سایت خبری پیام ما آنلاین | نجات کوه‌های مشهد

نهادهای مدنی پس از ده سال تلاش پروژه بزرگراه جنوبی مشهد را متوقف کردند

نجات کوه‌های مشهد

بزرگراه جنوبی شهر مشهد سرانجام از طرح تفصیلی حذف شد





نجات کوه‌های مشهد

۱۶ شهریور ۱۴۰۰، ۲۱:۳۷

دیوار فعالان محیط زیستی و حوزه شهرسازی مقابل بزرگراه جنوبی شهر مشهد، مستحکم بود. با وجود این‌که حدود 10 سال زمان و هزینه برای احداث بزرگراه جنوبی مشهد تلف شد؛ اما در نهایت همه چیز متوقف شد. بولدوزرها خاموش شدند، کوه‌کنان ابزارهایشان را غلاف کردند، شهرداری کوتاه آمد و مشخص شد که بخش زیادی از فضای طبیعی دیگر زیر چرخ اتومبیل نمی‌رود. هفته گذشته خبری که مردم مشهد سال‌ها منتظر آن بودند را شنیدند: «بزرگراه در طرح تفصیلی که از جانب استانداری به شهردار ابلاغ شد، حذف شد و تمام عرصه‌های باقی‌مانده در این محدوده باید به عنوان عرصه همگانی و پیاده‌محور پیش‌بینی شود».

حذف بزرگراه جنوبی مشهد از طرح تفصیلی، به سادگی محقق نشد، نهادهای مدنی برای توقف پروژه چالش‌های بسیاری پشت سر گذاشتند. بزرگراه جنوبی مشهد حدود 10 سال پیش قرار بود در 6 فاز ساخته شود. در ابتدا گفته شده بود که این بزرگراه به عنوان کمربند جنوبی تنها کاربرد بین شهری داشته باشد، مسئولان شهری اما رفته رفته از مسیر 27 کیلومتری به عنوان بزرگراه جنوبی یاد کردند. بزرگراه که در ابتدا پیوست محیط زیستی هم نداشت و به گفته سروش باغبان، شهرساز و بنیان‌گذار بنیاد چهارطبقه از سال 90 و همزمان با آغاز پروژه از تمام ارتفاعات جنوبی شهر گذشته، کوه‌ها را ناپدید کرده و تنفسگاه‌های شهر را نابود می‌کرد: «این مسیر 40 آبراهه را قطع می‌کند به مسیر کریدورهای محیط زیستی آسیب می‌رساند و در آینده آلودگی صوتی زیادی برای شهر ایجاد می‌کرد.» فرشته تقی زاده، عضو هیات مدیره شبکه سمن‌های محیط زیستی خراسان رضوی و مدیرعامل ‏انجمن دیده‌بان آب، هوا و زمین خراسان ‏رضوی هم آسیب دیگری را بازگو می‌کند که این پروژه به ساختمان‌های مشرف به بزرگراه زده بود: «صدای انفجار کوه، شیشه‌های ساختمان‌ها را تخریب کرده بود و مردم در اواسط دهه نود شکایتشان را به سازمان‌های مردم نهاد برده بودند.» از همان زمان اعتراض‌های فعالان مدنی به ادامه پروژه آغاز شد. مردم مشهد در محدوده احداث بزرگراه پلاکارد دست گرفتند و صدای اعتراضشان را بلند کردند. نامه‌ها و پیگیری‌ها به دادستان وقت مشهد رسید و سال 95 انفجارها متوقف شد. در همان سال‌ها اتاق فکری در دانشگاه فردوسی ایجاد شد. دادستانی، شهرداری و پیمانکار به عنوان کارفرما، کوهنوردان، شهرسازان و اساتید محیط زیست در دانشگاه تهدیدات پروژه را زیانبار خواندند و اعلام کردند که تا زمانی که پروژه پیوست محیط زیستی برایش ایجاد نشود، متوقف شود. پیگیری‌ها سبب شد که 23 اسفند سال 96، شورای حفظ حقوق بیت‌المال پروژه را با وجود خرج 180 میلیاردی، متوقف کرد.
توقف ادامه نداشت
تقی‌زاده می‌گوید در سال 98 و همزمان با شیوع کرونا در مشهد، دیده‌بان‌ها خبر از آغاز دوباره پروژه می‌دادند. این‌بار با نامی تحت عنوان «کوه پارک»: «افراد عالیرتبه استانی در همان سال در ستاد تدبیر با این توجیه که قرار است پارکینگ احداث و راه دسترسی کوهنوردان فراهم شود، مجوز ادامه ‌پروژه گرفتند. اما ادامه پروژه با همان پیمانکار قبلی آغاز شد و تمام مسیر یعنی حدود 12 کیلومتر از محدوده دلاوران تا انتهای لادن آسفالت شد.» بازدیدهای میدانی دوباره شکل گرفت و اینبار از نماینده مجلس هم کمک گرفته شد، در یکی از بازدیدها شهردار وقت هم حضور پیدا کرد به گفته تقی‌زاده همان زمان و بعد از مشاهده تخریب‌ها دستور توقف احداث بزرگراه را می‌دهد و اعلام می‌کند که این محدوده کوه‌پارک است. با این دستور توقف اما نگرانی فعالان مشهدی کاسته نشد. آن‌ها خواستار توقف قانونی و حذف آن در طرح تفصیلی بودند. فعالان شهری و محیط زیستی می‌گفتند ممکن است بعد از آمدن مسئولی تازه، دوباره عملیات‌های عمرانی از سر گرفته شود و بزرگراه جنوبی شکل بگیرد. همزمان نامه‌نگاری‌هایی به شورای عالی معماری و شهرسازی صورت گرفت، در نامه گفته شده بود: «بعد از احداث بزرگراه، تنفسگاه‌ شهری با 23 میلیون زائر، از بین می‌رود و تبعات این تخریب‌ها برای شهروندان روشن است. از طرفی اگر جاده احداث شود، زمین‌های اطرافش ارزش افزوده پیدا می‌کند و کوهخواری و زمین‌خواری در این منطقه افزایش پیدا می‌کند.» در پاسخ‌نامه شورای عالی معماری و شهرسازی، از استانداری خواسته شد تا طرح را به کمیسیون ماده 5 بفرستد. باغبان می‌گوید در نهایت خبر خوش شنیده شد: «طرح تفصیلی بعد از بررسی در شورای شهر به کمیسیون ماده 5 ارجاع داده شد و بزرگراه در کمیسیون ماده 5 حذف شد، به استاندار ارسال شده و استاندار هم آن را ابلاغ کرده است و مقرر شده که تمام عرصه‌های باقی‌مانده در این محدوده باید به عنوان عرصه همگانی و پیاده‌محور پیش‌بینی شود.»
«کوه‌پارک» تثبت شد
باوجودی که احداث بزرگراه متوقف شده اما در این سال‌ها عملیات‌های عمرانی زیادی برای شکل‌گیری آن و عرصه‌های اطرافش صورت گرفته است که سرنوشت آن‌ها باید روشن شود. باغبان می‌گوید از 6 فاز پروژه فازهای یک و دو آن کامل شده است و خاکریزی و خاکبرداری فاز 3 آن هم تکمیل شده است: «تخریب‌ و تراشیدن کوه‌ها در فاز 4 و 5 و 6 هم صورت گرفته است، در بعضی فازها تخریب کوه‌ها کمتر است اما در اکثر فازها کوه‌ها تراشیده شده و تسطیح‌ها انجام شده تا بزرگراهی با عرض 75 متر وسط کوهپایه شکل بگیرد. اما کامل جدول‌گذاری صورت نگرفته و در سال 98 بعد از دستور دادستانی مجوز داده شده تا کوه پارک احداث شود و در تنها در 4.7 کیلومتر بستر بزرگراه ساخته شد و آسفالت کامل شد و ماشین‌ها می‌توانستد در مسیر 4.7 کیلومتری بروند و برگردند تا بتوانند از فضای اطراف استفاده کنند.» او می‌گوید در قالب کوه پارک در 5 کانون فضای همگانی ساخته شد، آبشار و سینما ماشین و مجسمه و پلکان از جمله همین فضاها بودند. باغبان می‌گوید شهرسازان خواستار تثبیت کوه‌پارک در طرح تفصیلی بودند زیرا: «در میان تمام مدیران شهری، عزم ساخت بزرگراه بسیار پررنگ بود، سازمان ترافیک، معاونت حمل و نقل به شدت دنبال اجرای آن بود، استدلال‌هایی می‌آوردند، می‌گفتند پروژه آغاز شد و باید تمام شود، در حالیکه ادامه دادن به جز تخریب‌های محیط زیستی از لحاظ بودجه‌ای هم منطقی نبود و مهم‌تر اینکه چرا ما باید تعدادی خودرو را دعوت کنیم تا در بکرترین و ارزشمندترین فضاهای شهر تردد کنند و تنفسگاه‌های شهر را آلوده کنند.» اکنون حدود 5کیلومتر از بزرگراه جنوبی مشهد آسفالت شده که تنها از یک سمت و از سمت شمال به اتومبیل‌ها دسترسی داده شده تا در عرصه‌های آن گشت‌و‌گذار کننند.
مطالبه‌گری همچنان ادامه دارد
با اینکه احداث مجدد بزرگراه منتفی است و طرح تصیلی تازه هم 9 شهریور به شهرداران مناطق مشهد ابلاغ شد، اما فعالان محیط زیست و حوزه شهری می‌گویند این تازه اول ماجراست.
علی کشمیری، فعال محیط زیست در مشهد می‌گوید، آن‌ها در این سال‌ها سه موضوع را دنبال می‌کردند: «ما می‌خواستیم این بزرگراه زیر بار ترافیک نرود، زیرا باعث آلودگی هوا می‌شود و اگر بزرگراه بیاید، تخریب‌های دیگر مانند احداث فروشگاه و پمپ بنزین و … هم اتفاق می‌افتد همچنین در فاصله تقریبا 1500 متری از این بزرگراه، بزرگراه دیگری تحت عنوان نماز وجود دارد.
بزرگراه دیگری به نام فکوری هم در همین منطقه است و به نظر می‌رسید که ایجاد بزرگراه سوم اصلا توجیه نداشته باشد، این جاده در اصل راه دسترسی به زمین‌هایی بود که صاحبان قدرت تملک کرده بودند.» کشمیری می‌گوید، فعالان در قدم بعدی می‌خواهند تمام زمین‌های این ناحیه، اراضی ملی اعلام شود و ساخت و سازی در آن‌ها صورت نگیرد.
زمین‌هایی که به نظر متعلق به نهادهاست و به گفته تقی زاده بیش از 60 هکتار است. کشمیری می‌گوید در قدم بعدی فعالان محلی خواستار مجازات مسببان ساخت این بزرگراهند: «ما از سال 94 جلوی این قضیه ایستادیم و مدام گفتیم، کوه‌ها را تخریب نکنید اما صاحبان پول با اهرم‌های فشارشان این کار را کردند، این آدم‌ها هنوز هم هستند، خواسته سوم ما محاکمه این افراد است.» او می‌گوید مطالبه‌گری فعالان همچنان ادامه دارد.

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

ناشناس

ابلاغ استاندار غیر قانونی است تغییر اساسی در طرح تفضیلی افزایش تراکم و بلند مرتبه سازی تصویب دبیرخانه شورای عالی شهرسازی نیاز دارد. سرپرست شهرداری و معاونت شهرسازی تخلف کرده اند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *