برنامه‌ها و قول‌های انتخاباتی باید در بستر توسعۀ پایدار تعریف شود

نتایج یک مطالعۀ منتشرشده در نشریۀ علمی «ساینس ادونسز» (Science Advances) درخصوص فرونشست و کاهش آب‌های زیرزمینی در ایران نشان داد که پمپاژ فزایندۀ آب از سفره‌های آب زیرزمینی که عمدتاً برای مصارف کشاورزی انجام می‌شود، سبب تخریب این سفره‌ها و فرونشست زمین در ایران شده است. کاهش سالانه ۱.۷ میلیارد مترمکعب از آب‌های زیرزمینی ایران باعث شده است که بیش‌از سه‌هزار کیلومترمربع از مساحت این سرزمین با فرونشست شدید مواجه شود. این مطالعه نشان داد که علاوه‌بر جمعیت ۲۵۶ شهر و زیرساخت‌هایی مثل مترو که از فرونشست اثر می‌پذیرند، یک هزار و ۳۸۰ کیلومتر از خطوط راه‌آهن بین‌شهری و هشت فرودگاه ایران نیز در معرض آسیب از این معضل قرار دارند.

«زندگی انسان‌ها به زمین وابسته است. بااین‌حال، در سراسر جهان، مخلوطی سمی از آلودگی‌ها، تغییر شدید اقلیمی و نابودی تنوع‌زیستی موجب شده تا زمین‌های سالم به بیابان و اکوسیستم‌های پر رونق به مناطق مرده تبدیل شوند. این روند باعث نابودی جنگل‌ها و علف‌زارها می‌شود و قدرت زمین را برای حمایت از اکوسیستم‌ها، کشاورزی و جوامع تضعیف می‌کند. این به معنای ازبین‌رفتن محصولات زراعی، ناپدیدشدن منابع آب و تضعیف اقتصاد کشورها است و درنهایت موجب خواهد شد تا جوامع بشری در معرض خطر نابودی قرار گیرند.» آن‌چه خواندید، بخشی از بیانیۀ «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل است که چندی پیش به‌مناسبت روز جهانی محیط‌زیست منتشر شد. او در این بیانیه بارها دربارۀ بیابان‌زایی و خشکسالی هشدار داده است. با شنیدن کلمۀ بیابان، ممکن است مناطقی مانند خاورمیانه، شمال آفریقا یا آسیا مرکزی به ذهن‌مان خطور کند. اما بیابان‌زایی فرآیندی است که در سال‌های اخیر درپی تغییر اقلیمی، به‌طور گسترده در سراسر جهان شکل گرفته و به‌طور پیوسته در حال افزایش است. گزارش کنوانسیون مبارزه با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که تخریب زمین با سرعت شگفت‌انگیزی در همۀ مناطق جهان در جریان است. این گزارش که براساس بررسی ۱۲۶ کشور جهان از شرایط داخلی خود به‌ دست‌ آمده، بیانگر این واقعیت است که در فاصلۀ سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، جهان هرسال، حداقل ۱۰۰ میلیون هکتار زمین سالم و مولد را از دست‌ داده است. خشکسالی در حال رایج‌تر شدن است و انتظار می‌رود سه‌چهارم ساکنان زمین تا سال ۲۰۵۰ با کمبود جدی آب مواجه شوند.

«سیدحسین حسینی اژدری» محیط‌بان کازرون می‌گفت، آرزویم این‌است‌که، دَه سال دیگر که بچه‌هایم بتوانند گلیم خودشان را از آب بیرون بکشند، زنده بمانم؛ اگر بعد از آن در مأموریتی جانم را از دست دهم، مشکلی نیست. او ساعت ۱۵ روز دوشنبه ۳۱ اردیبهشت در ۱۰ کیلومتری کنارتخته، با ماشینی که برای تعقیب متخلف رفته بود، بر اثر تصادف جان عزیزش را از دست داد؛ چرا او با ماشین شخصی خود به این مأموریت رفت؟ آیا آن‌چنان که «عطا پورشیرزاد» مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان فارس می‌گوید، عازم گشت و بازرسی به‌شکل محرمانه بود؟ یا به‌گفتۀ برخی فعالان محیط‌زیست و یک منبع آگاه، ناچار شد از خودروی شخصی‌اش استفاده کند؟ اگر آن روز او ماشین دیگری داشت، آیا «سیدحسین حسینی» زنده می‌ماند؟

|پیام ما| از سال ۲۰۰۶ تاکنون به مناسبت روز جهانی پرندگان مهاجر، پرنده‌شناسان، پرنده‌نگران، فعالان حوزهٔ حیات‌وحش و دوستداران طبیعت برنامه‌هایی به مناسبت این روز برگزار می‌کنند. امسال تأکید این روز به مقوله‌ای اختصاص دارد که کمتر به آن توجه شده است؛ حشرات! مشکل اساسی پرندگان مهاجر در ایران

«پرنده‌ها با شبکه‌های اجتماعی آشنا نیستند، آنها نمی‌دانند شما قرار است یک عکس از جوجه یا لانه‌شان بگیرید و بعد آن را با دیگران به اشتراک بگذارید. پرنده‌ها با دیدن شما احساس ناامنی می‌کنند، آنها ممکن است برای همیشه آن لانه را ترک کنند. شما عکس خود را گرفته‌اید، اما در عین حال آسیبی هم زده‌اید که قابل‌جبران نیست.» اینها گفته‌های «ایمان ابراهیمی‌‌»، کارشناس حیات‌وحش، خطاب به کسانی است که این روزها دوربین به‌دست،‌ دنبال عکاسی از پرندگان هستند؛ آنهم در فصل بهار که زیستگاه‌های پرندگان به‌واسطهٔ حضور جوجه‌ها حساسیت بیشتری دارند.

بررسی و تحلیل شاخص‌های کلان بخش آب در سه‌ماههٔ سوم از بحرانی‌تر شدن وضعیت آب حکایت دارد. چالش در تأمین آب شرب در مناطق جنوب‌شرق کشور به‌ویژه استان سیستان‌وبلوچستان (عدم رهاسازی حقابهٔ ایران از رودخانهٔ هیرمند از سوی افغانستان)، برنامه‌ریزی برای قطع آب کیفی صنایع برخوردار از خط فاز یک خلیج فارس در استان یزد، ارائهٔ پیش‌نویس نقشهٔ راه آب کشور از سوی وزارت نیرو و تصویب آن در شورای‌عالی آب، اجرای طرح‌های اضطراری آبرسانی در شهرها و روستاهای دارای تنش آب شرب، افزایش میانگین دما در سطح جهان و کشور و ثبت رکوردهای دمایی بالا از مهمترین رویدادهای آبی در سه‌ماههٔ آذر سال گذشته بود که بر مدیریت منابع آبی ایران اثرگذار بود. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد اعتبارات هزینه‌شده در این سه ماه چندان موفق عمل نکرده است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که این شاخص‌های کلان را بررسی کرده است، مدعی است با احتساب ۲۶ درصد اعتبارات تخصیص‌یافته در نیمهٔ اول سال گذشته، مجموع تخصیص صورت‌گرفته به این بخش (بدون در نظر گرفتن اعتبارات صندوق توسعه برای طرح‌های آب مرزی در فصل پاییز) تا انتهای آذر، به ۴۵ درصد می‌رسد و تأمین نزدیک به ۵۵ درصد اعتبارات مصوب، به فصل پایانی سال موکول شده بود. این توزیع نامتوازن اعتبارات در طول سال، موجب عدم امکان برنامه‌ریزی صحیح برای اجرای طرح‌ها، وضعیت نامطلوب مشاوران و پیمانکاران، عدم تحقق اهداف برنامه‌های توسعه و همچنین طرح‌ها و پروژه‌های تعریف‌شده در قانون بودجه، عدم پایبندی به برنامهٔ زمانبندی اجرای پروژه‌ها و طرح‌های عمرانی و همچنین ایجاد ابهام در بودجه‌ریزی سال آینده خواهد شد. این گزارش در مورد تشدید تنش آبی در بیشتر نقاط کشور در فصل‌های گرم ۱۴۰۳ هشدار داده است.