تغییرات آب‌و‌هوا و افزایش دما در فصول گرم و نیز نشت آلاینده‌ها در شهرهای صنعتی و بزرگ، بسیاری از شهروندان را دچار مشکل کرده است. این گرمای روزافزون در ماه‌های اخیر باعث مرگ صدها اروپایی و آمریکایی شده که کمتر به تحمل دمای بالای 40 درجه عادت داشتند. در این وضعیت، سوئیسی‌ها به فکر چاره‌ای افتادند تا با یک روش یا بهتر بگوییم قانون جالب، با این معضل محیط زیستی مبارزه کنند. یورونیوز در یکی از گزارش‌های خود از طرح «بام سبز» که در شهر بازل سوئیس اجرا شده پرده برداشته و آن را از ابعاد گوناگون بررسی کرده است.

بازلِ سوئیس به اولین شهر در جهان تبدیل شده است که ایجاد فضای سبز در ساختمان‌های تازه‌ساخت در شهر را تبدیل به یک قانون کرده است. با افزایش ارتباط شغلی و اجتماعی شهروندان با محیط‌های درون شهری و نیز با توسعه فضاهای صنعتی در شهرها، دسترسی به فضای سبز هر روز کمتر و کمتر می‌شود. شواهد بسیاری وجود دارند که نشان می‌دهند شهرهای سبزتر شهرهای سالم‌تری هستند. از این رو، ضروری است که برنامه‌ریزان شهری فضایی را برای تنوع زیستی به وجود بیاورند.
با توجه به ضرورت این موضوع، مقامات بازل «یکی از بزرگترین شهرهای غرب سوئیس» به یک روش هوشمندانه برای افزودن فضای سبز به مناطق شهری دست یافته‌اند. مقامات شهری بازل از فضای خالی پشت بام‌های ساختمان‌ها استفاده کرده و ایجاد «بام سبز» را برای همه ساختمان‌های تازه‌ساخت در شهر را اجباری کردند. این طرح یعنی«کاشت گیاه در پشت‌بام ساختمان‌های مسطح» هم به محیط زیست کمک کرده و هم باعث کاهش رطوبت و خنک شدن سریع ساختمان‌ها در فصول گرم سال می‌شود.
به گواه آمار این طرح تازه نیست. قانون بام سبز بخشی از «استراتژی تنوع زیستی» بازل در این سا‌ل‌ها هم وجود داشته است و طی 15 سال گذشته ایجاد فضای سبز در تمام ساختمان‌های جدید و مقاوم بازل که سقف مسطح دارند، اجباری بوده است. با اجباری شدن این موضوع، بیش از 1 میلیون متر‌مربع «بام سبز» احداث شده و بازل را به عنوان شهری پیشرو در «سبزتر کردن فضاهای شهری» به همگان معرفی کرده است.
دکتر استفان برنایزن (Stephan Brenneisen)، محقق ارشد سازمان محیط زیست و منابع طبیعی دانشگاه زوریخ سال‌ها است که به توسعه‌دهندگان شهری و پیمانکاران سوئیسی برای دستیابی به «نوآوری فضای سبز» (green innovation) مشاوره می‌دهد. برنایزن ضرورت مسئله تغییرات آب‌و‌هوایی را درک کرده و با هدف حل مشکلات ناشی از هدررفت انرژی و افزایش دما، طرح‌هایی را به مقامات شهرهای بزرگ سوئیس ارائه داده است. یکی از مهم‌ترین طرح‌های او استفاده از فضاهای فراموش شده در شهر برای ایجاد فضای سبز دائمی بوده است.
این استاد و فعال محیط زیست در این باره می‌گوید: «ما در اینجا یعنی بازل متوجه شدیم که از بام‌های مسطح ساختمان‌ها به اندازه کافی استفاده نشده است و این مکان‌ها می‌توانند محیط ارزشمندی برای طبیعت {و ایجاد فضای سبز} باشند.»
برنایزن ادامه می‌دهد: «به همین دلیل ما همراه با همکاران خود در دپارتمان راه و ساختمان و به ویژه مدیر وقت این بخش یعنی باربارا اشنایدر(Barbara Schneider) شروع به بررسی موضوع، برنامه ریزی، تدوین طرح و قانون و در نتیجه اجرای این پروژه (بام سبز)‌ در بازل کردیم.»
با گنجانده شدن طرح «اجباری بودن احداث فضای سبز در پشت‌بام‌ها» در قانون ساخت و ساز بازل، برنایزن و تیم او اطمینان حاصل کردند که این اتفاق، یک تغییر قابل توجه و بزرگ در معماری این شهر و بهبود محیط زیست به وجود خواهدآورد.
فواید فضای سبز شهری در سلامت جسم و روان
شاید در نگاه اول به نظر برسد که این بام‌های سبز تاثیر به‌سزایی در بهبود وضعیت محیط زیست شهری نداشته باشند. اما فضاهای سبز درون شهری مزایای بی‌شماری برای مقابله با مشکلات ناشی از تغییرات آب‌و‌هوایی و به خصوص بهبود سلامت روان و جسم شهروندان و ساکنان خود شهر دارند.
طبق تحقیقاتی که اوایل سال جاری توسط دانشگاه «ایست آنگلیا» (East Anglia) منتشر شد، دسترسی به فضاهای سبز می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دو، بیماری‌های قلبی و عروقی، مرگ زودرس، زایمان زودهنگام، استرس و فشار خون را کاهش دهد. افزایش فضای سبز شهری نتایج قابل توجهی برای بهبود سلامت جهانی دارد چرا که یک یا چند نمونه از بیماری‎های فوق الذکر در فهرست 10 علت اصلی مرگ و میر سازمان بهداشت جهانی پیدا می‌شود.
به جز این، افزایش فضاهای سبز می‌تواند با مسائل و بحران‌های محیط زیستی مختلفی مانند پدیده «مه‌دود» (smog) و آلودگی هوا مقابله کند و آنها را تا حدی از بین ببرد. دانشمندان به طور مداوم از نقش مثبت دیوارهای سبز و روف‌ گاردن‌ها در کاهش اثرات آلودگی‌ و گازهای مضر و سمی در محیط‌های داخل شهر گفته و بر آن تاکید کرده اند.
با توجه به سرعت تغییرات آب‌و‌هوایی و افزایش دما در آینده، می‌توان گفت که بازل با اجرای طرح «بام سبز» توانسته تا حد زیادی معضل «رطوبت هوا» را هم از بین ببرد. رطوبت هوا در کشور کانادا در مدت اخیر در به خطر افتادن جان انسان‌ها و افزایش مرگ‌و‌میر نقش اساسی داشت. شاید باورش سخت باشد اما گرمای اخیر در کشور سردسیر کانادا منجر به کشته شدن صدها انسان، مرگ حیوانات مختلف و آتش سوزی‌های فراوان شد.
با توسعه فضای سبز شهری که به نوعی تنظیم کننده‌های (رگولاتور) رطوبت طبیعی هستند، می‌توانیم به کاهش دما کمک کرده و در نهایت، در دراز مدت جان انسان‌ها را حفظ کنیم. این دقیقا اتفاقی است که در بازل سوئیس رخ داده و احتمالا تاثیرات خود را در بلند مدت نشان خواهد داد.