|پیام ما |با ابلاغ مصوبه «سند الزامات و ضوابط عام شهر دوستدار کودک» از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران که حاصل روندی 18 ساله و از تجربه ساختمان دوستدار کودک بم، شهر دوستدار کودک اوز، مصوبه شهر دوستدار کودک تهران، برنامه 12 شهر پایلوت دوستدار کودک و فعالیت‌های مدیریت شهری اصفهان برای کاندیداتوری کسب نشان شهر دوستدار کودک، طرح محلات پایلوت دوستدار کودک تهران، دستورالعمل شهر دوستدار کودک سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور و شیوه‌نامه اطلس شهری کودکان و نوجوانان سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور و در نهایت تلاشی یک ساله از همکاری مشترک دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور و فعالان مدنی حوزه کودک بوده است، ضرورت گفت‌وگو برای نحوه تحقق پذیری آن و مطالبه‌گری برای آن در حوزه عمومی مطرح شده است. در این راستا روز جمعه 23 مهر، نشستی با عنوان«هم اندیشی برای تدوین مشارکتی دستورالعمل‌های پیوست سند الزامات و ضوابط عام شهر دوستدار کودک» با حضور جمعی از متخصصان برگزار شد، گزارش مشروح آن ارائه می‌شود.

| پیام روشنفکر |

| عضو هیئت مدیره گروه جامعه شناسی کودکی |

سند شهر دوستدار کودک کار بسیار ارزشمندی است و جای تقدیر دارد اما برای تحقق پذیری آن باید به نیروهای تغییر توجه کرد. بورژوازی به ویژه بورژوازی مستغلات ماهیت محلات و حاشیه نشینی و سکونت خانوارها را تغییر می‌دهد و تغییرات حاصل از سرمایه داری را تنها نمی‌توان در میزهای مهندسان مشاور برنامه ریزی کرد.
گاه شهر در انحصار گروه های بزرگی قرار دارد و اینها را باید توجه داشت. ارزیابی پروژه‌ها را حوزه عمرانی و کالبدی خرد نباید تقلیل داد. سیاست‌های مسکن و سیاست‌های شهری هم باید مورد توجه داشت. هم باید به سطح محلی توجه کرد و هم سطح ملی. شنیدن صدای کودک ارزشمند است اما شورای مشورتی کودکان و نوجوانان را تنها به کودکان نباید تقلیل داد و نهادها هم لحاظ کرد به ویژه مدارس را که تأثیر مهمی بر زیست کودکی دارند.
باید تلاش کرد نظام آموزشی را از سیستم بسته و درون گرایش خارج کرد. اگر بخواهیم ایده آل نگاه کنیم که سرفصل‌های آموزش شهرسازی و همه ضوابط باید تغییر کند چون همه مقیاس‌ها حتی در صورت ایمنی و امنیت و مناسب‌سازی برای بزرگسالان است نه کودکان.

| علیرضا نوروزی |

| مؤسس شهر دوستدار کودک اصفهان|

چرا گفته‌ایم، شورای مشورتی کودکان؟ کودکان شهروندان این شهر هستند و باید به دنبال مشارکت واقعی آنها بود و شورای شهر کودکان. باید ضوابطی برای فضاهای بازی کودکان تدوین و ابلاغ شود. اگر می‌خواهیم که واحد شهر دوستدار کودک در شهرداری‌ها اجرایی باشد باید در معاونت خدمات شهری قرار گیرد نه معاونت شهرسازی و معماری تا با حوزه عملیات سروکار داشته باشد. اگر سرانه یک متر‌مربعی فضای باز تعریف و الزام نشود، ضوابط آن چندان کارآمد نیست. با شهرداری‌ها باید از ادبیات الزام استفاده کرد نه توصیه. نیاز به یک دبیرخانه استانی یا کارگروه در معاونت عمرانی استاندارهاست تا هماهنگی‌های بین دستگاهی با نهادهایی چون آموزش‌و‌پرورش و بهزیستی شود.

| زهرا رحیمی خامنه |

| عضو هیئت مدیره شبکه یاری کودکان کار|

نام‌ها حالت کلیشه پیدا می کنند. برای مثال می گوییم اصفهان شهر دوستدار کودک اما در همین اصفهان اگر به محله زینبیه برویم، تصویر دیگری از زندگی کودکان و کودکان کار می‌بینیم. شهری که با زباله گردی کودکان مواجه است را نمی‌توان دوستدار کودک خواند.
سند در بخش اجتماعی و فرهنگی به کودکان کار، کودکان محلات فقیرنشین و کودکان خانواده‌های دارای آسیب بی‌توجه است. یک موضوع مهم مسأله مکانی برای پناه کودکان مورد خشونت توسط خانواده‌هاست که جایش خالی است.
اگر قرار است نماینده سازمان‌های مردم نهاد نقش داشته باشد به جای انتخاب توسط شوراهای شهر به ساز‌و‌کار دموکراتیکِ خود سازمان‌های مردم نهاد سپرده شود. مساله دیگر پولی‌سازی و کالایی‌سازی تفریح است که این برای خانواده‌های فقیر و مهاجر مسأله است و باید به آن توجه شود.

| فروغ افشاری |

| مشاور دبیرخانه شهر دوستدار کودک تهران|

شهرداری تهران ساختاری خداگونه دارد. باید به دقت دستورالعمل‌های داخلی را تدوین کرد و باید به صورت عینی منافع آن را نشان دهیم چون تا شهرداری‌ها منافع عینی توجه به کودکان و مشارکت کودکان را نبینند، دستورالعمل‌ها کارآمد نیستند. باید دقیق مشخص کرد که در چه مرحله‌ای و چگونه و با چه تکنیکی کودکان نقش داشته باشند.
بر محله محوری باید تمرکز ویژه‌ای کرد زیرا سند در فضای محلی قابلیت‌های بالایی دارد.

| محمدکریم آسایش |

| کنشگر شهری|

واحد شهر دوستدار کودک باید جایگاه فرابخشی داشته باشد تا بتواند حوزه‌های مختلف شهرداری را نظارت کند و در زمینه بودجه پیشنهاد دهد و چانه‌زنی کند.
در حال حاضر در تهران واحدی ذیل اداره‌کل آموزش شهروندی معاونت اجتماعی و فرهنگی است و نتیجه‌اش آنکه در لوایح بودجه شهرداری تنها تحت عنوان برنامه‌های فرهنگی و هنری برای کودکان، بودجه‌ای بسیار ناچیز به آن اختصاص می‌یابد.

| مهرناز عطاران |

| نماینده معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی |

نحوه تهیه «سند الزامات و ضوابط عام شهر دوستدار کودک» به این صورت بوده است که تدوین‌کنندگان شامل تیم سه نفره آقایان پژوهان و آسایش و من، نقش تدوین مطالب را داشتیم.
گروهی که تحت عنوان همکاران ذکر شده به ارائه مطالب و مستندات در این زمینه پرداختند و گروه مشاوران نیز در جلساتی نتایج گروه تدوین و همکاران به آنها ارائه شده است تا نظر دهند. از این الگوی همکاری می‌توان برای تدوین دستورالعمل‌ها بهره برد و آن را گسترش داد.

| نفیسه آزاد |

| عضو هیئت مدیره گروه جامعه شناسی شهر |

یک موضوع مهم فاصله مصوبات تا اجرا و تحقق پذیری است. ما مصوبه شهر دوستدار کودک را در تهران داشتیم، مصوبه شهر دوستدار سالمند را داشتیم و همینطور مصوبه شهر دسترس‌پذیر، اما چقدر شهر به اینها نزدیک شده است و اقداماتی در راستای آنها شده است. البته جایگاه مصوبه اخیر متفاوت است اما به هر حال این پرسشی جدی است. مسئله در موضوع استانداردگرایی است که باید توجه داشت که استانداردگرایی موجب از دست رفتن فضاها و امکانات حداقلی با توان های موجود نشود. بحث سوم در مورد شورای مشورتی کودکان و نوجوانان است که ایده خوبی است اما باید در چارچوب جایگاه شوراهای شهر در مناسبات قدرت شهری دید که شورای شهر اصولا چقدر دارای قدرت و اختیار است و به بازی گرفته می‌شود و مسائل ساختاری آن چیست؟

| سیمین ترابی |

| مسئول پروژه شهر دوستدار کودک موسسه پژوهشی کودکان دنیا |

باید مشارکت کودکان و نوجوانان هر منطقه برای تنظیم دستورالعمل‌ها، استاندارد و اسناد دوستدار کودک جلب شود.
باید کودکان و نوجوانان دارای نیازهای ویژه را دید. اسناد و استانداردهای دوستدار کودک باید منظم و سالانه و با توجه به نیازهای کودکان و نوجوانان در هر دوره مورد بازبینی قرارگیرد. باید دوران جنینی و مادران باردار را در شهر دوستدار کودک لحاظ کرد.

| موسی پژوهان |

| مشاور حوزه امور شهرداری، سازمان شهرداری‌ها |

مصوبه شهر دوستدار کودک حاصل روندی مشارکتی و مطالبه فعالان حوزه کودک بوده است. اکنون فرصتی است که این مشارکت برای تحقق مصوبه و تدوین ساز‌وکارهای اجرایی آن گسترش یابد و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور نقش تدوین کننده و جمع‌آوری کننده پیشنهادهای فعالان مدنی و متخصصان را ایفا کند. در این چارچوب چهار موضوع در دستورکار و اولویت قرار دارند که نیازمند تدوین دستورالعمل‌های ویژه است که دو مورد آن شامل دستورالعمل ارزیابی پیامدهای پروژه‌های شهری بر کودکان و نوجوانان و دستورالعمل شوراهای مشورتی کودکان و نوجوان به صراحت در مصوبه بر عهده سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور گذاشته شده است، یک مورد که چارچوب برنامه عملیاتی پنج ساله شهر دوستدار کودک است بنابر ماهیت بر عهده سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور است، چنان که چارچوب برنامه راهبردی و عملیاتی شهر و شهرداری را سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها تنظیم کرده است و این برنامه هم در ذیل دستورالعمل شهر دوستدار کودک سازمان شهرداری‌ها ذکر شده است و در نهایت موضوع کاربری‌های دوستدار کودک در چهارچوب انطباق طرح های شهری است که به صورت کلی و در قالب یکی از پرسش‌های چک لیست بیست سوالی آمده است و لازم است با توجه به چارچوب شرح خدمات طرح‌های جامع نوین تدقیق شود و توسط شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب شود.