سارا از پل عابر می‌ترسد. پل عابر نرسیده به خیابان بهشت، برایش جهنم است. پل که اسکلتش چفت خیابان خیام است، عموما پاتوق معتادان بود. سارا یکبار وقتی که دانش آموز دبیرستانی بود برای درس خواندن راهی کتابخانه پارک شهر شده بود، از این پل عبور کرده بود. قرار گرفتن درفاصله چند قدمی با مصرف کنندگان مواد مخدر برای سارا ترسناک بود. بعد از آن هربار که او قرار بود از خیابان رد شود، ترجیح می‌داد، چشم بسته از عرض خیابانی بگذرد که ماشین‌ها برای رسیدن به مقصد در آن مسابقه گذاشته بودند. سارا یکی از چند صد دختر و پسری است که از پل عابر می‌ترسند، مثل محسن، روسری فروش خیابان میرعماد. او هم یکی از چند صد پسری است که یکبار هنگام عبور از پل عابر اتوبان خیابان سیدخندان، وقتی تاریکی خودش را پهن پل کرده بود، خفت شد. او با خودش وعده کرد که پل عابر را در شهر نادیده بگیرد. سازه‌ای که نیم قرن پیش برای اولین بار در تهران ساخته شد و کسی گمان نمی‌کرد، روزی از آن به عنوان تونل وحشت یاد شود.

خبر ناامنی پل‌های‌عابر‌پیاده، بارها به گوش مسئولان رسیده است، مسئولان سازمان زیباسازی که از اصلی‌ترین متولیان پل‌های عابر‌پیاده‌اند، پیشتر وعده داده بودند، که برای استفاده از پل‌های‌عابر در شب زمان مشخصی تعیین شود. مرداد 96، عیسی علیزاده، مدیرعامل وقت سازمان زیباسازی شهر تهران به بسته شدن پل‌های‌عابر‌پیاده از ساعت 11 شب به بعد اشاره کرده بود و گفته بود که در برخی از مناطق به دلیل میزان آسیب‌های اجتماعی مانند کارتن‌خوابی، تعرض، خفت گیری و غیره مناطق اقدام به بستن پل‌های‌عابر‌پیاده می‌کنند. کمبود دید در پل‌های‌عابر به دلیل محبوس شدن با تابلوها و بیلبوردهای تبلیغاتی، یکی دیگر از مصادیق ناامن شدن این سازه‌های شهری بود. برزین ضرغامی، مدیرعامل فعلی سازمان زیباسازی شهر تهران از نصب یک طرفه تابلوها و بیلبوردهای تبلیغاتی خبر داد.

زمان، مهم‌ترین دغدغه فعالان شهری

با این حال اما هنوز امنیت به پل‌های‌عابر‌پیاده بازنگشته است، خصوصا در این روزها که اتوبان‌ها و معابر تهران تاریک شدند و خیابان‌ها بعد از محدودیت‌های کرونایی خلوت. شورای شهر تهران بر همین اساس در یک طرح یک فوریتی، شهرداری تهران را ملزم کرده تا لایحه‌ای برای ایمن کردن پل‌های‌عابر‌پیاده به صحن شورای شهر تهران ارسال کند. طرحی که فوریت آن هفته پیش به تصویب رسید. لایحه‌ای که البته بسیاری از کنشگران شهری به ارسال آن خوشبین نیستند. بعد مالی و درآمدی شهرداری تهران و دیگری زمان ارائه طرح با توجه به این‌که از عمر مدیریت شهری بیشتر از 7 ماه باقی‌نمانده است، کنشگران شهری را از ارسال این لایحه ناامید کرده است. کریم آسایش، کنشگر شهری در این‌باره به روزنامه «پیام‌ما» می‌گوید: «به نظر نمی‌رسد که این طرح اثری در حال حاضر داشته باشد، زیرا برای هر مصوبه در شورا ممکن است یک تا سه ماه، یا نهایت شش‌ماه دستورالعمل بیاید.» زهرا نژاد بهرام، عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران این طرح را در راستای مصوبه‌ای می‌داند که در شورای شهر قبلی آنچنان که باید عملیاتی نشد: « عملیاتی شدن چارچوب‌ها و الزامات مصوبه اندکی با تاخیر مواجه شده بود. در دوره ما مصوبه قبلی تا حدودی عملیاتی شد اما کامل نبود. فوریت این طرح درباره رفع نواقص مصوبه قبلی و تکمیل شدن آن است، اکنون آن مصوبه اجرا می‌شود، یعنی ما تمام تابلوهای تبلیغاتی‌مان یک‌طرفه است و همه از سطح پل‌عابر‌پیاده و سطح بالای آن فاصله دارد.»

نور استاندارد در پل‌های عابر‌پیاده تامین شود

یک طرفه بودن، تبلیغات پل‌های‌عابر‌پیاده اما رفع کننده مشکل نیست، مژگان انصاری، مدیرعامل مجمع کنشگران شهری هم ساخت و عضو داوطلب باهمستان یکی از افرادی است که چند سال پیش طرحی برای ایمن‌سازی و ایجاد امنیت در پل‌های‌عابر‌پیاده به شورا و شهرداری ارائه داده بود اما به گفته خودش به دلیل بروکراسی اداری طرح در تهران اجرا نشد اما در عوض بعد از تصویب شورای شهر شیراز در این شهر  به مرحله آزمون و خطا رسیده است. او به روزنامه «پیام‌ما» می‌گوید:«این‌که تبلیغات در پل‌های‌عابر یک طرفه باشد کمکی به دید نمی‌کند، زیرا دید سواره و پیاده از سمتی است که تابلو در جلوی پل قرار گرفته است، از طرف دیگر فاصله 70 تا 90 سانتی از کف تنها به زانوی افراد می‌رسد. در شیراز مصوب کردند که ارتفاع تبلیغات 50 سانتی‌متر بیشتر از کف یا عرشه پل بالاتر نیاید.» او می‌گوید، پیمانکاران شهری که مسئولیت تبلیغات  این پل‌ها گاهی به عهده آن‌هاست عموما به این فاصله راضی نمی‌شدند: «ما در طرح پیشنهاد دادیم که در وهله اول تمام تبلیغات محیطی پل‌های‌عابر‌پیاده حذف شوند، اگر نشد، ارتفاع آن‌ها بین 50 تا 70 سانتی‌متر پایین بیاید و در وهله آخر آن‌ها بالای پل‌ها نصب شوند.» نورپردازی‌های پل‌های‌عابر مساله دیگر این سازه‌های شهری است: «روی پل‌ها عمدتا دیده نمی‌شوند، وقتی هم که تبلیغات با پروژکتور روی آن‌ها نصب شده باشد، عموما سایه ایجاد می‌کنند. آنچه در طرح ما قید شده بود، نورپردازی پل باید در طول شب طبق استاندارد جهانی یعنی حدود 50 لوکس از دو طرف گذرگاه جهت جلوگیری از سایه‌اندازی بود.»

پل‌های عابر برچیده شوند

سولماز حسینیون، دکترای تخصصی طراحی شهری، دانشگاه ملبورن استرالیا هم بهترین راه استفاده از تبلیغات در پل‌های‌عابر‌پیاده را آویزان کردن بیلبوردها در پل‌های‌عابر می‌داند و یک طرفه کردن را برای عابر یا خودرویی که تابلوی تبلیغات مقابل اوست، موثر نمی‌داند. حسینیون به روزنامه «پیام‌ما» می‌گوید: که در اکثر کشورهای دنیا نباید تقاطع غیر‌همسطح وجود داشته باشد: «در اکثر کشورهای پیشرفته که شعار شهری برای همه و شهر انسان محور می‌دهند، خودرو باید سرعت خودش را برای عبور شهروندان کاهش دهد، نبود این تقاطع‌های غیرهمسطح هم زیرگذر و هم پل‌عابر شاید اولین قدم برای ایجاد امنیت خیابان‌ها باشد. با همین دیدگاه شاید باید بسیاری از پل‌های‌عابر‌پیاده را جز آن‌هایی که در بزرگراه‌ه هستند را حذف کرد.» او البته معتقد است که فارغ از مساله امنیت، ایمنی و دسترس پذیری برای پل‌های‌عابر‌پیاده نیز اهمیت بالایی دارد: «به جرات می‌توانم بگویم که پل‌های عابر‌پیاده برای 60 درصد از افراد جامعه قابل استفاده نیست، چون استاندارد نیستند، فردی که کالسکه دارد، چرخ خرید دارد یا حتی دوچرخه نمی‌تواند از روی پل رد شود.» از نظر او لایحه شهرداری باید به وجهه دسترس‌پذیر کردن پل‌ها هم توجه ویژه داشته باشد.

طرح شورا تنها شهرداری را ملزم با ارائه لایحه کرده است، شاید هم به قول عضو شورا تکمیل مصوبه قبل. هنوز از لایحه تازه و زمان ارسال آن خبری نیست، سارا و محسن هنوز تمایلی به استفاده از پل‌عابر‌پیاده ندارند، پل‌های‌عابر هنوز تاریکند و بسیاری هنوز آن‌ها را به تونل وحشت تشبیه می‌کنند.