سایت خبری پیام ما آنلاین | رقابت نابرابر کشاورزي و تالاب‌ها برسرآب

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در نشست آنلاین «پیام ما» از آخرین وضعیت تالاب‌های کشور گفت

رقابت نابرابر کشاورزی و تالاب‌ها برسرآب

اهیجان‌زاده: در شرایطی که تالاب‌ها در معرض خطرند منطقی است که حتی کالاهای استراتژیک را وارد کنیم





۱ خرداد ۱۴۰۰، ۲۲:۱۳

وضعیت تمامی تالاب‌های کشور وخیم است. این موضوع را احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست هم تایید می‌کند. جمعه شب او در اتاق «پیام‌ما» در کلاب‌هاوس در حضور کارشناسان و خبرنگاران محیط زیست، آخرین وضعیت تالاب‌های کشور را اینگونه توصیف کرد: «مساحت بخش آبدار تالاب میانکاله به 34 هزار هکتار در سال 1400 رسیده در حالی که تا پارسال بخش آبدار تالاب 54 هزار هکتار بود. در انزلی هم با کاهش آب دست به گریبان هستیم؛ تالابی که تا پارسال 6هزارو 290 هکتار از مساحتش آب داشت حالا 5 هزار و 100 هکتار آن آب دارد و باقی‌اش خشکیده.» تالاب‌های بخش مرکزی اما مرز بحران را رده کرده‌اند. «تالاب گاوخونی وضعیت خوبی ندارد و از مجموع 43 هزار هکتاری که در زمان سیلاب آب داشته حالا 126 هکتارش آب دارد که تقریبا ناچیز است.» علاوه بر گاوخونی، پریشان و مهارلو نیز به شدت با خشکی روبه‌رو هستند.
به گفته لاهیجان‌زاده از 18 هزار هکتار مساحت مهارلو، 8 هزار و 700 هکتارش آب دارد و پریشان هم تنها 88 هکتار. تالاب هامون هم که تا سال قبل 151 هزار هکتار آب داشت حالا تنها چند صد هکتارش آب دارد و این تقریبا هیچ است.
در مقایسه با این‌ها، تالاب هورالعظیم و شادگان اما وضعیت پایداری دارند. به گفته معاون محیط زیست دریایی هورالعظیم در مقایسه با پارسال و دو سال قبل که سیلاب رخ داد،‌ تغییر محسوسی نداشته و نزدیک به 100 هزار هکتارش زیر آب است. «سال قبل 102 هکتار از مساحت هورالعظیم زیر آب بود.
در زمان سیلاب هم 108 هزار هکتار زیر آب رفته بود.» او وضعیت شادگان را هم قابل قبول می‌داند، البته با لحاظ کم بارشی امسال: «حدود 130 هزار هکتار از مساحت شادگان آب دارد که وضعیت قابل قبولی است و تغییری نسبت به سال قبل نداشته است.»
این جلسه که به صورت آنلاین از ساعت 8:15 جمعه شب (31 اردیبهشت) تا ساعت 12 به طول انجامید به دو محور مصادره حقابه تالاب به نفع کشاورزی و عملکرد ضعیف سازمان حفاظت محیط زیست در مقابل سایر دستگاه‌ها پرداخت.
بیش از 60 فعال و کارشناس محیط زیست، نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه و همچنین مدیر‌کل روابط‌عمومی وزارت نیرو و رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران در این نشست حاضر شدند و دیدگاه‌هایشان را بیان کردند.
تخلف وزارت نیرو
در حقابه دریاچه ارومیه
در ابتدای نشست، علی حاجی‌مرادی، مسئول واحد برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه از اختصاص 6 برابری حقابه بخش کشاورزی از دریاچه ارومیه سخن گفت: «طبق قانون اگر هزار و 258 میلیون مترمکعب، ورودی مبنا به سدهای آبریز باشد، 668 میلیون متر مکعب سهم بخش کشاورزی است و 340 میلیون مترمکعب هم محیط زیست.
اگر بیش از این آب بود، سهم آب شرب و کشاورزی تغییری نمی‌کند و باقی به دریاچه ارومیه می‌ریزد. اگر هم ورودی مبنا از این عدد کمتر شد، به طور مساوی بین کشاورزی و محیط زیست تقسیم می‌شود.»
بنا به گفته او در حالی که 3هزارو 426 میلیون مترمکعب نیاز محیط زیستی دریاچه ارومیه است، وزارت نیرو بیش از یک هزار میلیون مترمکعب آن را خط زده و حدود 2 هزار و 576 میلیون مترمکعب تعهد داده. این رقم البته در سال‌های خشکسالی اختصاص پیدا نمی‌کند.
حاجی‌مرادی از تخلف وزارت نیرو و اختصاص بیشتر آب به بخش کشاورزی خبر داد و گفت: «در فروردین و اردیبهشت‌ماه سال آبی گذشته سهم بخش کشاورزی 18 میلیون مترمکعب بوده و امسال که کشور درگیر خشکسالی است،‌ عددی بالغ بر 104 میلیون مترمکعب از حوضه آبریز دریاچه ارومیه برای کشاورزی برداشت شده.»
چرا سازمان محیط زیست شکایت نمی‌کند؟
منصور کمالی، مهندس عمران در ادامه گفت که در شرایط خشکسالی همواره تالاب‌ها قربانی بوده‌اند. «در شرایط خشکسالی بیش از 80 درصد تالاب‌های دچار تنش می‌شوند و حقابه اختصاص یافته به شدت کاهش می‌یابد، به طوری که از 12 هزار میلیارد مترمکعب حقابه تالاب‌هایی که وزارت نیرو تعهد داده در دو ماه گذشته تنها 25 میلیارد اختصاص یافته است.»
مشارکت‌کنندگان در این بحث همچون محسن موسوی، مسئولان محیط زیست را به کم‌کاری و بی‌توجهی متهم کردند: «بنا به گفته رئیس سازمان محیط زیست ما 12 درصد کاهش بارندگی داشتیم و 70 درصد کاهش حقابه تالاب‌ها.
چرا در این رابطه به مدعی‌العموم شکایت نشده و سازمان تا این اندازه منفعل عمل کرده است؟» او با اشاره به ناآگاهی مسئولان از وضعیت واقعی دریاچه نمک و خشکی بخش قابل توجهی از تالاب‌های مرکزی ایران، عملکرد سازمان حفاظت از محیط زیست را ضعیف ارزیابی کرد.
بعضی دیگر از فعالان محیط زیست مشارکت‌کننده در این نشست مجازی اما معتقد بودند تا زمانی‌ که امنیت اقتصادی کشاورزان تامین نشود، صحبت از حقابه تالاب بی‌فایده است.
رقابت کشاورزان در استفاده از حقابه
محسن جلال‌پور، رئیس اسبق اتاق بازرگانی ایران از کسانی بود که اشاره کرد کشاورزان در استفاده از آب تالاب با هم رقابت دارند. او گفت: «واقعیت این است که باغ‌دار تصور می‌کند اگر از آب استفاده نکند سرش کلاه رفته، چرا که خود را در یک مسابقه می‌بیند که همه در حال استفاده از منابع آبی هستند.» به گفته او این رقابت ناسالم منجر به خالی کردن بیشتر سفره‌های آب زیرزمینی و آب‌های سطحی شده است. او اضافه کرد: «حتی تسهیلاتی که برای مکانیزه کردن سیستم آبیاری ارائه شده نتوانسته کاهشی در مصرف آب ایجاد کند. این تسهیلات نه تنها کمکی به صرفه‌جویی نکرد بلکه منجر به استحصال آب بیشتر از سفره‌های زیرزمینی شد، چرا که هیچ سقفی برای میزان برداشت از آب تعیین نکردند.»
فعالان محیط زیستی چاره کار را در تامین معیشت کشاورزان و فرهنگ‌سازی در میان این قشر می‌دانند. رضا شاه‌ ولی معتقد است کشت جایگزین باید در دستور کار قرار گیرد: « درست است که بیش از 90 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی است و همیشه انگشت اتهام به این سمت بوده اما ابتدا باید درآمد جایگزین برای کشاورزان تامین شود.
وزارت نیرو نیازمند آموزش است
لاهیجان‌زاده اما معتقد است که بیش از آن‌که کشاورزان و جوامع محلی نیازمند فرهنگ‌سازی باشند، وزارت نیرو و مسئولان بالادستی باید در این رابطه آموزش ببینید، به عبارت دیگر باید فرهنگ‌سازی از بالا به پایین باشد.
او گفت: «ما در محیط زیست بیشتر از آنکه با کشاورزان و مردم درگیر باشیم با افرادی مواجه هستیم که تصمیم‌گیری و منابع آب در اختیارشان است و تصمیماتی می‌گیرند که منجر به توسعه ناپایدار و هزینه‌سازی بیشتر می‌شود.»
او همچنین در واکنش به انتقاد از «انفعال» و «کم‌کاری» سازمان حفاظت محیط زیست گفت: «در بحث شکایت حقوقی در چندین استان ما شکایت‌های را انجام دادیم اما تا زمانی که حقابه تالاب ابلاغ نشود،‌ نمی‌توان کاری کرد.»
به گفته او از سال 96 بعد از تصویب قانون حقابه تالاب‌ها، مطالعات حقابه تالاب‌ها صورت گرفته و تا کنون برای 43 تالاب مطالعات حقابه تمام و یا درآستانه اتمام است. لاهیجان‌زاده معتقد است که جدا از وزارت نیرو، مدیران استان‌ها نیز توجهی به مسائل محیط زیستی ندارند. «سهم آب کشاورزی در دنیا 70درصد است و در کشور ما بالای 90‌درصد. در کنار این موضوع ما در 50 سال گذشته، هر ده سال 4دهم درجه افزایش دما داشتیم و هر 10 سال حدود 11 میلی‌متر بارندگی از دست دادیم .اما باز شاهد این هستیم که استانی مثل فارس برای کشت گندم با خوزستان رقابت می‌کند تا جایگاه اول خود را حفظ کند.»
به گفته او در شرایط فعلی حفظ ذخایر آبی حتی مهم‌تر از تامین کالای استراتژیکی همچون گندم است و واردات گندم مقوله‌ای منطقی است.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *