزار سال پیش می‌رسد از شر معدن‌کاری خلاص شوند و معدن‌کاوان، برای رسیدن به سیلیس سنگ‌نگاره‌های بیشتری را تخریب نکنند. این منطقه هنوز 300 هزار بوم سنگی دارد و حالا حفظ آنها برای تیمره‌ای‌ها از هرچیز مهم‌تر است.

تیمره منطقه باستانی وسیعی در لرستان، استان مرکزی و اصفهان است. منطقه‌ای که به گفته رسول مجیدی، مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره از دوران هخامنشیان به این سو با همین نام از آن یاد شده. او و دیگر کسانی که این سنگ‌نگاره‌ها برایشان مهم بوده در سال‌های گذشته برای توقف فعالیت معدن‌ها تلاش بسیاری کردند. کارزار به راه انداختند و در نهایت هم پارسال حکم توقف معادن را گرفتند. اما گرفتن حکم کافی نبود و این معادن بار دیگر به کار خود ادامه دادند. 18 اردیبهشت امسال اما آنها بار دیگر کارزاری برای حمایت از تیمره به راه انداختند و در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور، رئیس مجلس و وزیر میراث فرهنگی نوشتند «سنگ‌نگاره‌های تِیمَرِه، نشان از تاریخ کهن و هنر کهن منطقه تیمره در استان‌های مرکزی و اصفهان است و سیر آثار زندگی انسان طی هزاره‌ها را به نمایش می‌گذارد. تیمره نام قدیمی منطقه‌ای میان سه استان مرکزی، اصفهان و لرستان ایران است، که مهم‌ترین و بیشترین آن‌ها در شهرستان خمین در استان مرکزی و شهرستان گلپایگان در استان اصفهان قرار گرفته است. این منطقه باستانی بی‌نظیر در جهان از نظر هنرهای صخره‌ای، با قدمتی بیش از ۹هزار سال و ۳۰۰هزار بوم سنگی است. متاسفانه فعالیت معادن سیلیس در این منطقه این آثار باستانی را در معرض تخریب قرار داده است. با وجود صدور حکم توقف توسط دادستان، این معادن همچنان در حال فعالیت هستند. سال گذشته کارزاری در این موضوع منتظر و با ۶ هزار امضا حمایت نیز شد، امید است که این‌بار حمایت بیشتری از این کارزار شود تا مسئولین به‌طور جد به فعالیت این معادن پایان دهند.»
آنها بعد از توقف موقت کار در سال گذشته، امسال عزمشان را بیش از پیش جزم کردند و در نهایت در جلسه‌ای که دو روز قبل برگزار شد، منطقه باستانی تیمره به عنوان خط قرمز شهرستان شناخته شد که هیچ مجوزی اعم از معدن و ساخت‌و‌ساز در آن داده نمی‌شود. همچنین قرار شد پروانه برداشت معادن موجود دیگر تمدید نشود و در صورت تمدید هم از سوی اصفهان با آن برخورد شود و معدن «هنده» هم به صورت کامل تعطیل شود. حالا مجیدی خوشحال است و به «پیام‌ما» می‌گوید بالاخره تلاش‌ها نتیجه داد. «در این منطقه سه معدن بزرگ مشغول به کار بودند که از چهار سال قبل تلاش شد تا جلوی فعالیتشان گرفته شود؛ دو معدن در گلپایگان و یک معدن در خمین. هنوز معدن خمین در حال فعالیت است و حالا تلاش خواهیم کرد تا این معدن هم فعالیتش را تمام کند.»
یازده سال پس از ثبت ملی
قدمت برخی از سنگ‌نگاره‌های منطقه باستانی تیمره به بیش از ۴۰ هزار سال می‌رسد. بر روی کوه‌های این منطقه، نقوشی مانند بز کوهی و گیاه هوم، نگاره‌‌های متعدد پیکره انسانی نیایشگر با مطابقت کامل با پیکره‌های کشف‌شده از میان‌رودان و مارلیک و حتی سومر باستان، نگاره گراز منطبق با مجسمه مفرغی کشف‌شده در ایلام متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد، نقش یوزپلنگ ایرانی، نقش گاو وحشی، بوم‌هایی با نقش رقص آیینی و چندین و چند نقش باستانی و مهم دیگر وجود دارد. همین هم دلیلی بود تا این منطقه در سال 1389 در فهرست آثار ثبت ملی قرار بگیرند. بعد از آن صحبت‌هایی شد تا بعد از گذشت 10 از ثبت ملی، تلاش برای قرار گرفتن آنها در فهرست جهانی یونسکو شروع شود اما تخریب‌های گسترده معادن در سال‎‌های گذشته از جمله موانع این کار بود.

اما از جمله دیگر مواردی که سال‌های گذشته سنگ‌نگاره‌های تیمره را در معرض نابودی قرار داد، تونل انتقال آب از سرشاخه‌های رود دز به قم بود. آنطور که مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره می‌گوید ماجرای این تونل و انتقال آب به قبل انقلاب برمی‌گردد. اولین سد خاکی هم در همان سال‌ها در این منطقه زده شد تا آب شیرین را از سمت کوه‌های اشترانکوه به گلپایگان و شهرهای دیگر انتقال دهد

مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره می‌گوید این اتفاق خوشایندی است، چرا که دسترسی به سیلیس عامل تخریب سنگ‌نگاره‌ها از سوی معدن‌کاوان شده بود. آنها کوه را ویران کردند و آثار بسیاری از دست رفت. این در حالی است که پارسال علی مشهدی، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان خمین از توقف هرگونه عملیات استخراج مواد معدنی در محدوده عرصه سنگ‌نگاره‌های تیمره خبر داده بود. او گفته بود که این حکم را دادستان ابلاغ کرده است. «مجوز صادره توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت به مساحت حدود ۱۴۰۰ هکتار صادر شده است که تاکنون با پیگیری‌های صورت گرفته حدود ۵۰۰ هکتار آن به‌خاطر تداخل با سنگ‌نگاره‌ها از حیطه انتفاع خارج شده. از سازمان صادرکننده مجوز می‌خواهیم که برای حفظ آثار تاریخی و منظر بصری منطقه، مجوز یاد شده را باطل کند.» این مجوزها باطل نشدند و معادن خمین هم همچنان مشغول به کارند.
لوله‌های انتقال آب بیش از بیست هزار سنگ نگاره را از بین برد
اما از جمله دیگر مواردی که سال‌های گذشته سنگ‌نگاره‌های تیمره را در معرض نابودی قرار داد، تونل انتقال آب از سرشاخه‌های رود دز به قم بود. آنطور که مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره می‌گوید ماجرای این تونل و انتقال آب به قبل انقلاب برمی‌گردد. «اولین سد خاکی هم در همان سال‌ها در این منطقه زده شد تا آب شیرین را از سمت کوه‌های اشترانکوه به گلپایگان و شهرهای دیگر انتقال دهد. بعد از انقلاب گفتند یک سد و تونل انتقال دیگر هم باید ساخته شود. «روستای کوچری» را تخلیه کردند و سد دوم گلپایگان را ساختند و قرار شد باقی آب به قم برسد. اما حقابه کشاورزی و محیط زیست هم داده نشد و در عین حال سنگ‌نگاره‌های زیادی نابود شدند.»
به گفته او از اوایل دهه 80 که شروع این اتفاقات بود، در کوچری 2 هزار بوم سنگی زیر آب رفت و بیست هزار بوم سنگی دیگر هم به دلیل عبور جاده از بین رفت. «حدود 40 روستا در شهرستان‌های خمین و گلپایگان کویر محض شدند. در قرارداد نوشته شده آمده بود که در فصل گرم 600 لیتر در ثانیه و در فصل سرد، 800 لیتر در ثانیه به این شهرستان‌ها داده شود اما این اتفاق هم نیفتاد. ما در گلپایگان 52 روستا داریم که 40 روستا در این مسیر قرار دارد.»

آنها بعد از توقف موقتی فعالیت معدن در سال گذشته، بار دیگر عزمشان را جزم کردند و در نهایت در جلسه‌ای که دو روز قبل برگزار شد، منطقه باستانی تیمره به عنوان خط قرمز شهرستان شناخته شد که هیچ مجوزی اعم از معدن و ساخت و ساز در آن داده نمی‌شود

مجیدی همچنین می‌گوید رودخانه «اناربار» که امروز اسمش را به «قم‌رود» تغییر داده‌اند، کم‌جان شده است. «اطراف این رود پر از درختان انار بود. انارها در گذر زمان از دست رفتند و حالا از خود رود هم چیزی باقی نمانده است. همچنین «دشت شمال» که از وسط منطقه تیمره می‌گذرد هم در گذشته مراتع پرجانی داشت. حیوانات مختلفی هم در این منطقه داشتیم که دیگر هیچ کدام را نداریم و این دشت هم به کانون گرد‌و‌غبار بدل شده است.»
اداره آب اما درباره انتقال آب و تخریب بازمانده‌های تیمره، صرفا به گفتن آنکه این طرح به پیش از انقلاب برمی‌گردد بسنده می‌کند. حسن جوکاری، مدیر منابع آب شهرستان گلپایگان به «پیام‌ما» می‌گوید: «طرح مطالعاتی انتقال آب از سرشاخه دز به دهه پنجاه برمی‌گردد. این انتقال به رود اناربار ارتباطی ندارد و در عین حال گلپایگان، خوانسار و دلیجان از آب شرب آن استفاده می‌کنند و بعد به قم می‌رسد.»
او همچنین درباره نابودی تعداد زیادی از سنگ‌نگاره‌ها و تهدید باقی آنها هم می‌گوید: «اغلب سنگ‌نگاره‌ها به خاطر معدن در معرض نابودی قرار دارند و ما هم به لوله‌گذاری‌ها حساسیت داشتیم چرا که اهل همین منطقه هستیم اما این اتفاق سال‌های قبل رخ داده است.»
به گفته جوکاری، آنچه در حال حاضر باعث نگرانی آنهاست، تخصیص نیافتن حقابه محیط زیستی و کشاورزی است. او می‌گوید: «کمبود آب و بارش سبب شده در این مدت نتوانیم حقابه دقیق را اختصاص دهیم. امسال هم با وجود وضعیت آبی که در پیش است امیدواریم بتوانیم آب شرب را به خوبی به شهرها برسانیم.»