انتقاد اعضای شورای شهر تهران از سازمان حفاظت محیط زیست بابت آلودگی هوا واکنش این سازمان را در پی داشت 

سازمان محیط زیست: شورای شهر نباید محفلی سیاسی باشد 

تجریشی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست: شورا برای بازسازی و نوسازی اتوبوس‌ها بر اساس قانون هوای پاک چه کرده است؟

یک استاد دانشگاه:  اگر سازمان حفاظت از محیط زیست اجازه استفاده از مازوت را داده باید توضیحات علمی دهد نه مدیریتی و سیاسی

سوگل دانائی | «سازمان حفاظت از محیط زیست هیچ وقت پاسخگو نیست به دغدغه‌های نمایندگان در پارلمان محلی توجه نکرده و هیچ وقت پاسخ نداده است. اما توقع داریم که به انتظار از مردم برای کاهش آلودگی پایان دهند.» این شاید عصاره تذکری بود که روز یکشنبه آخرین روز پاییز در صحن علنی شورای شهر به سازمان حفاظت از محیط زیست داده شد. زهرا نژاد بهرام، عضو هیات رییسه شورای شهر تهران در ادامه این تذکر ریه تهرانی‌ها را به انباری تشبیه کرد که مملو از مازوت شده است و تنفس هوای پایتخت را برای آن‌ها دشوار کرده است. تذکری که بعد از آن با تذکر آرش میلانی، دیگر عضو هیات رییسه شورای شهر تهران درباره پدیده «مه دود» همراه شد. به گفته میلانی هفته گذشته شاخص آلودگی هوای تهران به 150 رسیده و این یعنی شاخص ناسالم برای همه گروه‌های حساس. به رغم اینکه اعضای شورای شهر به عنوان بخشی از بدنه مدیریت شهری پاسخگوی آلودگی هوای تهران باشند، به یک باره توپ را به زمین سازمان حفاظت از محیط زیست روانه کردند تا مسئولان این سازمان درباره ارتباط میان استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها و آلودگی هوای پایتخت صحبت کند. سازمان محیط زیست هم پاسخ مدیریت شهری را داد. 

عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت از محیط زیست سال گذشته درباره استفاده از مازوت گفته بود: «از آنجایی که ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده و به واسطه تحریم‌های بین المللی کسی خریدارشان نیست، مجبور هستیم تن بدهیم که این مازوت‌ها را در شهرها بسوزانند.» زهرا نژاد بهرام با استفاده از همین اظهار نظر که مدتی است دست به دست کردن آن آغاز شده است، سازمان محیط زیست را متهم به چشم پوشی در برابر استفاده از مازوت کرد و محکوم به عدم جوابگویی دربرابر تذکرات شورای شهر تهران: «آلایندگی ناشی از مازوت میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را تا ۶ برابر افزایش می‌دهد و سوالی که وجود دارد این است که چرا جای ساخت و ایجاد انبارهای جدید برای نگهداری مازوت، از ریه‌های شهروندان به عنوان انبار مازوت استفاده می‌شود؟»

 آلودگی هوا مسئله سیاسی نیست

مسعود تجریشی، معاون سازمان حفاظت از محیط زیست کشور اما دیروز از شورای شهر تهران انتقاد کرد. او اعلام کرد که این سازمان همواره پاسخگوی دغدغه‌ها در برابر آلودگی هوا بوده و برنامه‌هایی برای دستگاه‌های اجرایی کشور تبیین کرده است. او همچنین درباره نحوه اطلاع‌رسانی از آخرین وضعیت و اقدامات صورت گرفته در برابر آلودگی هوای پایتخت به شورای شهری‌ها پیشنهادی هم داده بود: شورای شهر تهران به‌راحتی می‌تواند با پیگیری از اداره کل محیط‌ زیست استان تهران، محیط‌ زیست شهرداری تهران و یا حتی شرکت کنترل کیفیت هوا از برنامه‌های ما برای کنترل آلودگی هوا مطلع شود. به‌هرحال تاکید بر این است که شورای شهر متشکل از نمایندگان منتخب مردم است و نباید محفلی سیاسی باشد. از سوی دیگر مسئله آلودگی هوا نیز موضوعی مردمی است و نباید با آن برخوردهای سیاسی شود.

تجریشی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اقدامات سازمان حفاظت از محیط زیست برای کاهش آلودگی هوا در کشور گفت: این سازمان با همکاری دستگاه‌های مختلفی از جمله شهرداری‌ها، وزارت کشور، وزارت نیرو و… سیاهه انتشار آلودگی شهر تهران و چند کلانشهر دیگر کشور را تدوین، وظایف دستگاه‌های مختلف را در جهت کاهش آلودگی هوا مشخص، میزان اثربخشی برنامه‌های مختلف و بودجه‌های مورد نیاز را تعیین کرده است.

 شورا برای کاهش آلودگی هوا چه کرده است؟

معاون سازمان محیط زیست معتقد است سازمانش فراتر از مسئولیت‌های قانونی خود برای مدیریت آلودگی هوا عمل کرده و نقش او تنها یک نقش نظارتی بوده است، او ادامه داده: ما مسئولیت خود را بسیار سنگین می‌دانیم و سلامت مردم برای ما مهم است. خوب است که اعضای شورای شهر به‌عنوان نمایندگان مردم اعلام کنند که در چند سال اخیر چه اقدامی برای کاهش آلودگی هوای پایتخت انجام داده‌اند؟

او در ادامه اینبار با انتقاد از شورای شهر تهران و عملکرد این سازمان در قبال کنترل آلاینده‌ها گفت: آیا شورای شهر تهران بودجه‌ای را برای نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌ها اختصاص داده است؟ برنامه این شورا برای بازسازی و نوسازی اتوبوس‌های تهران بر اساس قانون هوای پاک، تاکنون چه بوده است؟ او در ادامه موکدا تنها نقش نظارتی را برای سازمان حفاظت از محیط زیست برمی‌شمارد و ادامه داد: در زمینه اجرای قانون هوای پاک سازمان حفاظت محیط‌ زیست ناظر است و باید گزارش دهد که دستگاه‌های مختلف چه اقداماتی را در راستای اجرای این قانون انجام داده‌اند. از این‌رو سامانه‌ای را طراحی و تمام شاخص‌های عملکرد برای دستگاه مختلف در زمینه اجرای قانون هوای پاک را در آن قرار داده و امتیازبندی کرده‌ایم.

تجریشی در ادامه با اشاره به عدم عملکرد دیگر سازمان‌ها به عدم عملکرد صداوسیما پرداخت و گفت: صدا و سیما که وظیفه مهمی در جهت آموزش و فرهنگسازی دارد، در این زمینه مشارکتی نکرده است. حتی ما مجدد به این سازمان نامه زده‌ و از آن‌ها پرسیده‌ایم که در راستای وظایف قانونی خود چه اقداماتی انجام داده‌اید.

تجریشی اما درباره پرسش اصلی شورای شهری‌ها درباره استفاده از مازوت روز یکشنبه به پیام ما توضیحاتی ارائه کرده بود: «در سال 98 کرمانشاه و همدان، نزدیک 60 تا 70 درصد نیروگاه‌هایشان با گازوئیل و مازوت ارائه شده در حالی که سال 97 به عکس پارسال، 60 تا 70 درصد سوختشان گاز بوده است. اتفاقی که الان می‌افتد و سال به سال بدتر می‌شود این است: در هر شهر و روستا گازرسانی در حال انجام است و این یعنی مصرف گاز افزایش پیدا می‌کند. خطوط لوله فرسوده و نشتی آن‌ها باعث می‌شود تلفات گاز بیشتر شود. از طرفی انرژی بسیار با بهره‌بری بالا استفاده نمی‌شود چون قیمت گاز در ایران ارزان است. همین‌ها باعث می‌شود هر سال که بگذرد نیاز به گاز افزایش پیدا کند. به همین دلیل در نهایت وقتی به زمستان می‌رسیم، چون باید گاز را در تمام کشور پخش کرد، ظرفیت پخش‌کردن نداریم. پس برای این‌که مردم در خانه گرمایش داشته باشد، دولت مجبور می‌شود گاز و برق بعضی صنایع را درست در زمان وارونگی دما قطع کند و گاز را به مصرف خانگی بدهد که این باز هم تولید آلاینده می‌کند. بنابراین به جای این‌که گاز به آن شهر بدهد، گازوئیل و مازوت می‌دهد. درست در همان زمانی که نباید این کار را کرد، به جای این‌که به مردم بگوییم لباس بیشتر بپوشند، فقط می‌گوییم در مصرف گاز صرفه‌جویی کنید.» ناهید خداکرمی دیگر عضو شورای شهر تهران نیز روز گذشته به روزآروز گفته بود که «چون ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده و بابت تحریم کسی نمی‌خردشان؛ مجبورند مازوت را در شهرها بسوزانند.»

 مازوت، ذرات معلق تولید می‌کند

با این وجود اما همچنان پرسش اصلی یعنی میزان تاثیر مازوت به آلودگی هوا بر سر جای خود باقیست. اظهار نظرهای متناقض و متفاوت است. با اینکه بسیاری از کارشناسان مانند داریوش گل علیزاده معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگویی با مهر آلودگی روزهای اخیر را به منابع خودرویی مانند محدود کرده دانسته است اما مجید شفیع پور، رییس موسسه ملی تغییر اقلیم و محیط زیست دانشگاه تهران در گفت‌وگویی با پیام ما از تاثیرات مخرب مازوت و تولید آلاینده‌هایی نظیر اکسید گوگرد و ذرات آلاینده گفته است: «تصویر شفاف و روشن است، مازوت از مقدار گوگرد بالا و ناخالصی‌های سوخت و ازت محلول برخوردار است هنگام احتراق سه آلاینده تولید می‌کند، این آلاینده‌ها عبارتند از اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای ازت و از همه مهم‌تر ذرات معلق همانی که به شکل دوده مشاهده می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «آلاینده مسئول آلودگی هوای تهران ذرات معلق است و سپس اکسید گوگرد و سپس گاز مونواکسید کربن و اکسید ازت است.» به زعم شفیع پور، دو اکسید ازت و گوگرد در مواقع سرد سال در مجاورت رطوبت، تولید باران اسیدی کنند و این باران اثرات مخربی هم در نمای ساختمان، از بین بردن سطوح معابر و برهم زدن پی اچ خاک دارد: «بنابراین از منظر مقایسه‌ای مادامی که گاز طبیعی در کارخانه سولفورزدایی می‌شود در اختیار داشته باشیم نباید از مازوت استفاده کرد.» او این بحث که مسئولان سازمان محیط زیست گفته‌اند به دلیل تحریم‌ها ناچار به استفاده از مازوت هستند را نمی‌پذیرد: «من به عنوان یک عضو از جامعه علمی پذیرا نیستم که ما ناچار به استفاده از مازوت هستیم زیرا استفاده از گاز طبیعی در مشعل‌ها فراوان است، اگر در شبکه گاز طبیعی به اندازه کافی نداریم  و آن هم ندرتا در زمستان‌های بسیار سرد ناچار به استفاده از مازوت هستیم، بحثی جداست اما تحریم و عدم امکان استفاده از گاز طبیعی نمی‌تواند پایه علمی و حقیقی داشته باشد و بیشتر یک دلیل مدیریتی است.» به گفته او اگر سازمان حفاظت از محیط زیست اجازه استفاده از مازوت را داده باشد اجازه انتشار آلاینده بیش از حد متعارف را مجاز دانسته است و اگر شورا تقاضای پاسخگویی دارد، طبیعتا سازمان باید توضیحات علمی دهد نه مدیریتی و سیاسی.