جمعیت شهر «آیتن» در جنوب غربی کنیا بیش از یک دهه است که سرشماری نشده اما مقامات محلی، آن را حدود ۵۶ هزار نفر تخمین می‌زنند. رانندگی برای رسیدن به این شهر به گذر از جاده‌ای پرپیچ‌وخم و بدون نور با علائم ایمنی کم جاده‌ای نیاز دارد. «گاردین» نوشته است که تقریباً ۳۵ درصد جمعیت این شهر زیر خط فقر زندگی می‌کنند. اما یک تابلو در انتهای جاده شده است معرف شهر: «خانه قهرمانان». این گوشه کمترشناخته‌شده از کنیا، از سال ۱۹۹۱ تاکنون ۱۴ برنده ماراتن بوستون در مردان و ۹ زن در این رشته را داشته است که به ترتیب ۲۲ و ۱۴ برد را به خانه آورده‌اند. آنها همچنین از سال ۱۹۸۳ یعنی از زمان معرفی این مسابقات، ۱۳ مدال طلا از ۱۸ مدال طلای دوی ۳۰۰۰ متر را در مسابقات جهانی دو و میدانی کسب کرده‌اند.

در همان نزدیکی «آیتن» شهر کوچک دیگری به نام «کاپتاگات» قرار دارد که بعضی از سریع‌ترین دوندگان جهان در آن ساکن هستند. دویدن در این شهر مورد احترام است و جاده‌های خاکی طولانی شرایط مناسبی را برای آن ایجاد کرده. اما حالا گفته می‌شود که این شرایط برای دوندگان پایدار نخواهد بود.

در سراسر شرق آفریقا «خشکسالی»، «گرمای شدید»، «سیل در برخی نقاط» و «از دست دادن تنوع زیستی» از بارزترین مخاطرات تغییر اقلیم است. به گفته پروفسور «وینسنت اونیوِرا»، معاون پژوهش، نوآوری و توسعه در دانشگاه کنیاتا، که بیشتر دوران حرفه‌ای خود را روی دوندگان کنیایی مطالعه کرده، بحران تغییر اقلیم می‌تواند به طور جدی بر روند و عملکرد تأثیر بگذارد: «معتقدم آسیب‌ها افزایش می‌یابد چراکه خشکسالی جاده‌های خاکی را برای پیاده‌روی و دویدن سخت‌تر می‌کند و در اثر آن، ضربه به زانوها و باسن آسیب می‌رساند.»

«جکسون تووِی»، رئیس دو و میدانی کنیا می‌گوید گرما اوضاع را بدتر می کند. به گفته او، در سال‌های اخیر به دلیل افزایش دما، روزهای زیادی ناچار به تغییر برنامه‌های خود شده‌اند. خواب ناکافی هم یکی دیگر از آسیب‌های گرما است. برنامه خواب سالم برای دوندگان بسیار مهم است اما شب‌های گرم مانع از خواب مناسب و کافی می‌شود.

پاکستان هم یکی از کشورهایی است که درگیر اثرات تغییر اقلیم شده است. سیل تابستان سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۲ هزار نفر را کشت و تریلیون‌ها روپیه خسارت وارد کرد. مدیر یکی از باشگاه‌های فوتبال پاکستان می‌گوید ماه‌ها طول کشیده تا زمین‌های ورزشی‌شان آماده شود و ورزش را شروع کنند: «هیچکس بعد از سیل، انرژی ذهنی ندارد.» کاری که پاکستان انجام داد کمک‌گرفتن از بازیکنان کریکت بود که درباره سیل صحبت کنند. ورزشکاران به سیل‌زدگان کمک مالی کردند و استادیوم ملی به مردم محلی آسیب‌دیده اجازه داد تا برای بهبود روحیه‌شان مسابقه کریکت پاکستان و انگلیس را به صورت رایگان تماشا کنند.

راگبی «فیجی» در استرالیا که بعضی از بهترین بازیکنان راگبی در تاریخ در آن رشد کرده‌اند هم از تغییر اقلیم در امان نمانده است. گفته می‌شود فرسایش سواحل و افزایش جزر و مد برنامه‌های آموزشی راگبی در فیجی را برهم زده است.

تهدیدی برای سلامت انسان

از میان عوامل تأثیرپذیر از تغییراقلیم، موضوع افزایش دمای کره زمین بیش از سایر موارد مورد توجه قرار گرفته است. سال ۹۶ گروه فیزیولوژِی فارماکولوژی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در مطلبی درباره تاثیر تغییر اقلیم بر فیزیولوژی بدن نوشته‌ است که دمای بالا بر تنظیم فعالیت ‌الکتریکی قلب و جریان هوا به داخل ریه‌ها اثر گذاشته و منجر به افزایش ابتلا و تشدید بیماری‌های قلبی و ریوی می‌شود. همانطور که دوندگان کنیایی به دلیل گرما، انرژی کمتری برای دویدن دارند، نویسندگان این مطلب هم این موضوع را تایید می‌کنند و نوشته‌اند روزهای گرم و مرطوب، بیشترین تأثیر را بر اخلاق و رفتار انسان‌ها دارند. میزان خشونت، واکنش نسبت به محیط اطراف و تحریک‌پذیری در روزهای گرم بیشتر است. این در حالی است که در روزهای خنک‌تر و با رطوبت هوای کمتر هوشیاری و فعالیت روزانه افراد تشدید شده و افراد نسبت به دیگران رفتار بهتری خواهند داشت. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تغییرات دما بر سیکل خواب تأثیر گذاشته و منجر به کاهش طول مدت خواب می‌شود.

آلودگی‌ هوا موضوع مهم دیگری است که می‌تواند عملکرد ریه و جریان خون را کاهش دهد و برای ورزشکاران تاثیرات منفی جدی به همراه داشته باشد. تاثیر آلودگی هوا بر رقابت بین‌المللی در رشته دوی استقامت قبل از بازی‌های المپیک و پارالمپیک ۲۰۰۸ پکن در چین بررسی شده بود. مقاله‌ای که با عنوان «بررسی اثرات تغییر اقلیم و گرمایش جهانی بر زیرساخت‌ها و رویدادهای ورزشی» در سال ۹۸ منتشر شده، نوشته است پکن قبل از بازی‌ها به‌عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای دنیا شناخته می‌شد. دانشمندان علوم هوا، که سطوح آلودگی را اندازه‌گیری می‌کردند، به این نتیجه رسیدند که سطوح آلودگی ذرات و ازن در هوای پکن در روزهای معمول تابستان فراتر از حد سالم است. در نتیجه، چندین دونده از حضور در رقابت‌های المپیک ۲۰۰۸ انصراف دادند.

استادیوم‌ها، تشدیدکننده تولید کربن

علاوه بر اینکه تغییر اقلیم می‌تواند بر ورزش‌های مختلف و زیرساخت‌های ورزشی تاثیر بگذارد، خود استادیوم‌ها و میادین عظیم ورزشی سراسر جهان تاثیر قابل‌توجهی در تولید کربن دارند. در واقع سازمان‌های ورزشی تولید کربن در حمل‌ونقل تیم‌ها و طرفداران، مصرف مواد غذایی و تولید ضایعات را نادیده می‌گیرند.  المپیک ۲۰۱۶ ریو ۳.۶ و جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه ۲.۱۶ میلیون تن دی‌اکسیدکربن منتشر کردند.

با این وجود در سال‌های اخیر برخی از کشورها به سمت ایجاد استادیوم‌هایی با هدف کاهش تولید کربن رفته‌اند. آنطور که «ایسنا» سه سال پیش در گزارشی نوشته، استادیوم‌های سراسر ایالات متحده و اروپا به سمت اقدامات آگاهانه‌تر در مورد محیط‌زیست ازجمله صفحات خورشیدی، چراغ‌ها و تابلوهای امتیاز ال‌ای‌دی (LED)، کمپوست و روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب گام بردارند. نمونه موفق در این زمینه استادیوم مرسدس بنز آتلانتا است که در سال ۲۰۱۷ افتتاح شد. در این استادیوم آب باران در ۶۸۰ هزار گالن جای می‌گیرد و گیاهان اطراف را آبیاری  و بر این اساس، ۴۷ درصد کمتر از سایر استادیوم‌ها آب مصرف می‌کند و مصرف انرژی نیز نسبت به سایر استادیوم‌ها، ۳۰ درصد کمتر است.

از بین رفتن امکانات ورزشی

از طرفی دیگر خود استادیوم‌ها هم در معرض خطرات  تغییر اقلیم قرار دارد و تجارت ورزش در حال تهدیدشدن است. استادیوم‌های ورزشی در برخی از شهرهای ساحلی، مانند میامی یا نیویورک، با افزایش سطح آب اقیانوس‌ها تهدید می‌شوند. بنابراین، برنامه‌ریزان شهری و تیم‌های ورزشی باید به‌طور جدی احتمال دهند که امکانات ورزشی‌شان ممکن است از بین برود.

بعضی از مکان‌های ورزشی نیز که بیشتر برای رقابت‌های ورزشی زمستانی استفاده می‌شدند دیگر این کاربری را ندارند. زیرا هوا گرمتر شده است و برف و یخ نیز وجود ندارد. بالاآمدن سطح آب دریاها می‌تواند بر ورزش‌های آبی تاثیر بگذارد و شهرهای ساحلی همانند نیواورلیانز، آمستردام و میامی دیگر نمی‌توانند میزبان رقابت‌های بزرگ باشند.

به نظر می‌آید هیچ کشوری در تاثیر تغییر اقلیم بر رویدادهای ورزشی خود در امان نیست. ایران هم از جنبه‌های مختلف شاهد تاثیرات آن است و با اینکه مطالعه گسترده‌ای دراین‌باره در ایران انجام نشده اما ورزش در ایران و جان ورزشکاران مانند کشورهای دیگر مورد تهدید تغییراقلیم هستند.

تاثیر این موضوع بر ورزش به قدری پررنگ شده که سال ۲۰۲۲ در اجلاس «Sport Possitive»، «جولی دافوس»؛ مدیر ارشد پایداری در کمیته بین‌المللی المپیک، به حضار گفت: «من با ۲۰۶ کشور در سراسر جهان کار می‌کنم و بسیاری از آنها اکنون شاهد تأثیرات تغییر اقلیم هستند. سال ۲۰۳۰ احتمالا ۲۰ درصد کشورهای المپیک خود را از دست بدهیم.»