تدوین برنامه سیپا برای تالاب چغاخور کلید خورد

به گفته علی ارواحی در اولین کارگاه تدوین برنامه ارتباطات، آموزش، مشارکت و آگاهی‌افزایی (سیپا) طی یک فرآیند مشورتی نقش و رابطه دست‌اندرکاران با تالاب‌ها، تاثیراتی که می‌توانند بر حفاظت و بهره‌برداری پایدار از تالاب‌ها داشته باشند، میزان قدرت و نفوذ آنها در تدوین و اجرای برنامه‌های سیپا و همچنین تعیین دست‌اندرکاران اولیه و ثانویه، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران می‌افزاید: تدوین برنامه ارتباطات، آموزش، مشارکت و آگاهی‌افزایی (سیپا) به عنوان یکی از اهداف راهبردی در برنامه مدیریت جامع زیست بومی تالاب‌ها و از طرفی به منظور اجرایی کردن توصیه کنوانسیون رامسر مبنی بر تدوین این برنامه در راستای حفاظت و بهره‌برداری خردمندانه و پایدار از تالاب‌ها در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست و ادارات کل استان‌ها قرار گرفته است. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان محیط زیست، ارواحی در ادامه عنوان می‌کند: پایین بودن سطح آگاهی گروه‌های مختلف جامعه از ساز و کارهای طبیعی تالاب‌ها می‌تواند تاثیرات بسیار زیادی بر تخریب این اکوسیستم آبی ارزشمند داشته باشد، لذا داشتن برنامه‌ای راهبردی، مدون و اجرای منظم و منسجم آن برای افزایش سطح آگاهی‌های عمومی، افزایش مشارکت گروه‌های مختلف و تقویت ارتباطات میان بخش‌های مختلف ضروری به نظر می‌رسد. گفتنی است اولین کارگاه تدوین برنامه ارتباطات، آموزش، مشارکت و آگاهی افزایی (سیپا) برای تالاب چغاخور با حضور نمایندگانی از استانداری، دفتر امام جمعه، سازمان حفاظت محیط زیست، اداره محیط زیست استان چهار محال و بختیاری، بخشدار شهر بلداجی، آب منطقه‌ای، آموزش و پرورش، میراث فرهنگی، دهیاری‌ها، شهرداری، جهاد کشاورزی، جوامع محلی حاشیه تالاب، طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در بخشداری شهر بلداجی در استان چهارمحال و بختیاری برگزار شد.

تالاب بین‌المللی چغاخور یکی از تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی در کشور در استان چهارمحال و بختیاری است. این تالاب با مساحتی حدود ۲۳۰۰ هکتار در دامنه ارتفاعات برآفتاب و کلار (۳۸۳۰ متر) در نزدیکی شهر بلداجی و اطراف روستاهای سیبک و دستگرد واقع شده است. فضای وسیع، هوای مطبوع، چشم‌اندازهای زیبا و وجود انواع پرندگان مهاجر و بومی همراه آداب و رسوم اصیل بختیاری‌ها، این تالاب را در ردیف یکی از کانون‌های مهم جذب گردشگری در استان چهارمحال و بختیاری قرار داده‌است. ویژگی منحصر به فرد این تالاب، وجود نوعی ماهی از خانواده گامبوزیا (کپوردندان) در این مکان است. همچنین در سال ۱۳۹۵ بعد از حدود ۲۵ سال اردک سرسفید در این تالاب بین‌المللی مشاهده و در کمیته ملی پرندگان ایران ثبت شد. اردک سر سفید گونه در خطر انقراض و تحت حمایت سازمان حفاظت از محیط زیست است.

نخستین تالاب ثبت‌شده کنوانسیون رامسر

مردادماه 91 بود که مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری با بیان این‌که تالاب چغاخور در سال 89 به ثبت جهانی رسیده است، اعلام کرد تالاب چغاخور نخستین تالابی است که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کنوانسیون رامسر ثبت شد. به گزارش ایسنا، دکتر «سعید یوسف‌پور» در آن زمان از وجود 7 تالاب با وسعت 5000 هکتار در استان چهارمحال و بختیاری خبر داد و گفت: 5 تالاب اصلی چغاخور، گندمان، علی‌آباد، سولقان، چاله‌تر و چاله خشک و دوتالاب دهنو و قزگل با وسعت کم‌تر نیز تحت مدیریت و حفاظت سازمان محیط زیست هستند.

به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری، تالاب گندمان در دفتر بین‌الملل تحقیقات پرندگان آبزی لندن نیز ثبت شده و پیگیری‌های لازم برای ثبت جهانی این تالاب نیز در حال انجام است. یوسف‌پور در ادامه می‌افزاید: افزایش سطح حفاظتی شکار تالاب چغاخور از سال 86 و در تالاب گندمان از سال 90 با استقرار نیروهای محیط‌بان، تامین تجهیزاتی شامل کانتینر، چادر، تراکتور، تانکر، پمپ لجن‌کش، پمپ آب، موتور دیزل تولید برق، 3 کیلومتر لوله انتقال آب و تجهیزات انفرادی اطفای حریق از تدابیر حفاظتی برای جلوگیری از آتش‌سوزی در این تالاب است.

وی با اشاره به گونه‌های بومی و شکاری تالاب‌های استان، تصریح می‌کند: این گونه‌ها شامل 60 میلیون پرنده مهاجرآبزی و کنارآبزی شامل حواصیل خاکستری ارغوانی، اردک سرسبز و اردک خاکستری و 8 گونه ماهی از خانواده کپور ماهیان که گونه اندمیک استان ماهی گورخری آفانیوس بلادی کویی است و گونه‌های اردک سرسفید و اردک مرمری به عنوان گونه‌های رو به انقراض در فهرست آی.یو.سی.ان معرفی شده‌اند. به گفته یوسف‌پور، از اقدامات انجام‌شده در تالاب‌های سولقان و جغاخور احداث پاسگاه حفاظتی دائمی وسایت پرنده‌نگری است که از سال 90 احداث مرکز مدیریت تالاب‌ها در استان در حال پیگیری است. یوسف‌پور ادامه می‌دهد: افزایش ضریب حفاظت منطقه شکار ممنوع چغاخور برای تبدیل این منطقه به پناهگاه حیات وحش و تبدیل تالاب‌های گندمان و چاله‌تر به منطقه حفاظت شده از دیگر برنامه‌های این اداره کل است. وی در آن زمان گفته بود اجرای برنامه 5 آب و فاضلاب شهری به‌ویژه در تالاب چغاخور و محدوده بلداجی از تدابیرمدیریتی برای پیشگیری از آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های کشاورزی، سموم، کودها و پساب روستاهای اطراف تالاب به‌صورت مجتمع تصفیه‌خانه فاضلاب است.

گرفتار در آتش

دی‌ماه 96 و یک روز پس از مهار آتش در تالاب بین المللی گندمان بود که تالاب بین المللی چغاخور نیز طعمه حریق شد. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد؛ در فاصله یک روز از مهار آتش در تالاب بین المللی گندمان در بروجن، تالاب بین المللی چغاخور هم در این شهرستان دچار آتش سوزی شد. در آن زمان شهرام احمدی مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری درباره وقوع آن گفته بود این آتش که ساعت ۱۲ روز ۲۶ دی ۹۶ در تالاب چغاخور شعله ور شده بود، با تلاش ۵ ساعته مأموران آتش نشانی، دهیاری و مردم روستای آورگان مهار شد. وی عامل انسانی را علت این آتش سوزی دانسته و گفته بود بر اثر این حادثه، حدود یک هکتار از پوشش گیاهی حاشیه تالاب چغاخور در آتش سوخت. تالاب بین المللی چغاخور چهارمحال و بختیاری با وجود گونه های بی شمار گیاهی و آبزیان موجب تنوع زیست محیطی، کوچ هزاران پرنده و توسعه اکوتوریسم منطقه و افزایش ورود گردشگران شده است. پوشش گیاهی این تالاب از گونه های حاشیه ای که عمده ترین آنان بید، مرغ پگن، پتامژتون، پلیگونیوم و ساز است.