از روزگار رفته چه مانده؟ تلی غبار
![از روزگار رفته چه مانده؟ تلی غبار](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/661-jpg.webp)
۱۰ دی ۱۴۰۲، ۲۰:۵۵
ساعت حدود ۶ همهٔ صبحها اینطور شروع میشود: سوت کارخانهٔ چیتسازی به صدا در میآید. مادر که چندبار همه را برای صبحانه و مدرسه صدا زده است، با صدایی بلندتر میگوید: «کارگرای کارخونه رفتن کمکم برمیگردن، شما هنوز بیدار نشدین» و این گفتوگویی مادرانه در اوایل دههٔ ۷۰ در شهر کوچک بهشهر بود که صحبتهای کودکان در مدرسه از سختی بیداری صبحگاه، گواهی تکرار آن در بیشتر خانهها را میداد. میشود حدس زد که کمی آنسوتر و در قائمشهر باید چنین گفتوگوهایی پیرامون کارخانهای که مانند ساعت یک شهر کار میکرد هم شکل گرفته باشد: صبح، ظهر، عصر و شامگاه. سیمای شهر در حوالی کارخانه متفاوتتر از آنچه عمارتها و بناهای شهر بود، خودش را نشان میداد. با وجود اینکه صد سال یا کمی کمتر از عمرش میگذشت، اما بخشی ماندنی در شهر بود که نمیتوانستی نبودش را تصور کنی. دیوارهای زمخت کارخانه، مانند دستان کارگران پنبهپاککن، نخریس و پارچهباف، در کنار گلهای سرخی که از نردهها و دیوارهای کوتاه ساختمان آویز شده بودند، سهراه «چیتسازی» را به معبری برای قدمزدن شبانه تبدیل کرده بود. یکدهه از آن روزگار میگذشت. سوت کارخانه بر همان موج کشدار همیشگی نواخته میشد؛ اما دیگر هیچچیز عادی نبود. دولت تصمیمهایش را برای خودکفایی گندم جدیتر دنبال میکرد. وعدههای خرید تضمینی و تشویقهای دولتی همهجا تبلیغ میشد. مزارع پنبه در همسایگی (گلستان امروز و شرق مازندران آنوقتها) یکبهیک به گندمزار تبدیل میشد.
هیچچیز سر جایش نبود. آشوب مانند مهرههای دومینو جلو میآمد و نظمی را که سالها در زندگی و معیشت شمالیها پیش آمده بود، بههم میزد. اینجا مردم کارگری را بلد بودند. کارگر کارخانه، کارگر شالیزار و پنبهزار و دامداری. زندگی بر مدار این کار و کارگر میگشت و چرخی لنگ نمانده بود. تعطیلی و تعدیل اول به کارخانههای پنبهپاککنی رسید. پنبه؟ کدام پنبه؟ بعد وقتی دولت تلاش میکرد در گرماگرم توسعهٔ گندمزارها، خصوصیسازی را هم رونق دهد، نوبت به تعطیلی کارخانههای نساجی رسید؛ چیتسازی بهشهر و نساجی مازندران. کارگران باید تعدیل میشدند. در کارخانه نه پنبهای برای ریسیدن بود، نه نخی برای بافتن و نه رنگی برای رنگرزی. هرکس اگر در همان فراخون اول بازخرید، خودش را بازخرید کرده بود چه بهتر، در غیر آن، حسابش به وقتی نامعلوم حواله میشد. حق اعتراضی باقی نبود. برای اولینبار میتوانستی نیروهای ضدشورش را در شهر ببینی. شورش کارگران؟
روزها گذشت. از بازگشایی کارخانه قطع امید شده بود. دولت فکر میکرد اتفاق خاصی نیفتاده است. یک عمر خودشان و زنشان در کارخانه کار کردهاند. سالهای بعد که قرار بود خیلیها بچههایشان بیایند پشت این ماشینها، شهر اینگونه رنگ میباخت؛ ماشینهای نساجی مازندران در دو شهر بهشهر و قائمشهر، زنگ میزدند. دیوارهای کارخانههای پنبهپاککنی میریختند و موشهایی که چنددهه لابهلای عدلهای پنبه و دیوارها جا خوش کرده بودند، شبیه خیل زندانیان آزادشده به کوچه و خیابانها میآمدند. کارگران اما… دستهایی که به وجین پنبه و دوکهای نخ و روغن ماشینهای بافندگی عادت داشتند، کارشان را یکبار دیگر از جعبهها و بساطهای کوچک دستفروشی شروع کردند. هرچه بود زندگی ادامه داشت، حتی اگر شهر بهتمامی شکسته و قامت خم کرده بود.
سالهای بعد وقتی سن ما از مدرسه گذشته بود و هرکدام از فرزندان شهر در دانشگاهها مشغول تحصیل بودند، کسی رشتهٔ نساجی را انتخاب نمیکرد تا روزی برای کار به خانه برگردد: در خانه کاری نبود. زمینهای خالی کارخانههای نساجی و چیت بود که پلاکبهپلاک فروخته میشدند؛ شاید تکخانههایی از مجموعههای سازمانی خانهٔ کارگران و مهندسان مانده بود.
هنوز در بعضی شهرهای ایران تابلوهای مغازههایی متروک به چشم میآید: چیت مازندران. در مازندران اما یک خط تولید کوچک مانده، پلاکهای خالی زمینهایی که هنوز فروخته نشدهاند، آجرهای بهمنی که گوشهوکناری افتادهاند. یک قهوهخانه در قائمشهر که کارگران سالخوردهٔ سابق در آن مینشینند و به تل خاک باقیمانده از کارخانه نگاه میکنند.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
![آیین تعزیه، تنها مخاطب هنر زرهبافی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/زره-بافی.jpg)
«زرهبافی» یکی از قدیمیترین هنرهای بشر است و در ایران هشت قرن قدمت دارد
آیین تعزیه، تنها مخاطب هنر زرهبافی
![رفع «ایران هراسی»ماموریت دولت آینده](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/گردشگر.jpg)
نامزدهای ریاست جمهوری چقدر به صنعت گردشگری توجه کردند؟
رفع «ایران هراسی»ماموریت دولت آینده
![کنسرت تخت جمشید استاندارد برگزار میشود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/03/1952272_980-jpg.webp)
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی:
کنسرت تخت جمشید استاندارد برگزار میشود
![گرۀ قلابی فرش!](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/فرش-دست-باف.jpg)
فضای مجازی هم به مصائب فرش ایرانی اضافه شد
گرۀ قلابی فرش!
![۳۰ مسجد تاریخی ایران واجد شرایط ثبت جهانی یونسکو است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مسجد-تاریخی.jpg)
قائم مقام وزیر میراثفرهنگی:
۳۰ مسجد تاریخی ایران واجد شرایط ثبت جهانی یونسکو است
![کشف گونهای از بندپایان در غارهای ایران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/گونه-جانوری.jpg)
کشف گونهای از بندپایان در غارهای ایران
![جستوجوی هویت ماناها](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/کاوش-باستانی.jpg)
کاوش دهم آغاز شد
جستوجوی هویت ماناها
![تمام سیستم صوتی ما پشت به این ابنیه تاریخی هستند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/علیرضا-قربانی.jpg)
واکنش «علیرضا قربانی» به حواشی کنسرت تخت جمشید
تمام سیستم صوتی ما پشت به این ابنیه تاریخی هستند
![چهارمین همایش بینالمللی معماری دستکند برگزار میشود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/همایش-معماری-دستکند.jpg)
مدیرکل میراث فرهنگی لرستان:
چهارمین همایش بینالمللی معماری دستکند برگزار میشود
![کشف نخستین اثر دوران اسلامی در ماسولهٔ جنوب](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دره-حشم.jpg)
«پیمان پاسالاری»، باستانشناس، در گفتوگو با «پیام ما» مطرح کرد
کشف نخستین اثر دوران اسلامی در ماسولهٔ جنوب
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید