شبیخون بنزین

آیا از افزایش نرخ سوخت، سهمی هم برای حمل و نقل عمومی یا کاهش آلودگی هوا درنظر گرفته شده است؟

افزایش  2 برابری نرخ بنزین از بامداد جمعه 24 آبان ماه، شُک جدیدی بود که به جامعه وارد شد، هر چند که پیش از این بحث افزبش قیمت و سهمیه بندی بنزین وجود داشت، ولی تصور عموم بر آن بود که اگر افزایش قیمتی هم اتفاق بیافتد به تدریج خواهد بود و این تصور هم  ناشی از صحبت های رییس جمهور بود که پیش از این اذعان داشته که اگر تصمیم بر افزایش نرخ بنزین هم گرفته شود این افزایش با یک شیب ملایم و تدریجی خواهد بود، اما بر اساس اطلاعیه  شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی  که در آن قیمت بنزین معمولی سهمیه‌ای هر لیتر ۱۵۰۰ تومان و قیمت بنزین معمولی غیرسهمیه‌ای به ازای هر لیتر ۳ هزار تومان وهمچنین قیمت بنزین سوپر هر لیتر ۳۵۰۰ تومان تعیین شده است، خبری از آن شیب ملایم نیست.

بر اساس گزارشی از خبرگزاری ایرنا برخی برآوردها ارقام یارانه پرداختی در کشور، شامل یارانه‌های آشکار و پنهان حدود ۹۰۰ هزار میلیارد تومان در سال  است. حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان از این رقم به حوزه انرژی و نفت و مشتقات آن اختصاص یافته که ۲۱۵ هزارمیلیارد تومان آن متعلق به بنزین است.البته لازم به توضیح است که دهک دهم درآمدی ۲۵-۱۷ برابر بیش از دهک یکم درآمدی از یارانه حامل‌های انرژی بهره‌مند می‌شوند. به عبارت دیگر، دولت بخش قابل توجهی از سرمایه کشور را از طریق یارانه بنزین و سایر حامل‌های انرژی مستقیم به جیب دهک‌های پر درآمد کشور می‌ریزد و این می تواند یکی از دلایل این افزایش قیمت بنزین باشد.

افزایش نرخ بنزین به نفع مردم است

در این رابطه حسن روحانی روز جمعه در دیدار با برخی اعضای دولت و مسوولان کشور با اشاره به اقدام اخیر دولت در افزایش نرخ بنزین ، گفت: دولت مدت ها به دنبال آن بود تا از طریقی بتواند از  اقشار ضعیف کشور که به واسطه شرایط اقتصادی در فشار هستند،حمایت و به آنها کمک کند، اما به دلیل کمبود منابع درآمدی و بودجه توان اجرای آن وجود نداشت.

روحانی با بیان اینکه برای تعیین اقشار ضعیف جامعه نیاز به آمار و ارقام دقیق داریم اما در همین حدی که امکان تشخیص وجود دارد می توانیم جامعه را به2 بخش تقسیم کنیم، گفت: بر این اساس حدود 75 درصد در شرایط فشار قرار دارند و حدود 25 درصد هم شرایط زندگی شان خوب است و بر مبنای محاسبات 18 تا 19 میلیون خانوار و جمعیتی در حدود 60 میلیون نفر مشمول طرح حمایتی دولت خواهند بود و  این مبلغ هم کمک به فرد نبوده و کمک به خانوار به شمار می رود.رئیس جمهور افزود: تلاش ما این است بتوانیم این مبلغ را ماهیانه به حساب خانوارها پرداخت کنیم و در اوایل آذر ماه اولین نوبت آن پرداخت شودو از همین محل افزایش نرخ سوخت تامین خواهد شد. حال این سوال مطرح می شود این کمک هایی نقدی حتی در صورتی که اجرایی هم شود آیا ادامه طرح پر از نقص یارانه ها نخواهد بود، یا منطقی تر نیست که این افزایش قیمت صرف ارتقا حمل و نقل عمومی شود و یاد در خدمت محیط زیست قرار گیرد و به طور غیر مستقیم از اقشار کم درآمد حمایت شود.

موافقت و مخالفت با افزایش قیمت بنزین

 یکی از دلایل موافقان افزایش نرخ بنزین،  مبارزه با قاچاق سوخت است، بر کسی پوشیده نیست که میزان بالای قاچاق سوخت به خصوص در مرزهای شرقی کشور یکی از مشکلات است که باید برای حل آن اقدام فوری انجام داد چرا که در واقع دارایی کشور و مردم توسط عده ای دلال و سودجو در آن سوی مرزها به چندین برابر قیمت فروخته می‌شود.طبق بررسی‌هایی که برخی مجموعه‌ها انجام داده و براساس آن میزان سود هر قاچاقچی سوخت را به ازای هر لیتر بنزین محاسبه کرده‌اند، به طور میانگین به ازای هر لیتر بنزین ۱۰ و گازوئیل ۹ هزار تومان سود نصیب قاچاقچیان می‌شود که رقم عجیبی است.اما آیا گران‌کردن ۳ برابری قیمت بنزین تاثیری بر کاهش قاچاق خواهد داشت؟ به عبارت دیگر قاچاقچی که از خطرات این اقدام آگاه است حاضر است به دلیل کم شدن ۲ هزار تومانی سودش و رسیدن آن به ۸ هزار تومان دلالی در این بازار را رها کند؟

دلیل دیگری که افزایش قیمت را اقدامی مثبت میداند، جلوگیری از مصرف بی‌رویه است. در این مورد نیز باید اشاره کرد که درست است با افزایش ۳ برابری قیمت میزان مصرف تا حدودی کاهش پیدا می کند اما آیا می‌تواند ادامه دار بوده و میزان قابل توجهی باشد؟برای پاسخ به این سوال باید اشاره کرد که اولا چرا تنها برای کاهش مصرف و آلودگی هوا سیاست قیمت‌گذاری در دستورکار مسئولان قرار می‌گیرد و از ابزارهای دیگری مثل فرهنگ‌سازی برای استفاده از حمل و نقل عمومی، توسعه حمل ونقل عمومی، کاهش میزان مصرف سوخت اتومبیل‌ها و وضع مالیات برای دارندگان خودروهای پرمصرف و… استفاده نمی‌شود.ثانیا مسئله اصلی و مهم این است که شبکه حمل و نقل عمومی در حال حاضر توان جابجایی و ظرفیت لازم را برای پاسخگویی به افزایش حجم تردد ندارد. نمیشود بدون در نظر گرفتن واقعیات جامعه صرفا بر مبنای تئوری‌های مصرف به این نتیجه رسید که افزایش قیمت کاهش مصرف را به همراه دارد بلکه با توجه به شرایط عمومی می‌توان انتظار داشت این افزایش بدلیل مهیا نبودن زیرساخت‌ها به ثمر نرسد.حال این طرح اجرایی شده است و به زودی نتایج آن مشخص خواهد شد.