سایت خبری پیام ما آنلاین | چاره‌اندیشی برای فرونشست نسیم‌شهر

چاره‌اندیشی برای فرونشست نسیم‌شهر





۱۱ دی ۱۴۰۰، ۰:۰۰

بعد از ظهر پنجشنبه 9 دی 1400 زمین در یکی از کوچه‌های نسیم شهر دچار فروریزش شد و باعث شد تا برخی از ساکنین خانه‌های خود را به خاطر احتمال ریزش بیشتر ترک کنند. این منطقه در جنوب غرب تهران، 20 کیلومتری جنوب غرب بوستان ولایت، با شهرسازی به ویژه در سه دهه اخیر ، بر روی قنات‌های خشک و مدفون، و البته برداشت وسیع آب از سفرها زیر زمینی، در معرض فرونشست و فروچاله‌هایی است که در روز پنج‌شنبه موجب آسیب به خانه های مردم در خیابان عصر-7 نسیم شهر شد. نسیم‌شهر در پهنه بزرگ فرونشست زمین در حدفاصل شهریار و جاده ساوه قرار دارد. ‌

فروچاله جدید با ژرفای ۱۵ متر حدود ۱۲ واحد مسکونی را در معرض فروریختن کامل قرار داد که همگی آنها فعلاً تخلیه شده‌اند.
فرونشست زمین در 25 سال گذشته در مناطق جنوبی غربی تهران به همراه تظاهرات سطحی رخ می‌دهند. این پدیده مساحتی به مساحت 525 کیلومتر‌مربع با در محدوده جاده ساوه و نسیم شهر با سرعت متوسط 15 تا 25 سانتی متر در سال و حداکثر سرعت 36 سانتی‌متر در سال است
فرونشست زمین ناشی از فعالیت‌های انسانی مانند تخلیه طولانی مدت آب های زیرزمینی و کشاورزی سنتی است. در دو دهه اخیر تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های پی در پی، مدیریت ناپایدار منابع آبی و بهره برداری بی رویه از آب‌های زیرزمینی و همچنین رشد جمعیت باعث تشدید فرونشست زمین در دشت شهریار، جاده ساوه و منطقه نازی آباد و شهر ری در جنوب و جنوب غرب تهران شده است. در دهه هشتاد در نتیجه رشد نابسامان و ناپایدار و صرفا بر پایه در دسترس بودن منابع مالی، جمعیت قابل توجهی (حدود 1.5 میلیون نفر در سال ) به مهاجرت داخلی (از روستا به شهر های بزرگ و حتی الامکان تهران) دست زدند و همین موضوع موجب تمرکز هرچه بیشتر جمعیت پیرامون تهران شد. طرح‌هایی مانند مسکن ارزان قیمت مهر به این روند در پیرامون تهران شدت بخشید. منطقه برداشت آب زیرزمینی هم به غرب و هم به شرق گسترش یافت. برآورد می‌شود که ساکنان پیرامون تهران حدود 5 میلیون نفر افزایش یافتند و مصرف کنندگان آب های زیرزمینی نیز به همین ترتیب بیشتر شدند. در همین دهه در غرب تهران سطح آب زیر زمینی حدود 12 متر کاهش یافت. در نتیجه، اثرهای فرونشست زمین از جمله افت شدید سطح آب زیرزمینی، آسیب و کج شدن ساختمان‌ها و سازه‌های عمرانی و پارگی روکش چاه‌ها در جنوب غرب تهران افزایش یافت. این روندی است که با سرعت زیاد در دهه 90 نیز دنبال شد. پاسخگویی به نیازهای روزافزون آب جمعیت و گسترش صنعتی استان تهران باعث کاهش آب‌های زیرزمینی، متراکم شدن سامانه آبخوان و فرونشست زمین در این منطقه شد.
پمپاژ بیش از حد آب زیرزمینی علت اصلی فرونشست زمین در این منطقه بود. شهرک سازی در دهه 1382 تا 1392 ، در پیرامون تهران موجب افزایش برداشت از چاه ها و منابع آب زیرزمینی و توسعه منطقه فرونشست زمین شد. سامانه آبخوان در غرب تهران یک سامانه چندلایه است. سومین آبخوان محصور نشده که آبخوان اصلی تحت پمپاژ است بیشترین ضخامت را دارد. لایه های خاک تشکیل دهنده سیستم آبخوان نقش اصلی را در میزان تراکم دارند. جنس خاک ریزدانه در میان لایه‌ها عامل اصلی نگه داشتن لایه آبدار و البته کنترل زمان برداشت و تراکم است. از فرونشست زمین عوامل متعددی بر میزان فرونشست این منطقه تأثیر گذاشتند: ناهمگونی لایه‌های سامانه آبخوان، تغییر ضخامت لایه و سرعت پمپاژ آب از مهم‌ترین عواملند. سرعت فرونشست در جنوب حوضه فرونشست (نسیم شهر، صباشهر و اسلامشهر)با رسوبات غنی از خاک رس ضخیم لایه، بیشتر است. حد شمالی ناحیه فرونشست زمین عمدتاً با تغییرات در جنس و ضخامت لایه‌ها کنترل می‌شود. خاک‌های ریزدانه این پهنه به ویژه در لایه‌های نزدیک سطح زمین اثر منفی فرونشست در این پهنه را تشدید می‌کند. ساختمان‌ها، سازه‌های عمرانی، چاه‌ها و زمین‌های کشاورزی محل مشاهده آسیب‌های نشانی از فرونشست زمین و البته فروچاله‌ها هستند. شواهد میدانی این پدیده در نسیم شهر، صباشهر، اسلامشهر و عوارضی آزادراه تهران-ساوه قابل مشاهده است.
بر پایه خشکسالی شدید از 1398 تا کنون، و برداشت وسیع‌تر آب ، فشار به آب‌های زیر زمینی بیشتر هم شده است. بنابراین نگارنده براین باور است که آثار و تبعات خشکسالی‌های اخیر در سال‌های آینده خودنمایی می‌کند. از سوی دیگر، امیدوارم سیاست‌های جدید مسکن ملی ، منجر به کوچ بیشتر مهاجران به حاشیه تهران نشود، که اگر چنین شود، مشکلاتی از قبیل فرونشست زمین در سال‌های آینده باز هم شدیدتر خودنمایی می‌کند.
راه حل البته ابتدا تشخیص دقیق و تفصیلی مشکل، تهران نقشه دقیق و مدلسازی تغییرات آن به منظور پیش‌بینی درست وضعیت فرونشست در آینده است. همچنین برای تجدید نظر در سیاست استقرار جمعیت در کلان‌شهرها، و ممانعت از حاشیه‌نشینی بیشتر به صورت فوری باید اقدام شود.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *