جست‌وجوی پرندگان گمشده

حفاظت‌گران از دانشمندان، پرنده‌شناسان آماتور و پرنده‌نگران خواسته‌اند که به جست‌وجوی پرندگانی بپردازند که برخی از آن‌ها حدود یک قرن است مشاهده نشده‌اند

۳۰ خرداد ۱۴۰۳، ۲۲:۵۲

اخیراً حفاظت‌گران فهرستی از ۱۲۶ گونه پرنده را منتشر کرده‌اند که بسیاری از آن‌ها حدود یک دهه است که دیده نشده‌اند و از تمام علاقه‌مندان، اعم از دانشمندان، پژوهشگران، پرنده‌شناسان آماتور و پرنده‌نگران خواسته‌اند که این گونه‌ها را جست‌وجو کنند. به‌طور معمول ارزیابی وضعیت گونه‌ها براساس داده‌های به‌دست آمده از جمعیت گونه‌ها، وضعیت زیستگاه‌ها، تهدیدها و... انجام می‌شود. اما گاهی نیز گونه‌هایی هستند که اگرچه قبلاً شناسایی و توصیف علمی شده‌اند، اما برای یک بازهٔ زمانی، هیچ اطلاعاتی از آن‌ها در دسترس نیست و گزارشی نیز از مشاهدهٔ آن‌ها وجود ندارد. در مورد پرندگان، به‌دلیل نرخ بالای جابه‌جایی آن‌ها و شرایط زیست‌شان، به راحتی نمی‌توان گونه‌هایی که سال‌ها گزارشی از مشاهده‌شان وجود ندارد را به‌عنوان گونهٔ منقرض‌شده اعلام کرد؛ بلکه پیش‌ازاین تصمیم‌گیری، مطالعات و بررسی‌هایی انجام می‌شود که معمولاً با فراخوان‌هایی این‌چنینی علاقه‌مندان برای حضور در این بررسی‌ها فراخوانده می‌شوند تا به جست‌وجوی گونه‌های گمشده بپردازند. در فهرست جدید گونه‌های گمشدهٔ پرندگان، نام چند گونه نیز به چشم می‌خورد که بیش‌از ۱۰۰ سال از آخرین مشاهدهٔ آن‌ها می‌گذرد، ولی بااین‌حال به نظر می‌رسد که نویسندگان این فهرست امید خود را در مورد این گونه‌ها از دست نداده‌اند.

جامع‌ترین فهرست از گونه‌های پرندگان که از نظر علمی به‌عنوان گونه‌های گمشده شناخته می‌شوند و حدود یک دهه یا بیشتر از آخرین گزارش مشاهدهٔ آن‌ها می‌گذرد. مثلاً دو گونهٔ «مسی خاردُم» (Coppery Thorntail) و «لوریکیت جزیرهٔ نو کالدونیا» (New Caledonian lorikeet) دو گونه‌ از ۱۲۶ گونهٔ این فهرست هستند که بیش از یک قرن است که مشاهده نشده‌اند و اطلاعاتی از وضعیت آن‌ها در دست نیست.

این برآورد جدید، براساس میلیون‌ها رکورد جمع‌آوری‌شده توسط پرنده‌شناسان مشتاق و پرنده‌نگرانی که حضور گونه‌های حیات‌وحش را در دورافتاده‌ترین نقاط کره زمین مستند می‌کنند، تهیه شده است. حضور گونه در فهرست پرندگان گمشده نیز دو شرط اصلی دارد؛ اول آنکه پرنده نباید حداقل در یک دههٔ گذشته گزارشی از مشاهدهٔ پرنده وجود داشته باشد و دوم آنکه پرنده نباید در فهرست سرخ IUCN به‌عنوان گونهٔ «منقرض‌شده» (EX) یا «منقرض‌شده در طبیعت» (EW) ارزیابی شده باشد.

سه سازمان غیردولتی تخصصی، مجموعه‌ای از داده‌های پرندگان را گردآوری کرده‌اند و امیدوارند که انتشار این فهرست مردم را تشویق کند تا با جست‌وجو و مشاهدهٔ برخی از پرندگان حاضر در این فهرست، محرکی برای تلاش‌های جدید برای حفاظت این گونه‌ها باشند

«جان میترمیر» (John C Mittermeier) مدیر بخش جست‌وجوی پرندگان گمشده در «امریکن برد کانزرونسی» (American Bird Conservancy) به روزنامهٔ «گاردین» گفته است: «فهمیدن اینکه چرا این پرندگان گم شده‌اند و تلاش برای پیدا کردن مجدد آن‌ها چیزی شبیه به یک داستان کارآگاهی است.» میترمیر و همکاران‌اش به‌همراه دو سازمان تخصصی دیگر یعنی «برد لایف اینترنشنال» (BirdLife International) و «ری‌وایلد» (Re:wild) مجموعه‌ای از داده‌های پرندگان را گردآوری کرده‌اند. آن‌ها امیدوارند که انتشار این فهرست مردم را تشویق کند تا با جست‌وجو و مشاهدهٔ برخی از پرندگان حاضر در این فهرست، محرکی برای تلاش‌های جدید برای حفاظت این گونه‌ها باشند.

میترمیر می‌گوید: «اگرچه مشاهدهٔ برخی از گونه‌های موجود در فهرست شاید فوق‌العاده چالش‌برانگیز یا حتی غیرممکن باشد، ولی اگر جست‌وجوگران در مکان‌های مناسب حاضر شوند، دیگر گونه‌ها ممکن است خودشان را نسبتاً سریع نشان دهند.»

طبق نقشه‌ای که این گروه منتشر کرده‌اند، عمدهٔ گونه‌های این فهرست مربوط به مناطق استوایی و نیم‌کرهٔ جنوبی زمین می‌شوند. بسیاری از این پرندگان در جزایر کوچک و در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند. ۵۶ گونهٔ گمشده از اقیانوسیه هستند، پس از آن ۳۱ گونه از آفریقا و ۲۷ گونه نیز از آسیا هستند. قدیمی‌ترین گونهٔ گمشده نیز در این فهرست «تیتیرا دم‌سفید» (white-tailed tityra) است که آخرین گزارش مشاهدهٔ آن مربوط به ۱۹۵ سال قبل است. درواقع این مشاهده نیز مربوط به یک فرد از این گونه است که در سال ۱۸۲۹ در «پورتو ولو» (Porto Velho) برزیل از طبیعت نمونه‌گیری شده است.

بااین‌حال یک گزارش مشاهدهٔ احتمالی نیز از این پرنده در سال ۲۰۰۶ وجود دارد.

علاوه‌بر تیتیرای دم‌سفید، پرندگان دیگری نیز در این فهرست هستند که بیش‌از یک قرن از آخرین گزارش مشاهدهٔ آن‌ها می‌گذرد. مثلاً «مسی خاردُم» که گونه‌ای مرموز از «مرغ مگس» یا «هامینگ برد» (hummingbird) است که تنها گزارش مشاهده و اطلاعات موجود دربارهٔ آن مربوط به دو نمونهٔ جمع‌آوری‌شده از طبیعت در سال ۱۸۵۲ است. حتی محل دقیق جمع‌آوری این دو فرد پرنده نیز مشخص نیست و گمان می‌رود که این دو فرد از جایی در بولیوی جمع‌آوری شده باشند. همچنین «لوریکیت جزیرهٔ نو کالدونیا» نیز گونه‌ای طوطی است که از آن هم تنها دو نمونهٔ جمع‌آوری‌شده در سال ۱۸۵۹ وجود دارد. این پرنده، گونهٔ بومزاد جزیرهٔ «نوکالدونیا» (New Caledonia) در مجمع‌الجزایر «ملانزی» (Melanesi) در شرق و شمال‌شرق قارۀ استرالیا است.

براساس فهرست سرخ اتحادیهٔ جهانی حفاظت از طبیعت، ۶۲ درصد از پرندگان گمشدهٔ حاضر در این فهرست در معرض خطر انقراض قرار دارند.

پرنده‌شناسان بیش‌از ۴۲ میلیون عکس، فیلم و فایل صوتی را از وب‌سایت‌های مختلف علوم شهروندی، همچنین «ای‌برد» (eBird) جست‌وجو کردند تا متوجه شوند که مشاهدهٔ کدام پرندگان در دههٔ گذشته مستند نشده است؟ آن‌ها همچنین مخازن موزه‌های تاریخ‌طبیعی زیادی را بررسی کردند، مقالات علمی را خواندند و با کارشناسان محلی مشورت کردند.

۵۶ گونهٔ پرندهٔ گمشده در این فهرست از اقیانوسیه هستند، پس از آن ۳۱ گونه از آفریقا و ۲۷ گونه نیز از آسیا هستند. در مورد چند گونه، بیش‌از یک قرن از مشاهدهٔ آن‌ها می‌گذرد؛ ولی آخرین مشاهدهٔ بیشتر گونه‌های فهرست مربوط به حدود یک دهه قبل است

برخی از این گونه‌های پرنده در مکان‌های دورافتاده زندگی می‌کنند و ممکن است از نظر جوامع بومی و محلی گمشده نباشند. به‌عنوان مثال، یک گونه کبوتر بزرگ‌جثه به نام «قرقاول-کبوتر سیاه‌پوش» (black-naped pheasant-pigeon) که در یک جزیره در «پاپوا گینهٔ نو» زندگی می‌کند، از نظر علمی بیش‌از ۱۰۰ سال به‌عنوان پرنده‌ای گمشده شناخته می‌شد. اما در سال ۲۰۲۲ پس از آنکه دانشمندان با گروهی از شکارچیان محلی -که این پرنده را دیده بودند و صدای آن را شنیده بودند- صحبت کردند، توانستند دوباره آن را کشف کنند و عکس‌هایی از آن تهیه کنند.

مقالهٔ مربوط به این فهرست جدید، روز دوشنبه ۲۸ خرداد (۱۷ ژوئن) منتشر شد. این مقاله براساس تجزیه‌وتحلیل فهرستی از ۱۴۴ پرندهٔ گمشده تهیه شد که در سال ۲۰۲۱ منتشر شده بود. از آن زمان تاکنون، گزارش مشاهدهٔ ۱۴ گونه از پرندگان توسط شهروندان، دانشمندان، پرنده‌نگران و حفاظت‌گران به ثبت رسیده است. تعداد انگشت‌شماری از گونه‌های فهرست سال ۲۰۲۱ نیز یا در اسارت گزارش شدند یا آنکه اطلاعاتی علمی از وضعیت آن‌ها به‌ دست آمد که به روشن‌شدن وضعیت آن‌ها در فهرست سرخ IUCN کمک می‌کرد. به‌این‌ترتیب، فهرست سال ۲۰۲۱ به‌روزرسانی شد و تعداد گونه‌های فهرست جدید به ۱۲۶ گونه رسید. نویسندگان این فهرست امیدوارند که بتوانند اطلاعات جدیدی از تعدادی از گونه‌های فهرست جدید به‌ دست آورند.

آن‌ها وبسایتی نیز برای این کار راه‌اندازی کرده‌اند تا علاقه‌مندان بتوانند با مراجعه به آن از گونه‌های موجود در فهرست و محل احتمالی حضور آن‌ها اطلاعات کسب کنند و هم در صورت مشاهدهٔ این گونه‌ها، با نویسندگان فهرست تماس بگیرند و عکس، ویدئو یا صدای ضبط‌شده از پرندگان را به‌اشتراک بگذارند. علاقه‌مندان می‌توانند برای مشاهدهٔ فهرست به نشانی searchforlostbirds.org مراجعه کنند.

«راجر سافورد» (Roger Safford) از بردلایف اینترنشنال به گاردین گفته است: «امیدواریم این گونه‌ها برای همیشه از بین نرفته باشند و باید تمام تلاش خودمان را برای اثبات این موضوع با پیداکردن مجدد آن‌ها انجام دهیم. باید از آنچه که آموخته‌ایم برای حفظ این گونه‌ها و زیستگاه‌های فوق‌العاده‌شان استفاده کنیم.»

منبع:

این گزارش براساس گزارشی با عنوان It can feel like a detective story که روز دوشنبه ۲۸ خرداد در بخش The age of extinction روزنامهٔ گاردین منتشر شده بود، نوشته شده است.

به اشتراک بگذارید:

برچسب ها:

حیات‌وحش