زمینی که کودکان در آن می‌دویدند و بی‌محابا بر پایه ستون‌هایش می‌پریدند، یک زمین معمولی نبود. قصر ساسانی شیرین بود. بعد از انتشار فیلم تمرین کاراته‌باز‌ها در این محوطه ساسانی، مسئولان میراث فرهنگی کرمانشاه به همه اطمینان دادند که حفاظت از قصر به بهترین شکل در حال انجام است اما خیلی زود -هشتم اسفند- تصاویر دیگری منتشر شد که این بار گروهی از پسران نوجوان را نشان ‌می‌داد که با توپی پیش پا، کاخ خسرو را به زمین بازی فوتبال تبدیل کرده بودند.دو هفته پس از این ماجرا، به جای تلاش برای حفاظت بیشتر از این بنای بازمانده از دوره ساسانیان، عامل پخش ویدئوی بازی بچه‌ها در محوطه تاریخی را شناسایی کرده‌اند تا به نحوی ارشادش کنند. در حالی که در شرایط ناگوار حفاظت آثار تاریخی، کارشناسان و دوست‌داران میراث‌فرهنگی مدام در حال هشدار و ابراز نگرانی‌اند، با تکرار فوتبال‌بازی در قصرشیرین، تمام اقدامی که وعده انجام آن را دادند، انتشار یک کلیپ عذرخواهی از طرف مربی بچه‌های کاراته‌باز و آموزش نمادین حفظ آثار تاریخی به کودکان بود.
قصر شیرین یا کاخ خسرو در سال 1310 در فهرست آثار ملی ثبت شده و تکرار اتفاقات مشابه حضور کاراته‌باز‌ها و پارکورکارها، سبب نگرانی دوست‌داران این بازمانده عصر ساسانی شده است. در حال حاضر کانال ساسانی و قسمتی از عمارت کاخ خسرو همچنان بدون حفاظ است و علاوه بر این ماشین‌های سنگین سال‌هاست که بی‌اعتنا از عرصه این عمارت تاریخی عبور می‌کنند؛ جاده‌ای که به عنوان تنها کمربندی این شهرستان شناخته می‌شود و سازمان میراث‌فرهنگی می‌گوید امکان مسدود کردنش را ندارد. قرار است تا چندی دیگر منطقه ویژه اقتصادی هم در این شهرستان احداث شود، اقدامی که در نهایت منجر به رفت‌و‌آمد بیشتر مردم در حریم این مجموعه تاریخی می‌شود.
بهرنگ بابایی، رئیس اداره میراث‌فرهنگی شهرستان قصرشیرین به «پیام ما» می‌گوید که امکان مصاحبه در این باره ندارد اما اقدام صورت گرفته در قصر شیرین ناخواسته بوده و مسببینش هدف تخریب نداشته‌اند.
این اتفاق بعد از ویدیوی پارکور بازی در تخت‌جمشید، واکنش‌های بسیاری را در فضای مجازی به دنبال داشت. کاربران این اقدام را نشانه بی‌توجهی وزارتخانه متولی میراث‌فرهنگی به اماکن تاریخی دانسته بودند. یکی از کاربران در این باره نوشته بود: «اگرچه کمبود قوانین بازدارنده و نبود مدیریت صحیح محوطه‌ها از عوامل چنین رخدادهایی هستند اما تب شهرت هم باعث شده عده‌ای بیشتر به انجام چنین اقداماتی راغب شوند.»
بررسی‌های «پیام ما» نشان می‌دهد که این نوجوانان عضو تیم تکواندوی این شهرستان بودند که از طریق همین جاده کمربندی برای بازدید از محل آمده بودند. کیومرث اعظمی، معاون میراث‌فرهنگی استان کرمانشاه به «پیام ما» می‌گوید: «این تیم به همراه مربی آمده بودند اما شیطنت کودکانه باعث شده که بعد از بازدید، بدون اطلاع مربی در این محدوده بازی کنند.»

نمی‌توانیم با نوجوانان برخورد قانونی کنیم

بعد از پخش کلیپ، اولین اقدام پیدا کردن عامل پخش ویدیو و مسئول تیم بوده. اقدامات قانونی نیز در مراحل بعدی انجام شده. اعظمی در این باره توضیح می‌دهد: «ما با واحد حقوقی صحبت کردیم و گزارش دادیم، ولی از لحاظ قانونی امکان این‌که با یک شخص برخورد قانونی شود وجود نداشت؛ یعنی هیچ جای قانون ذکر نشده که اگر چند بچه توسط مسئولی به جایی رفتند و بازگویشی کردند، با آن‌ها برخورد حقوقی شود.»
حالا قرار است تا با پخش یک کلیپ عذرخواهی این قضیه فیصله یابد. معاون میراث‌فرهنگی این استان می گوید: «امکان برخورد حقوقی و قانونی نبود، اما شخص را توجیه کردیم. قرار شد که این فرد هر کاری از دستش بر بیاید انجام دهد و حتی ویدئوی عذرخواهی هم در فضای مجازی منتشر کند.»
این اولین تعرض به این محدوده تاریخی نیست. فعالان محلی در گفت‌و‌گو با «پیام ما» از تخریب‌ها و سرقت‌هایی می‌گویند که به دلیل نبود نیروی حفاظتی و باز بودن مسیر در این محدوده تکرار شده است. موضوعی که اعظمی هم آن را تایید می‌کند: «سرقت‌ها چند جای دیگر هم تکرار شده و ما برای پیگیری کارهای حقوقی انجام دادیم.»
کاخ خسرو یک بنای زیبا در نخلستان‌های قصرشیرین است که خسرو پرویز آن را برای همسرش شیرین ساخته بود. باغی که آب آن از طریق یک کانال 12 کیلومتری آب، «الوندرود» را به این قسمت می‌آورده. کانال ساسانی بارها مورد تعرض قرار گرفته و بخش‌هایی از آن نابود شده است. از اوایل انقلاب نیز با جاده‌کشی بر حریم آن عملا این کانال دو تکه شد. اعظمی می‌گوید که این کانال مربوط به قبل از انقلاب است و در دوره فعلی ایجاد نشده اما این را هم اضافه می‌کند که هیچ مجوزی برای این جاده‌کشی از سمت میراث‌فرهنگی صادر نشده بود.
این جاده تنها جاده کمربندی است و هر روزه مسیر تریلی و کامیون و سایر ماشین‌های سنگین است. اعظمی توضیح می‌دهد:«اگر چه ما اجازه ندادیم حریم تاسیساتی جاده در سال‌های گذشته دستکاری شود ولی به هر حال این جاده از عرصه مجموعه تاریخی قصر شیرین عبور می‌کند.»

مسیر جایگزین از باغات مردم عبور می‌کرد

در طول 30سال گذشته هیچ اقدامی برای جایگزین کردن این راه صورت نگرفته است. اعظمی چرایی این موضوع را اینگونه شرح می‌دهد: «اگر می‌خواستیم راه جدیدی از کمربندی عبور دهیم، این راه از داخل باغ‌های مردم عبور می‌کرد و ما هم آن زمان امکان تملک این زمین‌ها را نداشتیم.»
حالا اما چندین سال است که این محدوده بدون حفاظ رهاست. معاون میراث‌فرهنگی این استان می‌گوید که امکان کشیدن دیوار حفاظتی و سایر اقدامات مشابه وجود ندارد چرا که به هر حال یک سر آن به جاده می‌خورد. او در این باره می‌گوید:«درقسمت کانال ساسانی که به کمربندی می‌رسد امکان دیوارکشی نبود، اگر می‌خواستیم دیوار بکشیم یا باید جاده را قطع می‌کردیم یا این‌که کانال خارج از عرصه می‌گذاشتیم. برای همین هم آن قسمت باز است. دست ما برای هر اقدام دیگری بسته است.»
از نگاه او مردم قصر شیرین عرق خاصی به این محدوده دارند و همین مسئله مانع تصرف یا تخریب می‌شود: «از سالیان گذشته مردم قصرشیرین عرق خاصی به این مجموعه دارند و همواره یکی از محل‌های تفریحشان بوده است. برای همین هم ما طی سالیان یک مسیر دسترسی به صورت سنگ فرش برای مردم منطقه ایجاد کردیم.»

حریم مشخص است، اما روی کاغذ

امین قهرمانی، مدیر جدید پایگاه تاریخی فرهنگی محور ساسانی کرمانشاه _ قصرشیرین اما مشکل این محدوده را تنها منوط به یک جاده نمی‌داند. او به عکس اعظمی که مدعی است حریم تمامی قسمت‌های کاخ خسرو رعایت می شود، به «پیام ما»می‌گوید: «تمام حریم‌ها مشخص است، اما روی کاغذ.»
قهرمانی مشکل اصلی این محدوده را نبود نیروی حفاظتی می‌داند. «عرصه و حریم مشخص است ولی این‌که بگوییم یک حصار یا مانعی برای این محدوده در نظر گرفته باشند، نیست. این مجموعه 14 هکتار است و بخشی از آن نیز زمین کشاورزی مردم است، نمی‌شود دور زمین‌های مردم را محصور کرد یا محدودیتی برای آن‌ها قائل شد. حفاظت از آنجا نیازمند کارشناسانی است که دائما در آن محدوده باشند اما این امکان فعلا مقدور نیست. من هم فقط مدیر پایگاه هستم.»
این اداره به کشاورزان تکلیف کرده که زمین‌هایشان را تغییر کاربری ندهند اما مردم محلی معتقدند که این اداره نیرویی برای نظارت بر این تکلیف ندارد. حالا طرح منطقه ویژه اقتصادی بر سر زبان‌ها افتاده. نماینده مردم قصرشیرین، سرپل‌ذهاب و گیلان‌غرب در مجلس شورای اسلامی 8 تیر ماه گفته بود:«منطقه ویژه اقتصادی قصرشیرین امتیاز بزرگی است و بهره‌گیری از این قابلیت و ورود سرمایه‌گذاران برای تولید در این منطقه منجر به رونق اقتصاد، افزایش صادرات، تولید و اشتغال پایدار می‌شود.» مسئله‌ای که این وسط کمتر به آن توجه شده مسیر دسترسی است. چرا که به هر حال ایجاد هر مرکز تجاری دیگری در آن محدوده رفت‌و‌آمد از مسیر این کمربندی را چندین برابر می‌کند.
معاون میراث‌فرهنگی کرمانشاه اما امیدوار است که با پا گرفتن منطقه آزاد، فکری هم برای تغییر جاده دسترسی شود. اعظمی می‌گوید: «اگر منطقه آزاد تجاری مصوب شود مسلما دستگاه‌های خدمات‌رسان ذی‌ربط باید فکری به حال مسیر دسترسی بکنند چرا که این جاده جوابگوی آن حجم از تردد نیست و باید جابجا شود.»
مسئولان این استان اما هنوز فکری به حال این مسیر باز و بی‌حفاظ نکرده‌اند. 17 دی ماه که منطقه آزاد قصرشیرین به تصویب رسید، هوشنگ بازوند، استاندار کرمانشاه این اقدام را نقطه عطفی برای توسعه این شهرستان خوانده بود. بازوند در جلسه بررسی زیرساخت‌ها و امکانات شهرستان قصرشیرین گفته بود: « قصرشیرین به لحاظ موقعیت جغرافیایی دارای شرایط ویژه‌ای برای تبدیل شدن به منطقه آزاد تجاری است و منطقه آزاد می‌تواند بخشی از عقب‌ماندگی‌ها را جبران کند.» در این جلسه اما هیچ اشاره‌ای به مسیر دسترسی نشده بود.