هفتهٔ نخست مرداد بود که وب‌سایت خبری خط انرژی به‌نقل از مدیر اجرایی «اتحادیهٔ سوخت‌های جایگزین» اعلام کرد که سال ۹۸ دولت وقت به اجبار ناچار شد برای توسعهٔ سی‌ان‌جی اقدام کند و الان هم برنامه‌ای برای توسعهٔ سی‌ان‌جی وجود ندارد، مگر اینکه ناترازی بنزین دولت را به اجبار به‌سمت توسعهٔ سی‌ان‌جی هدایت کند.»
«علی محمودیان» گفته بود: «هم‌اکنون کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت صنعت سی‌ان‌جی کشور بلااستفاده باقی مانده است و امکان افزایش سهم سی‌ان‌جی از ۲۳ به حداقل ۴۵ میلیون مترمکعب در روز وجود دارد. اما با وجود ظرفیت توسعهٔ سی‌ان‌جی حدود ۱۰ میلیون لیتر بنزین در روز معادل ۱۵۰ میلیون دلار در ماه (در قالب‌های سوآپ و تهاتر) وارد کشور می‌شود. درحالی‌که می‌توان با مبالغ کمتر، سوخت جایگزین سی‌ان‌جی را توسعه داد.»
این گفته‌ها درحالی منتشر شده است که دو روز گذشته، مطالعه‌ای از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی، صنایع، معاون و کشاورزی ایران منتشر و بر ضرورت کاهش ناترازی بنزین تأکید شده بود. در این مطالعه، یکی از روش‌های معرفی‌شده برای رفع این ناترازی، توسعهٔ سی‌ان‌جی در کشور بود. همچنین، اردیبهشت امسال نیز موضوع واردات بنزین به‌شدت از سوی دولت پیگیری می‌شد.

مصرف بنزین که در سال ۸۳ بالغ بر ۶۱ میلیون لیتر در روز بود، با شروع اجرای طرح سی‌ان‌جی، در سال ۹۰ به ۶۰ میلیون لیتر در روز کاهش پیدا کرد

کم‌توجهی به سی‌ان‌جی در برنامه‌ها
عقب‌ماندگی کشور در بحث توسعهٔ «سی‌ان‌جی» در‌حالی است که این محور حداقل از برنامهٔ سوم توسعهٔ پنج‌سالهٔ کشور و در ماده ۲۷ بحث سوخت‌های جایگزین را مطرح کرد و بلافاصله وزارت نفت صنعت سی‌ان‌جی را به کشور وارد کرد.
در برنامهٔ چهارم توسعه نیز نگاهی محدود به صنعت سی‌ان‌جی شد، اما در برنامهٔ پنجم و ششم این نگاه به صنعت سی‌ان‌جی وجود ندارد.
این‌بار محمودیان در کسوت رئیس هیئت‌مدیرهٔ انجمن سی‌ان‌جی به «پیام ما» می‌گوید امسال پیشنهادی به دولت از سوی این اتحادیه ارائه شده است که به‌مدت سه سال توزیع رایگان CNG صورت بگیرد تا مردم به تبدیل خودروهای خود به دوگانه‌سوز رغبت نشان دهند. وضعیت کشور به‌گونه‌ای است که باید مصرف بنزین را کاهش داد.»
به گفتهٔ او به‌طور میانگین مصرف بنزین در کشور بین شش تا هفت درصد رشد سالانه دارد و اکنون متوسط مصرف روزانه بنزین به بیش از صد میلیون لیتر رسیده است: «از ابتدای سال 1382 پروژه‌ای در کشور کلید خورد که به‌واسطهٔ آن بحث دوگانه‌سوز کردن خودروهای بنزینی مطرح شد، پروژهٔ بی‌نظیر و مؤثری که موجب شد تا سال 1390، روزانه 20 میلیون مترمکعب گاز CNG در بخش حمل‌ونقل کشور جایگزین مصرف روزانه 20 میلیون لیتر بنزین شود: «مصرف بنزین که در سال 83 بالغ بر 61 میلیون لیتر در روز بود، با شروع اجرای طرح سی‌ان‌جی، در سال 90 به 60 میلیون لیتر در روز رسید. با رشد 8 برابری نرخ سی‌ان‌جی در سال 90 و کاهش فاصلهٔ قیمتی بنزین و سی‌ان‌جی، جذابیت رشد مصرف آن برای مصرف‌کننده کاهش پیدا کرد. بنابراین، متأسفانه از سال 90 به بعد، دوباره رشد مصرف بنزین ادامه یافت.»
نیاز دو میلیارد دلاری بخش بنزین
محمودیان توضیح می‌دهد که اکنون نگرانی برای تأمین منابع مالی برای تأمین بنزین کشور وجود دارد، ‌طوری‌که پیش‌بینی شده است امسال دو میلیارد دلار نیاز در این بخش وجود داشته باشد: «این نکته را هم فراموش نکنیم که شورای‌عالی اقتصاد مصوبه دارد مبنی‌بر تبدیل یک میلیون و ۲۰۶ هزار خودروی دوگانه‌سوز در سال ۹۸ که به‌طور کامل به اجرا نرسید: «اگر این مصوبه به‌طور کامل اجرا می‌شد، امروز می‌توانستیم ۱۰ میلیون لیتر مصرف بنزین را صرفه‌جویی کنیم. اما می‌بینیم که حتی مطالبات پیمانکاران این طرح پرداخت نمی‌شود. از پایان سال ۱۳۹۸ هیچ کالایی در حوزهٔ توسعهٔ صنعت سی‌ان‌جی از خارج از کشور وارد نکرده‌ایم و اکنون توانایی بالایی در تولید تجهیزات داریم؛ به‌طوری‌که به کشورهای عراق، ارمنستان، روسیه و آفریقا این تجهیزات را صادر می‌کنیم.»
گزارش اتاق ایران نیز در مورد آسیب‌های اتکای بخش حمل‌و‌نقل به بنزین و گازوئیل به‌جای گاز طبیعی نوشت: «درحالی‌که صادرات فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین و گازوئیل در سال‌های اخیر و به‌ویژه از زمان آغاز فشار تحریم‌های ناشی از خروج ایالات متحده از برجام یکی از منابع درآمد ارزی کشور بوده و کمک شایانی به مقاومت اقتصاد ایران در برابر تحریم‌ها داشته است، اما از اواخر سال ۱۴۰۰ رفته‌رفته و با افزایش مصرف این دو فرآورده به‌دلایل متنوع، کشور امروز به مرز رسیدن به نقطهٔ واردات این محصولات نزدیک شده است.»

براساس اعلام مدیر پژوهش شرکت پخش فرآورده‌های نفتی افزایش سهم سی‌ان‌جی در سبد سوخت خودرو مستلزم این است که قیمت سوخت اصلاح شود

مصوبات به اجرا در نیامده
بنا به اعلام این گزارش، طبق اسناد بالادستی مصوب شورای‌عالی انرژی دربارهٔ «سند تأمین انرژی بخش حمل‌ونقل تا افق ۱۴۲۰ » و همچنین «سند تراز تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور تا افق ۱۴۲۰ » و پژوهش‌های مبسوط مؤسسهٔ بین‌المللی مطالعات انرژی در قالب گزارش «دورنمای انرژی کشور تا افق ۱۴۲۰» سناریوی بهینه‌سازی و به‌طور عام مدیریت سمت تقاضا به‌عنوان سناریوی پیشنهادی انتخاب شد و در دستورکار سیاستگذار قرار گرفت. از سوی دیگر، به دلیل مسائل ذکرشده در بخش نفت خام همین پژوهش، منابع کافی برای سرمایه‌گذاری در توسعهٔ پالایشگاه‌های جدید وجود نداشته است و به‌نظر می‌رسد در سال‌های آتی ظرفیت پالایش قابل‌توجهی خصوصاْ در حوزهٔ تولید بنزین در سمت عرضه ایجاد نشود: «اتکای صرف به بهینه‌سازی و مدیریت سمت تقاضا (در شرایط خاص اقتصادی و اجتماعی دههٔ ۹۰ شمسی ایران)، بدون پیش‌بینی و ایجاد سازوکارهای مؤثر اجرا و تأمین مالی مناسب و خلأ انگیزه در بخش خصوصی به‌دلیل وجود تورم ساختاری در اقتصاد ایران و تعدیل نشدن قیمت حامل‌های انرژی و متعاقب آن توجیه‌ناپذیری سرمایه‌گذاری در توسعهٔ طرح‌های بهینه‌سازی، موجب ایجاد شرایط بحرانی فعلی شده است. به‌طور خاص دربارهٔ بنزین و گازوئیل، به‌دلیل حساسیت انتظارات تورمی به افزایش قیمت این دو حامل، تجربهٔ محدود بودن تعادل در عرضه و تقاضا با افزایش قیمت این حامل‌ها، همچنین شرایط خاص اجتماعی و معیشتی جامعه، اعمال سیاست‌های قیمتی صرفاْ مکمل سیاست‌های غیرقیمتی قابل پیشنهاد است. از آن‌سو کشور نیازمند کنکاش و بهسازی سیاست‌های غیرقیمتی برای ایجاد سازوکارهای انگیزشی مؤثر مدیریت مصرف با همکاری دولت، بخش خصوصی و جامعه است. درصورت عدم تغییر رویه، در افق برنامهٔ هفتم ناترازی بنزین و گازوئیل (کاهش درآمد صادرات) قابل پیش‌بینی است.»
سهمی که محقق نشد
نگرانی از افزایش ناترازی بنزین به‌ویژه در بخش حمل‌ونقل در نبود سهم قابل‌توجه سوخت سی‌ان‌جی، درحالی‌است که اسفند سال قبل، مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران از افزایش سهم سی‌ان‌جی در سبد خودرو به ۳۰ درصد تا افق ۱۴۰۴ خبر داده بود.
براساس آنچه ایسنا، به‌نقل از «رضا کاظم‌نژاد» اعلام کرده بود: «امضای قرارداد ۴۵ هزار خودروی دوگانه‌سوز تاکسی و وانت بین شرکت ملی پخش و ایران‌خودرو اقدام مهمی بود که در بخش تولید کارخانه‌ای خودروهای دوگانه‌سوز در دولت سیزدهم برای نخستین‌بار این گام برداشته شد. درصورت بسترسازی مناسب، انعقاد چنین قراردادهایی در اولویت برنامه‌های شرکت ملی پالایش و پخش خواهد بود تا با حمایت شرکت مذکور روند تولید و تبدیل خودروهای دوگانه سوز شتاب بیشتری بگیرد. درحال حاضر سهم سی‌ان‌جی در سبد سوخت کشور ۲۱.۲ درصد معادل مصرف روزانه ۲۲.۴ میلیون مترمکعب سی‌ان‌جی بوده است که براساس افق تعریف‌شده در سال ۱۴۰۴ مقرر شده است مصرف سی‌ان‌جی در بخش حمل‌ونقل (خودروهای سبک) به ۳۰ درصد افزایش یابد. اصلاح فاصلهٔ منطقی قیمت سوخت بنزین و گاز از جمله مواردی است که باید بررسی و توسط مراجع ذی‌صلاح تصمیم‌گیری شود. افزایش سهم سی‌ان‌جی در سبد سوخت خودرو مستلزم این است که قیمت سوخت اصلاح شود و با مابه‌التفاوتی که بین قیمت سوخت مایع و بنزین ایجاد می‌شود، مشوقی برای طیف بازار مصرف و افزایش اقبال عمومی برای توسعهٔ هرچه بیشتر این سوخت فراهم شود. در این مسیر باید از تکنولوژی به‌روز و کارآمد استفاده شود که در بخش تبدیل کارگاهی خودروها این مهم به‌زودی اتفاق خواهد افتاد و آن استفاده از لوازم و ملزومات نسل ۴ است که کارآیی بهتر و مصرف گاز کمتری خواهد داشت.»
به نظر می‌رسد اما نه‌تنها این رشد محقق نشده است، بلکه محقق نشدن آن به مشکلات سوخت کشور نیز دامن زده است.