کلان‌شهرهای دنیا چگونه حجم ترافیک شهری را کم کردند؟بلوای ترافیک اروپایییکی از ابزارهای موثر برای کاهش تعداد تردد خودروها اعمال یا افزایش «هزینه پارکینگ محل کار» است که در روتردام اجرا می‌شود
حسین نیازبخش 
یکی از اصلی‌ترین علل افزایش ترافیک در شهرهای بزرگ، مازاد خودرو و حضور آن در خیابان‌های سطح شهر است. در بسیاری از مناطق پر رفت‌وآمد، خیابان‌ها گنجایش پذیرش حجم زیادی از خودروها را ندارند و به همین دلیل، ترافیک در این مناطق تبدیل به پدیده‌ای آزاردهنده و همیشگی می‌شود، راه‌حل کاهش میزان ترافیک در شهرهای بزرگ شاید ساده و یک خط باشد: «باید از حجم تردد خودروهای شخصی در خیابان‌های شلوغ کاسته شود، این اتفاق هم باعث کاهش ترافیک می‌شود و هم آلودگی هوا را کم می‌کند.» اما چگونه این اتفاق ممکن است؟ نبود ساختار مناسب شهری، ضعف در سیستم حمل‌ونقل عمومی و به خصوص ناآشنایی شهروندان با این سیستم باعث شده حداقل در کلان‌شهرها همچنان شاهد ترافیک وحشتناک در ساعات شلوغی و حتی معمولی شبانه روز باشیم.
پایگاه اطلاعاتی The Conversation در مقاله‌ای به این موضوع پرداخته و 12 راه‌حل و سیاستی را که باعث کاهش استفاده از خودروهای شخصی در شهرهای پر رفت‌وآمد اروپا شده، معرفی کرده است. این 12 راه‌حل در مطالعه تیم تحقیقاتی دانشگاه لوند (Lund University Centre for Sustainability Studies) و تحت سرپرستی پائولا کاس (Paula Kuss) بررسی شده و مورد تایید قرار گرفته است. در زیر به این سیاست‌ها و راهکارها اشاره می‌کنیم.
پرداخت هزینه بالا برای ورود به مرکز شهر
پرداخت جریمه و هزینه بالای رانندگان برای ورود به مرکز شهر موثرترین اقدام شناسایی شده برای کاهش استفاده از خودرو شخصی در شهرها است. بهتر است درآمد حاصل از این اقدام خرج وسایل حمل‌ونقل پایدار شود. لندن، یکی از پیشگامان اولیه این استراتژی است که در طول چند سال ترافیک مرکز شهر را تا 33 درصد کاهش داد.
حذف پارکینگ‌های خیابانی
در تعدادی از شهرهای اروپایی، مقرراتی برای حذف فضاهای پارکینگ و تغییر مسیرهای ترافیکی به مسیر دوچرخه‌سواری یا پیاده روی اعمال شده که در کاهش حجم خودرو بسیار موفق بوده است. به عنوان مثال، در اسلو جایگزینی فضای پارک خیابانی با مسیرهای دوچرخه‌سواری یا پیاده‌روی باعث کاهش استفاده از خودرو شخصی تا 19 درصد شده است.
اعمال محدودیت ترافیکی
رم که به طور سنتی یکی از شلوغ ترین شهرهای اروپاست، با محدود کردن ورود خودروها به مرکز شهر در ساعات معینی از روز و اجازه تردد خودروهای متعلق به شهر در ساعاتی دیگر در زمینه ترافیک تعادل ایجاد کرد. این سیاست باعث کاهش 20 درصدی تردد خودروها در پایتخت ایتالیا در ساعات شلوغی شد.
خدمات حمل‌ونقل به کارمندان
شهر اوترخت هلند یکی از بهترین نمونه‌ها برای این سیاست است. دولت محلی و شرکت های خصوصی این شهر به کارمندان خود، حمل‌ونقل عمومی رایگان ارائه می‌دهند. سرویس‌هایی برای رساندن کارکنان به محل کار اختصاص پیدا کرده که آنها هم رایگان هستند. این طرح به کاهش 37 درصدی تردد خودروهای شخصی در شهر اوترخت منجر شد.
شارژی کردن پارکینگ‌های محل کار
یکی دیگر از ابزارهای موثر برای کاهش تعداد تردد خودروها اعمال یا افزایش «هزینه پارکینگ محل کار» است. به عنوان مثال، یک مرکز پزشکی بزرگ در شهر بندری روتردام هلند، از طریق طرحی که کارمندان را مجبور به پارک کردن در خارج از دفاترشان کرد است، به کاهش 20 تا 25 درصدی در رفت‌وآمدهای خودروی کارمندان دست یافت.
به‌طور کلی، شارژی کردن پارکینگ ادارات و شرکت‌ها بیشتر در کاهش استفاده کارمندان و کارگران از خودرو شخصی موثر است و تاثیر کمتری در کارفرمایان دارد اما همین تاثیر بر کارمندان نیز باعث کاهش شدید بار ترافیکی می‌شود.
طرح چماق و هویج برای مسافران درون شهری
یک مطالعه مهم که نتیجه آن در سال 2010 منتشر شد نشان داده که اعمال همزمان سخت گیری‌ها «از جمله حذف پارکینگ‌های عمومی یا اعمال جریمه» و تشویق‌ها «از جمله رایگان کردن بلیط اتوبوس و مترو یا سرویس رایگان» باعث کاهش قابل توجه تعداد خودروهای شخصی در مدتی کوتاه می‌شود.
تحقیقات نشان داده طرح «چماق و هویج» که در بالا نیز به آن اشاره شد. در مورد دانشجویان و کارکنان دانشگاه‌ها که حجم وسیعی از ترافیک را به وجود می‌آورند، بیشتر جواب داده است. موفق‌ترین نمونه‌ای که در بررسی‌ها برجسته شده، دانشگاه بریستول است که استفاده از خودرو را در بین کارکنان خود تا 27 درصد کاهش داد و در عین حال زیرساخت‌های دوچرخه و تخفیف‌های حمل‌ونقل عمومی را بهبود بخشید.
خدمات سرویس حمل‌ونقل رایگان برای دانشگاه‌ها
شهر کاتانیا از رویکرد تشویقی جالبی برای دانشجویان خود استفاده کرده است. بر اساس این طرح، دانشجویان با ارائه کارت شناسایی می‌توانند از حمل‌ونقل عمومی رایگان استفاده کنند. همچنین، ارائه خدمات متعدد اینترنتی به دانشجویانی که از اتوبوس و سرویس استفاده می‌کنند باعث شد کاتانیا به کاهش 24 درصدی سهم دانشجویانی که با ماشین خود رفت‌وآمد می‌کنند، دست یابد.
به اشتراک گذاشتن خودرو
طرح‌هایی که در آن شهروندان می‌توانند به راحتی یک وسیله نقلیه در نزدیکی خود را برای چند ساعت اجاره کنند و یا چند نفری به طور شریکی از آن استفاده کنند، نتایج امیدوارکننده‌ای را در برمن آلمان و جنوا ایتالیا نشان داده است. البته این طرح احتیاج به فرهنگ و آموزش عمومی دارد چرا که در غیر این صورت می‌تواند منجر به درگیری شهروندان شود یا بر خلاف هدفش، استفاده از خودروهای شخصی را افزایش دهد.
خدمات سرویس مدارس
دو شهر انگلیسی، برایتون و نورویچ توانسته‌اند از طریق ارائه سرویس حمل و نقل مدارس عالی تا حدی از بار ترافیکی خود کم کنند. همچنین، تشویق دانش‌آموزان به استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی و به خصوص آموزش والدین آنها تا حد زیادی در این دو شهر به کار آمده است. نورویچ با استفاده از این رویکرد توانسته سهم استفاده از خودرو برای رفتن به مدرسه را تا 10.9 درصد کاهش دهد.
برنامه‌ریزی برای رفت و آمدهای شخصی
این طرح که با عنوان (Personalised travel plans) شناخته می‌شود، تلاش می‌کند از طریق آنالیز سفرها و رفت و آمدهای شخصی افراد و دادن توصیه‌هایی برای بهترین نحوه رسیدن به مقصد و یا ارائه خدمات رایگان، شهروندان را راضی کند که از خودرو شخصی خود استفاده نکنند. مارسی فرانسه و مونیخ آلمان از این طرح استفاده کرده و توانسته‌اند بین 6 تا 12 درصد از حجم ترافیکی خود را کم کنند.
اپلیکیشن‌های کاربردی برای حمل‌ونقل پایدار
فناوری تلفن همراه نقش فزاینده‌ای در استراتژی‌های کاهش استفاده از خودرو دارند. به عنوان مثال، شهر بولونیا ایتالیا، اپلیکیشنی را برای افراد و تیم‌هایی از کارمندان شرکت‌های مختلف ارائه داده تا سفر و رفت‌وآمد آنها را ردیابی کند. اپلیکیشن نحوه رفت‌وآمد کارکنان را ثبت و به آنها امتیاز می‌دهد. شرکت‌کنندگان و کارمندان برای کسب امتیاز بیشتر از طریق پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی با هم رقابت می‌کنند و در آخر کسانی که بیشترین امتیاز را بگیرند، جایزه‌ای قابل توجه دریافت می‌کنند.
حسن اکبری 
فاطمه باباخانی 
یاسمن طاهریان
ارسال پاسخ