سایت خبری پیام ما آنلاین | جاده، تپه«گردی» را دو نیم کرد

با ساخت باند دوم جاده زابل-زاهدان، حریم تپه هم‌دوره شهر سوخته، نقض شد اما وزارت میراث فرهنگی سکوت کرد

جاده، تپه«گردی» را دو نیم کرد

مشتاق‌گوهری، فعال میراث فرهنگی: نجات‌بخشی تپه گردی، تحت فشارهایی به سرانجام نرسید مدیرکل میراث فرهنگی استان ابتدا موضوع را شایعه خواند، بعد احتمال اجرای عملیات شبانه را مطرح کرد و از توقف عملیات جاده‌کشی گفت





جاده، تپه«گردی» را دو نیم کرد

۲۷ فروردین ۱۴۰۱، ۰:۰۰

مدیران میراث فرهنگی در خوابند؛ تپه تاریخی دیگری برای ساخت جاده زیر لودر رفت و هم‌سرنوشت تپه پوئینک شد. این بار برای احداث باند دوم جاده زابل-زاهدان به جان تپه «گردی» زخم زدند و جاده را درست از میان محوطه باستانی کشیدند؛ تپه‌ای که ۵کیلومتر مانده به شهر سوخته است و هنوز مورد کاوش قرار نگرفته بود. ۶ روز بعد از رسانه‌ای شدن این خبر مدیرکل میراث فرهنگی این شهرستان در اظهاراتی متناقض، ابتدا این مورد را شایعه می‌خواند و بعد احتمال اجرای عملیات شبانه را مطرح می‌کند و بار دیگر از جلوگیری از انجام عملیات و توقف جاده‌کشی می‌گوید. خبر جاده‌کشی از دل میراث ثبت ملی ۲۰ فروردین ماه رسانه‌ای شد اما چندان به چشم نیامد. حسین مرادی، سرپرست هیات کاوش نجات‌بخشی تپه گردی گفته بود که شرکت پیمانکار باند دوم جاده زابل زاهدان را از وسط این محوطه باستانی کشیده؛ به نوعی که نه تنها محوطه را تخریب کرده بلکه سبب شده تا محوطه باستانی که هنوز کاوش‌های باستان‌شناسی در آن صورت نگرفته به چند بخش تقسیم شود. حجم تخریب به حدی است که عملا می‌توان گفت تپه گردی نه تنها از فهرست آثار ثبت ملی بلکه از ایران محو شده است: «لایه‌های باستانی این بخش به طول کامل تخریب شده و لایه‌های دو بخش دیگر که در اطراف این بخش باقی مانده، باید هر چه زودتر مورد کاوش نجات‌بخشی قرار گیرد تا قبل از تخریب کامل بتوانیم مطالعاتی درباره این بخش و لایه‌های باستانی آن داشته باشیم. البته با توجه به وضعیت موجود می‌توان گفت در حدود ۷۰ درصد این تپه باستانی تخریب شده است.»
بررسی آمار 411 طرح بدون مجوز در لایحه بودجه 1401 نشان می‌دهد، جاده‌ای که از روی محوطه تاریخی گذشته، یکی از همین طرح‌های بدون مجوز است. در بین طرح‌های توسعه‌ای در این محدوده جغرافیایی می‌توان به بزرگراه زاهدان – زابل به طول 230 کیلومتر رسید که زیر نظر شرکت مادر تخصصی ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور ساخته می‌شود.
جاده‌کشی یک ماه و نیم قبل از عید انجام شد
اگر چه این اتفاق یک هفته قبل رسانه‌ای شده اما به سه ماه قبل بر می‌گردد. کامبیز مشتاق گوهری، فعال میراث فرهنگی و مدیرکل اسبق میراث سیستان و بلوچستان دراین‌باره به «پیام ما» می‌گوید: «اولین نفر سعادتیان، رئیس پایگاه جهانی شهر سوخته در طی بازدیدهای روزانه خود در بهمن‌ماه از ماجرا مطلع شده که در مسیر حرکت خط دوم یک ترانشه خاکبرداری به یک محوطه باستانی برخورد کرده که متعلق به چند دوره تاریخی است و آثار و اشیا و محوطه کاملا هویدا بوده است و قبلا هم ثبت ملی شده است.» بعد از این حسین مرادی و سایر فعالان میراث فرهنگی نیز در جریان این امر قرار گرفته و از پیمانکار می‌خواند که کار متوقف شود.
حتی برای رفع خطر هم صبر نکردند
آنطور که گوهری توضیح می‌دهد قبل از این عملیات، هیچ اطلاعی به مسئولان میراث فرهنگی داده نشده و از آن‌ها خواسته نشده تا مسیری را تعیین کنند. از سوی دیگر به گفته او فشارها به حدی بوده که حرف از تغییر مسیر جاده ناممکن بوده: «به پیمانکار گفته شد که ما نمی‌خواهیم مسیر را تغییر دهید، فقط اجازه دهید این راه را رفع خطر کنیم، نجات اضطراری انجام دهیم و آثار تاریخی که در این محل وجود دارد را کاوش کنیم.» بعد از این اقدام درخواست نجات اضطراری از پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور صورت گرفت. مشتاق گوهری می‌گوید: «از آنجا که مدیرکل راه و شهرسازی و مدیرکل میراث فرهنگی تحت فشار دهمرده، نماینده سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی بودند و همین طور این افراد منصوب نماینده زابل هستند، پروسه نجات‌بخشی به طور کامل انجام نشد.»
تپه گردی حتی ۱۰میلیون تومان هم ارزش نداشت!
بعد از درخواست از پژوهشگاه میراث فرهنگی، دهمرده (هم نام نماینده مجلس) به عنوان باستان‌شناس به مجموعه فرستاده و اعلام می‌شود، انجام فعالیت نجات‌بخشی و رفع خطر به هزینه دستگاهی است که کار را انجام می‌دهد که در این پروژه این دستگاه راه و شهرسازی است. هزینه نجات‌بخشی اعلام شده حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان بوده که دهمرده با توجه به اضطراری بودن این امر اعلام می‌کند که حتی با ۱۰میلیون تومان نیز این اقدام را انجام می‌دهد. مشکل اینجاست که حتی این هزینه هم برای این امر اختصاص نیافته: «فعالان میراث فرهنگی منتظر خبر بودند که روز بعد می‌بینند جاده احداث شده و کل اثر به صورت کامل نابود شده است.»
گوهری مدعی است که طی تماس تلفنی که با مدیر کل راه و شهرسازی داشته است، عطاالله اکبری، مدیر کل راه و شهرسازی استان سیستان و بلوچستان با این تخریب موافقت کرده است: «به من گفتند که باستان‌شناس از مجموعه ما پول خواسته در صورتی که مدیرکل میراث فرهنگی با اجرای این پروژه موافقت کرده است و به من تلفنی گفته است که مشکلی نیست و شما این کار را انجام دهید.»
همه این اتفاقات آن طور که گوهری نقل می‌کند، یک ماه و نیم قبل از عید صورت گرفته است. با این حال در تماس تلفنی خبرنگار «پیام ما» با علیرضا جلال‌زایی، مدیر کل میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان او ابتدا این ماجرا را شایعه خواند و مصاحبه پیرامون این موضوع را به بعد از تماس تلفنی با مدیر پایگاه میراث جهانی و دریافت اطلاعات از او موکول کرد. اظهارات جلال‌زایی یک تا دو ساعت بعد از این تماس همچنان متناقض است. او می‌گوید: «بچه‌های ما در این مسیر حضور پیدا کرده و به پیمانکار گفتند این تپه یکی از تپه‌های اقماری داری اهمیت است و جاده را انحراف دهید که هم تپه حفظ شود و هم کارگاه شما تعطیل نشود. من هم یکی، دو بار در این محور حاضر شده و روی این موضوع تاکید کردم، ولی نهایتا این اتفاق افتاد. احتمال می‌دهم که شبانه این کار را کرده و تپه را صاف کرده باشند.» او که تا دو ساعت پیش ادعای بی‌اطلاعی از این امر را می‌کرد طی این مصاحبه از مذاکره با پیمانکار و خط و نشان میراث فرهنگی برای توقف پروژه می‌گوید: «ما صحبت کردیم که دیگر این اقدام انجام نشود هر چند که دیگر دیر شده بود و نمی‌توانستیم کاری انجام دهیم.» جلال‌زایی در این گفت‌و‌گو مدعی است که تپه گردی از نقاط کور میراثی است: «امیدوارم بعد از این، چنین اتفاقاتی رخ ندهد و باعث ضربه و ضرر به میراث ماندگار ما در استان سیستان و بلوچستان نشود. این را هم بگویم که این تپه که جاده از وسطش رفته است، متاسفانه به دور از چشمان تیزبین یگان حفاظت ما بوده و زمانی متوجه شدیم که دیگر کار از کار گذشته و دیگر نمی‌توانستیم کاری انجام دهیم.» ا
و از زمان دقیق این ماجرا ابراز بی اطلاعی می‌کند، اما مدعی است که این اتفاق مربوط به گذشته بوده و یکسری افراد این ماجرا بنا به اهدافی بزرگ‌نمایی کرده‌اند. آنطور که پیداست با وجود تخلف محرز پیمانکار مسیر اجرای این جاده همچنان در حال ادامه است. مدیرکل اسبق میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان می‌گوید: «الان که کار انجام شده و بقیه کار هم در حال انجام است اما از اینجا به بعد دیگر اتفاقی نخواهد افتاد و انشالله دیگر شاهد چنین اتفاقاتی نخواهیم بود. ما از این افراد تعهد گرفتیم و با مدیر کل راه و شهرسازی محکم صحبت کردیم که اگر این اتفاق بیفتد جلوی کار را می‌گیریم و دیگر نمی توانید کار کنید.»

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *