سرانجام روز موعود فرا رسید. سید ابراهیم رئیسی برای دومین بار ظرف 3 ماه گذشته در قامت رئیس‌جمهوری در صحن مجلس حاضر شده بود. همه چیز برای تعیین تکلیف وزارت آموزش‌و‌پرورش آماده بود ولی فراکسیون مستقلین پس از کمیسیون‌های تخصصی مجلس حاضر به پذیرش خطر واگذاری این وزارتخانه به فردی بدون تجربه موثر در این حوزه نشد تا موافقت‌ها و اصرارهای اعضای جبهه پایداری هم راه به جایی نبرد تا مسعود فیاضی دست خالی به خانه برگردد و رئیسی نیز مجبور به اخذ حکم حکومتی برای اداره بزرگترین وزارتخانه دولتش با سرپرست شود.

هفدهم آبان، 9 روز قبل بود که پس از 87 روز بلاتکلیفی، رایزنی، فشار رسانه‌ای و خبرسازی، سرانجام سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس دولت سیزدهم در شرایطی مسعود فیاضی را به عنوان وزیر پیشنهادی آموزش‌و‌پرورش به مجلس یازدهم معرفی کرد که اصولگرایان هم چندان موافق او نبودند. نسبت فامیلی مسعود فیاضی با علیرضا زاکانی از یک سو و افزایش انتصاب‌های فامیلی در وزارتخانه‌ها از سوی دیگر سبب شد تا طیفی از اصولگرایان هم به انتقاد از رئیسی و البته وزیر پیشنهادی‌اش روی آورند. فیاضی با برگزاری نشست‌هایی با اصولگرایان توئیتری تلاش کرد فضای شکل گرفته علیه خود را تلطیف کند ولی مجلس هم چندان حامی او نبود. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس تلاشی برای رای آوردن او نمی‌کرد و کمیسیون‌های تخصصی پارلمان نیز نه در کارنامه و نه در برنامه او نقطه قابل اتکایی پیدا نکردند. کمیسیون آموزش در نهایت هم حاضر به پذیرش فیاضی نشد و 2 شب پیش اعلام کرد که با 9 رای مخالفت و 6 رای موافق، با تکیه فیاضی بر کرسی وزارت آموزش‌و‌پرورش مخالف است. امید فیاضی در این میان آن بود که پارلمان قصد سنت شکنی و دست رد زدن به سینه رئیسی را نداشته باشد اما ماه عسل پاستور و بهارستان از قرار معلوم خیلی زودتر از آنچه تصور می‌شد، پایان یافت. دیروز وزیر پیشنهادی رئیسی در حضور او رد شد، چند روز قبل هم بررسی فوریت‌دار لایحه حذف ارز 4200 تومانی با مخالفت نمایندگان مواجه شده بود. مخالف‌هایی که در کنار انتقادات به نسبت تند و تیز گذشته نمایندگان از رئیسی و سبک سیاق او و دولت مردانش در اداره کشور، پیام‌های واضحی دارد برای اهلش.
سنت شکنی پارلمان
فیاضی بیست و دومین وزیر پیشنهادی تاریخ آموزش‌و‌پرورش ایران پس از استقرار جمهوری اسلامی بود. در 40 سال گذشته، دو سوم وزرای پیشنهادی به مجلس رای اعتماد گرفته بودند و یک سوم ناکام مانده بودند. سابقه هم نداشت که یک مجلس به 2 گزینه یک رئیس‌جمهوری برای تصدی مسئولیت وزارت آموزش‌و‌پرورش «نه» بگوید ولی پارلمان یازدهم اینکار را کرد تا کار دولت رئیسی به حکم حکومتی کشیده شود. مطابق قانون، رئیس‌جمهوری فقط به مدت 3 ماه می‌تواند یک وزارتخانه را با سرپرست اداره کند. رئیسی 87 روز وزارت آموزش‌و‌پرورش را با سرپرست اداره کرد. حالا و با مخالفت مجلس با فیاضی، فقط 7 روز دیگر این وزارتخانه با سرپرست اداره می‌شود. راه چاره در این میان، حکم حکومتی رهبری است. رئیسی با اجازه رهبری می‌تواند سه ماه دیگر وزارت آموزش‌و‌پرورش را با سرپرست اداره کند. با توجه به اینکه امکان معرفی وزیر پیشنهادی سوم در 7 روز آینده بعیدتر از بعید است، حکم تمدید اداره وزارت آموزش‌و‌پرورش با سرپرست اولین حکم حکومتی رئیسی از رهبری خواهد بود مشروط به آنکه در گذشته حکم حکومتی بدون اطلاع رسانی کافی دریافت نکرده باشد.
دفاع بد
فضای پارلمان دیروز به رغم تلاش‌های برخی خرده جریان‌های حاضر در بهارستان، به سود فیاضی نبود. آنچه می‌توانست این یخ را آب کند، دفاع خوب رئیسی بود. مجلس و دولت حالا به اختلافات قابل توجهی برخورد کرده‌اند ولی نمایندگان مجلس یازدهم همچنان نمی‌خواهند آنچه با حسن روحانی کردند را با رئیسی تکرار کنند. رئیسی اما دفاع قابل توجهی هم از وزیر پیشنهادی‌اش نکرد. اظهارات رئیسی بیشتر رنگ و بوی دفاع از خود را داشت تا فیاضی: «محور انتخاب شایستگی است و رفاقت، قرابت و فشار آوردن رسانه‌ای هم موجب معرفی فردی نمی شود»، «دولت ما را با دولت‌های سه دهه گذشته مقایسه کنید که رفاقت چقدر در انتخاب افراد نقش داشته است»، «من تا حجتی بین خود و خدا نداشته باشم اگر همه هم جمع شوند کسی را معرفی نمی‌کنم باید آن فرد شایستگی لازم را احراز کرده باشد»، «من با او هم حزب و هم گروه نبودم و نمی دانم به چه کسی رای داده است اما مهم در انتخاب افراد این است که روحیه انقلابی داشته باشند و با شاخص های دولت تطابق داشته باشند». اشاره به تدریس فیاضی در آموزش‌و‌پرورش و حضورش در بخش فناوری وزارت آموزش‌و‌پرورش هم در زمره دفاع رئیسی از کارنامه فیاضی قرار داشت. نمایندگان عضو جبهه پایداری و نزدیک به این جریان سیاسی و شخص علیرضا زاکانی البته تلاش کردند با اظهاراتشان گفته‌های رئیسی را تکمیل کنند. موسی غضنفرآبادی، عباس گودرزی، زهره الهیان و علیرضا سلیمی موافقان فیاضی بودند.
«این ره به ترکستان است»
مخالفان فیاضی بیشتر به نقاط ضعف او پرداختند. نداشتن سابقه، نداشتن برنامه، دوری از بدنه فرهنگیان و ناآشنایی با وزارت آموزش‌و‌پرورش در کنار نسبت خانوادگی فیاضی با زاکانی از جمله دلایل مخالفت آنان بود. احمد محرم‌زاده، نماینده اهر گفت: «منظور وزیر پیشنهادی از تقویت حیات طیبه و تقویت نگرش آخرت گرایانه بر دامنه تربیت کودک و نوجوان ایرانی به زبان ساده چیست؟» محمد باقری تاکید کرد: «فردی که حتی یک روز هم مدیریت یک مدرسه را برعهده نداشته و حتی سابقه مدیرکلی هم ندارد چگونه می‌تواند وزیر آموزش‌و‌پرورش باشد.» محمد وحیدی، عضو کمیسیون آموزش متذکر شد: «در فضای مجازی و رسانه‌ای بیش از ۲۰ ابهام نسبت به وزیر پیشنهادی مطرح شده است که انتظار می‌رود وزیر به آن پاسخ دهد.» کاظم دلخوش هم تصریح کرد: «آقای رئیس‌جمهور! آموزش‌و‌پرورش آدم های متخصص، علمی و فرهنگی کم ندارد، چرا باعث رنجش فرهنگیان از خود می‌شوید؟!» دلخوش همچنین در بخش دیگری از اظهاراتش خاطرنشان کرد: «ما دلمان می‌سوزد، والله دوست نداریم در این شرایط دشمنان این کشور خرده بگیرند و دولت شما را ناکارآمد نشان دهند. شما با مجلس و با تشکیلات خودتان هم مشورت نکردید، آقای رئیس‌جمهور جاده یکطرفه نمی‌شود. ما دلمان می‌سوزد و اگر می‌خواهید ساکت شویم، چشم. ولی این ره که تو می‌روی به ترکستان است.»
کالبد شکافی آرا
پایان همه این موافقت‌ها و مخالفت‌ها شد 140 رای مخالفت در مقابل 115 موافق. اما چرا فیاضی رای نیاورد؟ آنچه از فضای دیروز جلسه علنی و فریادها و اظهارات نمایندگان مشخص بود، آن است که اعضای جبهه پایداری پارلمان با محوریت مرتضی آقاتهران یک پارچه موافق فیاضی بودند کما اینکه نزدیکان این خرده جریان سیاسی در نقشی «لابی من»، تلاش می‌کردند نظر سایر نمایندگان را جلب کنند. این جریان سیاسی حدود 100 رای در پارلمان دارد که با توجه به 115 موافق فیاضی، احتمالا از تمام ظرفیت خود استفاده کرده است. سوی دیگر میدان اما اعضای فراکسیون مستقلین بودند. آنان هم در اظهاراتشان و هم در رفتارشان مخالفت خود با فیاضی را بروز دادند. کاظم دلخوش و باقری بناب از اعضای این فراکسیون هستند که به عنوان مخالف فیاضی سخن گفتند. مسعود پزشکیان و نوری قزلجه هم در سایه مسئولیت همراه‌سازی نمایندگان مستقل‌تر مجلس با خود را برعهده گرفتند. این فراکسیون حدود 120 عضو دارد که اکثر آنان مخالف فیاضی بودند. آنچه سبد رای مخالفان را سنگین‌تر کرده، احتمالا اقدامات یاران قالیباف است. در جبهه رئیس مجلس، آتش به اختیار اعلام شده بود. آنان شخصا تصمیم می‌گرفتند که برخی از آن‌ها در زمره مخالفان قرار گرفتند. همین مساله سبد رای مخالفان را سنگین تر کرد و در نهایت پرونده فیاضی را در پارلمان بست.
گزینه‌های بعدی
هنوز مهر مخالفت مجلس با فیاضی خشک نشده بود که اخباری درباره گزینه‌های احتمالی وزارت آموزش‌و‌پرورش منتشر شد. نام محمدطبیب صحرایی یکی از اولین نام‌هایی بود که شنیده شد. او پیشتر هم نامش در زمره گزینه‌های وزارت قرار گرفته بود. علی کریمی فیروزجائی، نماینده فعلی مجلس و عضو هیات رئیسه قوه مقننه دومین فردی بود که نامش شنیده شد. او هم پیشتر نامش مطرح شده بود و رایزنی‌هایی را نیز با دولت داشت ولی در نهایت نتوانسته بود نظر رئیسی را جلب کند. هیچ یک از این گزینه‌ها قطعی نیستند و احتمالا باید دو یا سه ماه دیگر منتظر ماند و دید در نهایت چه اتفاقی رخ می‌دهد. فشارهای مجلس به دولت احتمالا تشدید می‌شود. نمایندگان خواستار معرفی هرچه سریعتر وزیر آموزش‌و‌پرورش هستند از این رو به نظر می‌رسد کار رئیسی سخت تر از گذشته شود به ویژه آنکه او حالا دریافته که ماه عسل پاستور و بهارستان پایان یافته و دیگر خبری از حمایت های همه جانبه در پارلمان نیست که نیست.