بهار امسال در سایت مجمع شهرداران آسیایی سه محور گردشگری، محیط زیستی و فرهنگی معرفی شد تا شهرهای مختلف سراسر آسیا که تمایل دارند، براساس محورهای اعلام‌شده اطلاعات و رزومهٔ خود را به مجمع شهرداران آسیایی ارائه کنند. درنهایت این رزومه‌ها در نشست «میت‌آپ» در ۲۲ آذر ۱۴۰۲ بررسی و در هیئت اجرایی به رأی گذاشته شد تا همدان به‌عنوان پایتخت گردشگری آسیا، شیراز به‌عنوان پایتخت محیط‌ زیست و غبیری (لبنان) به‌عنوان پایتخت فرهنگی ۲۰۲۴ انتخاب شوند. ستاد گردشگری شهرداری همدان هم خرداد امسال رزومه‌ای از ویژگی‌های تاریخی، طبیعی، برنامه‌ها، چشم‌اندازها، قابلیت‌‌ها و ظرفیت‌های استان همدان در زمینهٔ گردشگری را برای مجمع شهرداران آسیایی ارسال کرده بود.

 

مشاور عالی شهردار و دبیر ستاد گردشگری شهرداری همدان دربارهٔ شیوهٔ این انتخاب به «پیام ما» می‌گوید: «برای انتخاب پایتخت گردشگری سه حوزهٔ ظرفیت‌های تاریخی، طبیعی و گردشگری مدنظر بود. ظرفیت‌های تاریخی همدان که مشخص است و این استان با داشتن آثار تاریخی متعدد از هگمتانه و کتیبهٔ گنجنامه گرفته تا آرامگاه بوعلی و باباطاهر به‌عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران شناخته می‌شود. همچنین، این استان ظرفیت‌های طبیعی بسیاری از جمله آبشار گنجنامه، کوه الوند که به فاصلهٔ نیم‌ساعت امکان قله‌نوردی را فراهم می‌کند، پیست اسکی که یکی از سهل‌الوصول‌ترین پیست‌های اسکی کشور است و … را در اختیار دارد.»

 

«حسن محمدی» دربارهٔ ظرفیت گردشگری با اشاره به پروندهٔ ثبت جهانی هگمتانه، می‌افزاید: «سال گذشته همدان سال پرمشغله‌ای را برای ثبت جهانی هگمتانه در یونسکو داشت و محور تاریخی هگمتانه مورد بحث و بررسی قرار گرفت تا به‌عنوان محور ثبت جهانی شود. در جریان این پرونده، اقداماتی از جمله ساخت پیاده‌راه، رسیدگی به بازارهای تاریخی و حذف زوائد صورت گرفت که به نوعی پاک کردن گرد‌وغبار سال‌ها از پیکرهٔ بافت تاریخی همدان بود. این اقدامات در کنار داشته‌های طبیعی و تاریخی فضایی را فراهم کرد تا همدان به‌عنوان یک شهر مناسب گردشگری شناخته شود.»

به‌گفتهٔ او، ستاد گردشگری شهرداری همدان که در راستای ثبت جهانی هگمتانه فعالیت خود را آغاز کرده است، وظیفهٔ هماهنگی بین بخشی سازمان‌ها و اداره‌های مختلف را در حوزهٔ گردشگری برعهده دارد و این هماهنگی کمک بسیاری به بهبود ساختارهای گردشگری شهر همدان کرده است.

 

ادامه‌ٔ رویداد ۲۰۱۸

همدان، سال‌هاست به‌عنوان ششمین شهر فرهنگی-تاریخی کشور و همچنین پایتخت تاریخ و تمدن ایران شناخته می‌شود و آن‌طور که مشاور عالی شهردار و دبیر ستاد گردشگری شهرداری همدان می‌گوید می‌تواند کریدور مناسبی بین شهرهای غربی کشور باشد، ارتباط پنج-شش استان را فراهم کند و همچنین به‌دلیل فاصلهٔ کم و سه‌ساعته با پایتخت، میزبان سرریز گردشگران تهران و استان‌های اطراف باشد.

محمدی البته در پاسخ به انتقادهایی که دربارهٔ پایتختی همدان در سال ۲۰۱۸ و پایتختی کشورهای آسیایی به انتخاب اجلاس وزرای گردشگری کشورهای آسیایی و فرصت‌سوزی در این رویداد مطرح شده بود، می‌گوید: «پایتختی ۲۰۱۸ توانست تحول شگرفتی در گردشگری همدان ایجاد کند و اتفاقاً همان سال ظرفیت گردشگری همدان کامل بود و اقامتگاه‌ها با ظرفیت صد درصدی در حال فعالیت بودند. اما کرونا بعد از آن مشکلاتی ایجاد کرد. امسال اگر دست یاری بدهیم، می‌توانیم فرصت جدید یعنی پایتختی گردشگری همدان به انتخاب مجمع شهرداران آسیایی را تکملهٔ رویداد ۲۰۱۸ بکنیم و در حوزهٔ گردشگری سیر صعودی داشته باشیم.»

 

مزیت‌های پایتختی

به اعتقاد دبیر ستاد گردشگری شهرداری همدان، مجمع شهرداران آسیایی و مجموعهٔ مجامع بین‌المللی همگی وظیفهٔ برقراری ارتباط بین شهرها و دیپلماسی شهری را دارند تا با پیوند آنها و برقراری ارتباط مؤثر، شهرها بتوانند از تجربهٔ یکدیگر استفاده کنند: «مجامع جهانی به‌ویژه مجمع شهرداران آسیایی این فضا را فراهم کرده است تا ما و شهرهای دیگر یک حلقه باشیم و از تجربه‌های هم استفاده کنیم. با ارتباطات بین‌المللی که این مجمع دارد، امیدواریم سیاستگذاری مناسبی را هم شاهد باشیم تا شهرداری‌ها در عین اشتراک تجربه، در رقابت سالم و مؤثر باشند. البته که این تجربه‌ها و الگوهای موفق به‌اشتراک‌گذاشته باید بومی‌سازی شود.»

محمدی می‌افزاید: «انتخاب همدان مزیت‌های دیگری هم برای ما دارد. ارتباط ما را به‌صورت زنجیره‌ای با تمام مجامع بین‌المللی برقرار می‌کند و به‌صورت دوره‌ای عکس‌هایی از مراکز تاریخی و طبیعی همدان در سایت مجمع شهرداران آسیایی و به‌تبع آن در سایت‌های مجامع بین‌المللی چون UN، مجمع شهرداران جادهٔ ابریشم و سایر مجامع بین‌المللی به تماشا درمی‌آید. طبیعتاً گردشگران خارجی برای انتخاب مقصد خود به سایت‌های معتبری چون سایت‌های یونسکو، مجمع شهرداران آسیایی و جادهٔ ابریشم مراجعه خواهند داشت و در هر حالت این سایت‌ها به‌صورت زنجیره‌ای به هم وصل هستند و با این اقدام ارتباط ما با آنها برقرار می‌شود.»

او همچنین تأکید می‌کند که انتخاب همدان به‌عنوان پایتخت گردشگری در سال ۲۰۲۴ برای ما یکسری الزامات را ایجاد می‌کند که باید این الزامات اجرا شوند؛ اما به‌صورت کلی، فراهم کردن فضای مشارکتی با سایر شهرهای آسیایی و بررسی چالش و فرصت‌های مشترک، استفاده از تجربه‌های شهرهای دیگر در زمینهٔ ظرفیت‌های گردشگری، به اشتراک گذاشتن فرصت‌های گردشگری، دریافت اعتبار جهانی از طرف مجمع، فرصت جذب مشارکت مالی سازمان‌های پیشرو در مدیریت شهری جهانی، ایجاد انگیزه برای دستیابی تعهدهای مطرح‌شده در چارچوب طرح‌ها، بهره‌مندی از ظرفیت‌های تخصصی و نظارتی کمیته‌های فنی مجمع از جمله مزایای پایتخت گردشگری آسیایی شدن همدان به‌شمار می‌رود.

 

**

شهریور امسال بود که ارزیاب یونسکو برای بررسی پروندهٔ «هگمتانه» به همدان آمد‎‎‎‏. گروه ارزیاب یونسکو پروندهٔ ثبت جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» در فرآیند بررسی مستندهای پروندهٔ ثبت جهانی در محدودهٔ مشخص‌شدهٔ بافت تاریخی به بازدید پرداختند. پروندهٔ ثبت‌ جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان گستره‌ای از محوطهٔ باستانی هگمتانه، میدان مرکزی شهر، بازار تاریخی همدان، آرامگاه بوعلی‌سینا و خیابان‌های تاریخی این محدوده را شامل می‌شود و مسئولان همدان امیدوارند با توجه به مشارکت همهٔ مسئولان محلی، شهروندان و ساکنان شهر تاریخی همدان این پرونده نتیجهٔ مثبت داشته باشد و ثبت جهانی شود.

آن‌طور که «محسن معصوم علیزاده» مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همدان پیشاز‌این گفته بود ۳۶ طرح در راستای ثبت جهانی هگمتانه آماده‌سازی و مرمت شده است؛ مرمت راستهٔ حاج‌صفرخان، کاروانسرای حسین‌خانی، ابتدای کوچه استر، کنیسهٔ یهودی‌ها، کاروانسرای قلمدانی، گلشن تحدید (ذغالی‌ها)، عمارت جنانی، قبله، شریف‌الممالک و مسجد حاج‌احمد، محوطه‌سازی آرامگاه بوعلی، مرمت کاروانسرای یدالهی، تهیه و ساخت تابلوی بناهای تاریخی واقع در عرصهٔ اثر ثبت جهانی، مرمت کاروانسرای پیغمبر و مطالعه و آسیب‌شناسی عرصهٔ ثبت جهانی محور فرهنگی تاریخی همدان از این طرح‌هاست که حالا مسئولان معتقدند همین فعالیت‌ها توانسته همدان را در پایتختی گردشگری مجمع شهرداران آسیایی به موفقیت برساند.