در گفت و گو با دکتر مرتضوی کارشناس درمان شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر کرمان عنوان شد
کاهش ۵۰ درصدی مرگ و میر ناشی از مواد مخدر

دیروز خبرنگار سرویس اجتماعی پیام ما نشستی صمیمی با دکتر مرتضوی درمانگر باسابقه وکارشناس درمان شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر کرمان داشت که بخش اول این صحبت‌ها پیش کش حضورتان می‌شود و بخش دوم که تمرکز بیشتری بر مساله سوء مصرف دارو خصوصا متادون دارد در شماره آینده همین مطبوعه به چاپ می‌رسد انشالله
امکان دارد خودتان را برای مخاطبین روزنامه ما معرفی کنید؟
من پزشک عمومی هستم و حدودا ۱۰ سال سابقه درمان اعتیاد دارم وهمینطوریک مرکز درمان اعتیاد هم دارم ، چندسالی هم با وزارت بهداشت همکاری داشتم و سپس پزشک زندان بودم و در حال حاضر حدود ۷ سال می‌شود که در شورای هماهنگی کارشناس درمان هستم.
شورای هماهنگی دقیقا چه کارکردی دارد؟
شورای هماهنگی در حقیقت نمایندگان ستاد مبارزه با مواد مخدر در استانها هستند، در هر استان یک شورای هماهنگی داریم مه در خصوص معضل اعتیاد فعالیت می‌کنند در چندین بخش مثلا حوزه پیشگیری داریم حوزه درمان و مالی اداری و.. اما وظیفه اصلی این شورا پیشگیری ،درمان و مقابله یا معضل اعتیاد است.
در پروتکل‌هایی که تعریف شده برای سازمان سوء مصرف داروهم اعتیاد در نظر گرفته شده؟
قبل‌از هرچیز این توضیح را بدهم که اعتیاد یک موضوع گسترده است ،درحال حاضر ما اعتیاد به اینترنت و بازی‌های کامپیوتری را داریم ویا مثلا اعتیاد به موبایل در نتیجه این مساله باید یک خوانش بومی و محلی داشته باشد.اصولا تعریف اعتیاد در رابطه با مصرف مواد که در پرانتز عرض کنم مواد مخدر از خدری گرفته شده که فرد مصرف کننده خدر می‌شود تحت تاثیر مصرف شل و وارفته می‌شود و نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد و به زبان عامه بگویم شل و پل می‌شود(با خنده) عملا فشار خونش پایین می‌آید و بهره وری اش کم می‌شود اما این موضوع از شخصی به شخص دیگر متفاوت هست، یعنی بعضی افراد استعداد بیشتری در بعضی از بیماری ها دارند برای مثال فردی ممکن است ۲۰ سال سیگار بکشد و مشکلی نداشته باشد اما فرد دیگری با ده سال مصرف سرطان ریه بگیرد و فوت کند در نتیجه اینگونه مسائل ارتباط مستقیم با علم وراثت دارد که در پزشکی هم کاملا اثبات شده است. در هر صورت شخصی که مصرف مواد دارد می‌تواند با یکی دوبار مصرف اعتیاد پیدا کند اما نمی‌توان این را فرموله کرد چون توان افراد و از نظر اجتماعی جایگاهشان و شکل درآمدشان و در نتیجه سبک زندگی‌شان و رژیم غذایی‌شان باهم متفاوت باشد. اما چیزی که در همه مشترک است مقاوم شدن بدن در مقابل مواد مختلف هست مثالی می‌زنم که با زیست بوم کرمان در ارتباط باشد مثلا فردی که یک حب تریاک مصرف می‌کند بعد از یک بازه زمانی دیگر برای پیدا کردن آن حالات مطلوب خودش این مقدار پاسخ‌گوی او نیست و باید ماده مصرفی‌اش را دو برابر کند و همین داستان مرتب ادامه پیدا می‌کند و به همین دلیل اعتیاد شدید می‌شود و بازگشت هم سخت و دشوار می‌شود در مورد مواد محرک مثل ال اس دی، کوکایین، شیشه و دیگر روانگردان‌ها این قضیه خیلی بدتر است چون علاوه براثرات جسمی آثار روحی روانی خیلی بدتری هم روی فرد می‌گذارد به گونه‌ای که حتی آناتومی سیستم عصبی در فرد مصرف کنند تغییر می‌کند یعنی اگر شما ام‌آر آی بگیرید از یک فرد مصرف کنند و با فردعادی مقایسه کنید حتی آناتومی مغز ایشان با هم فرق می‌کند و این صدمات واقعا جبران پذیر نیست.
با توجه به اینکه ما توی کرمان هستیم و همانطور که اشاره کردید ماده‌ای مثل تریاک به طرز گسترده‌ای از سال‌ها پیش دراستان پخش شده آیا تعریف اعتیاد در استان ما متفاوت نیست و ما طبق همان تعریفی که در تهران یا اصفهان شخصی را معتاد می‌نامیم در کرمان هم با همان منطق اعتیاد را تعریف می‌کنیم؟فکر نمی‌کنید بهتر هست این مساله کمی بومی‌تر بررسی شود؟
به واسطه تفاوت فرهنگ‌ها و نوع درآمد و شکل امرار و معاش و … ما نمی‌توانیم اعتیاد بین افراد را مقایسه کنیم و مثلا ممکن است اثرات مخرب اعتیاد بر زندگی فردی که در روستایی حاشیه کرمان زندگی می‌کند با فردی در پایتخت قابل مقایسه نباشد و حتی تاثیرات مخرب بیشتری بر زندگی آن هموطن روستایی داشته باشد زیرا احتمال دارد او دسترسی راحت‌تری به مواد داشته باشد و تغذیه‌اش هم سالم ‌نباشد و یا آنقدر وسواسی درباره تغذیه نداشته باشد و حتی مواد ارزان‌تری دردسترس‌اش باشد که وی را تشویق کند به مصرف بیشتر و بی رویه‌تر در نتیجه ضربه بیشتری به زندگی وی وارد می‌شود.البته مصرف مواد سنتی از دوران صفویه و به توطئه انگلستان در کرمان و استان‌های مجاور آسیب‌های زیادی به بار آورده ‌است تا جایی که می‌گفتند اطراف کرمان تریاک بسیار نابی به عمل می‌آمده و به گونه‌ای به فرهنگ هم راه‌یافته بوده و برای خیلی از بیماری‌ها هم تجویز می‌شده است
آخرین آماری که در کشور داریم به صورت خوشه‌ای برداشته شده و من خودم دست اندر کار آن بودم که به صورت خانه‌ به خانه این مطالعه انجام شد و بعد نتایج آن به تهران فرستاده شد وآنجا محاسبات پایانی روی دیتاها انجام شد و پاسخ پایانی عدد دوملیون نفربود که با احتساب مصرف کنندگان دائمی و تفننی توامان به دست آمده بود البته این آماری هست که از گفته‌های مردم ناشی شده و مثل هرپرسش‌نامه‌ای می‌تواند درست نباشد و چون پدیده‌اعتیاد مثل ایدز و هپاتید پدیده‌ای کوه‌یخی است و ما فقط بخش کوچکی را می‌بینیم که از آب بیرون مانده ، صد البته که آمار دقیقی وجود ندارد و این فقط یک براورد هست و متاسفانه ضربه بزرگی است به جامعه و آسیب زیادی هم به اقتصاد و هم به فرهنگ وارد می‌کند.
آیا آماری از تعداد مرگ‌ها و مراجعات به اورژانس تحت تاثیر مصرف مواد مخدر و یا سوء مصرف دارو‌ها در استان موجود هست؟
قبل از هرچیز من یک مساله را گوشزد کنم که از زمان وارد شدن متادون به کشور در راستای درمان اعتیاد تعداد مرگ‌ومیر ناشی از مصرف مواد مخدر پنجاه درصد کاهش داشته .متادون یک درمان خاص دارد و کسی که از بازار سیاه تهیه می‌کند قاعدتا با خطرات خاص خودش روبرو می‌شود که اگر زیر نظر پزشک مصرف نشود احتمال هر مسمویتی هم هست، مثلا فرد دارو را تهیه می‌کند از بازار و بعد توی یخچال قرار می‌دهد و بچه‌هم از همه جابی خبر اقدام به نوشیدن این شربت می‌کند شما توجه داشته باشید که وقتی مددجو به مراکز ترک اعتیاد مراجعه می‌کند در چند هفته اول اصلا امکان بردن دارو به منزل را ندارد و باید در مرکز دارو را بخورد و برای مصرف بعدی اش دوباره به مرکز برگردد به هر روی آماری که ما در سال ۹۲ از پزشکی قانونی گرفتیم هم گویای این کاهش ۵۰درصدی مرگ و میر تحت تاثیر مصرف موادمخدراست. همین درمان متادون در زندان‌های ما انقلاب کرده ما تا چندی پیش به واسطه یک نگاه غلط سرنگ استریل در زندان‌هایمان وجود نداشت و حالا به هر روشی سرنگ وارد زندان می‌شد و دست به دست می‌چرخید و همه با همان مصرف می‌کردند تا جایی که سرنگ کند می‌شد و آن را با کشیدن به دیوار تیز می‌کردند تا برای مصرف دوباره آماده شود و در نتیجه ایدز و هپاتیت به شدت گسترش پیدا کرده بود اما الآن بعد از آمدن متادون مهم‌ترین المان ابتلا به HIV مقاربت جنسی است در حالی که پیش از این مهمترین علت ابتلا به HIV در کشور تزریق از سرنگ آلوده بود .
مساله بد بودن متادون نیست بلکه فراهم بودن این دارو در بازار سیاه است که از سوپر مارکت تا ساندویچی قابل دسترس هست. دقیقا همین طوره همه‌جا هست درسته متاسفانه حقیقت دارد اما در رابطه با مراکز کارکرد اینگونه است که مراکز موظف هستند پوکه دارو را برگردانند و اسامی را هم در گزارش عملکردشان اعلام کنند که امکان این نباشد که فردی در چند مرکز ثبت‌نام کند و دارو را به بیرون از مراکز و بازار سیاه ببرد اما این واقعا برای ماهم جای سوال دارد تا جایی‌که شخصا رفتم به انبار مواد مخدر و داروهایی که مبارزه با مواد مخدر از سوداگران ضبط کرده بود را وارسی کردم و شماره سریال‌آنها را برداشتم و برای معاونت غذا و داروی کرمان فرستادم که گفتند این دارو اصلا متعلق به استان کرمان نیست و از خارج از استان وارد شده البته نمی‌دانیم چه مافیای می‌خواهد مراکز را بدنام کند و ماهم به صورت خیلی پیگیر دنبال این مسائل هستیم تا جایی که توانستیم این تصمیم را بگیریم که روی شیشه‌های دارو هلوگرام نصب شود که دارو قابل پیگیری باشد و بتوانیم بفهیمیم این دارو از کجا آمده و چه مراحلی را طی کرده چون به هرحال هر یک شخص معتاد عوارض و هزینه‌های زیادی به سیستم وارد می‌کند و مسائل امنیتی و اجتماعی و عاطفی آن که دیگر قابل جبران نیست و حداقل این صدمات افسردگی افراد خانواده و ضرر‌و زیانی که قابل محاسبه حتی نیست اما در جامعه کاملا مشهود است.