یک سد جدید بر روی هریرود از سوی طالبان با حضور «ملا عبدالغنی» افتتاح شد
«پاشدان» علیه «خراسان»
توسعهٔ این سد نهفقط شمالشرق کشور بلکه کشور ترکمنستان را نیز، بهویژه در بخش شرب، دچار تنش آبی میکند
![«پاشدان» علیه «خراسان»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/05/سد-طالبان.jpg)
۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳، ۲۳:۰۰
|پیام ما| در کنار تصاویری که حاکی از رهاسازی آب در افغانستان بهسمت شورهزارها هستند، خبر رسیده فاز جدید سد پاشدان بر روی رودخانهٔ هریرود در بالادست ایران (استان خراسانرضوی) و سد دوستی با حضور «ملا عبدالغنی برادر»، معاون اقتصادی نخستوزیر طالبان و «عبدالطیف منصور»، سرپرست وزارت آب و انرژی طالبان، افتتاح شده است. سد پاشدان یکی از پروژههای بزرگ سدسازی کشور افغانستان محسوب میشود که در ۲۰ کیلومتری شرق شهر هرات بر روی سرشاخههای هریرود واقع شده است و ظرفیت ذخیرهٔ ۴۵ میلیون مترمکعب آب را دارد. بهنظر میرسد حالا راهی جز اجماع منطقهای علیه سیاستهای آبی طالبان وجود ندارد. حالا مدتهاست از هامون تا آمودریا، تحتتأثیر سیاستهای آبی طالبان یا از بین رفته است یا در حال از بین رفتن است. سد پاشدان، مانع اصلی رسیدن آب به سد دوستی در خراسان ایران است.
طی چند سال گذشته و با وجود معاهدهٔ رسمی و حقوقی میان دو کشور ایران و افغانستان، حقابهٔ قانونی ایران از رودخانهٔ هیرمند تأمین نشده است. گرچه حکومتهای پیشین افغانستان نیز از تأمین این حق ایران به بهانههای واهی خودداری کردند، اما تکمیل بند کمالخان، کانال انحرافی و سد قلعهافضل، حتی رسیدن سیلابهای هیرمند به ایران را ناممکن است؛ بهحدی که طی دوماه گذشته و وقوع دو سیلاب و طغیان بزرگ در این رودخانه فقط ۴۰ میلیون میلیمتر مکعب آب به ایران رسید. آبی که گرچه نمایندهٔ ویژهٔ رئیسجمهوری در امور افغانستان و رسانههای حامی دولت تلاش کردند تا این عدد را حقابه نشان دهند، اما توجیهی علمی برای اختلاف ۷۸۰ میلیون میلیمتر مکعبی نداشتند. بهگفتهٔ کارشناسان، آنچه به ایران رسیده است بخش کوچکی از طغیان است که از دریچههای رسوبگیر بهسمت کشور حرکت کرده است. اینبار اما خبر رسیده است که فاز جدید سد «پاشدان» بر روی رودخانهٔ هریرود در بالادست ایران (استان خراسانرضوی) و سد دوستی با حضور ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخستوزیر طالبان و عبدالطیف منصور، سرپرست وزارت آب و انرژی طالبان، افتتاح شده است. درحالیکه این رودخانه تأمینکنندهٔ اصلی آب مخزن دوستی است، آمار رسمی از خالی بودن این مخزن حکایت میکند.
هریرودِ بلاتکلیف
گرچه از زمان استقلال افغانستان از ایران و مداخلهٔ انگلیس، مناقشهٔ آبی میان این کشور همچنان وجود دارد، اما مذاکرات دو کشور در دورههای زمانی متعدد، منتج به معاهدهٔ میان افغانستان و ایران دربارهٔ هیرمند شد که در سال ۱۳۵۱ به امضای «امیرعباس هویدا»، نخستوزیر ایران و «محمدموسی شفیق»، نخستوزیر افغانستان رسید و مجالس هر دو کشور آن را تصویب کردند؛ اما موضوع هریرود همچنان بلاتکلیف ماند. هرچند با وجود معاهدهٔ رسمی نیز هیچ دولتی در افغانستان بهطور دائم حقابهٔ ایران از هیرمند و هریرود را اجرا نکرده است.
مهدی ذاکریان:
تحویل کلید سفارت افغانستان به طالبان امتیاز بسیار بزرگی بود که بهازای همین یک امتیاز ایران بایست نهفقط حقابه بلکه ۱۰ برابر آن را میگرفت
تشدید اقدامات افغانستان در حوزهٔ آب در طی سالهای اخیر بهویژه باعث کاهش شدید ذخایر آبی «چاهنیمهها» بهعنوان اصلیترین منبع تأمین آب در استان سیستانوبلوچستان شده است. مشکل خشکسالی هم وضعیت را از گذشته بدتر کرده است. واقعیت حاکم بر جغرافیای ایران در منطقهٔ شرق وابستگی ایران به آبِ واردشده از افغانستان را نشان میدهد. اما نهفقط کارشناسان آب، بلکه متخصصان دیپلماسی نیز سیاستهای ایران در قبال افغانستان را نقد میکنند و معتقدند تأمین آب کشور باید با اتکا به منابع داخلی باشد.
ایرانِ همیشه آماده
حالا طالبان کشوری که در وضعیت بغرنج اقتصادی به سر میبرد و برای بسیاری امور نیازمند کشورهای همسایه از جمله ایران است، بدون اینکه امتیاز آبی به ایران بدهد، امتیاز تجاری میگیرد.
۱۱ اردیبهشت خبرگزاری جمهوری اسلامی خبری با این مضمون منتشر کرد: «راهآهن جمهوری اسلامی ایران در اطلاعیهای آمادگی مجدد خود را برای حمل بار ترانزیتی افغانستان به ترکیه اعلام کرد.»
عباس عراقچی: در مورد هریرود، دولت افغانستان از قدیم تا حال هرگز نپذیرفته است یک رژیم حقوقی برای آن مانند هیرمند تدوین شود. توجیهات مختلفی میآوردند
در اطلاعیهای که رجا منتشر کرده بود، آمده بود: «با وجود طی نشدن روال قانونی و عدم اخذ مجوز از سوی کنسرسیوم ریلی افغانستان و با توجه به رویکرد توسعهای راهآهن جمهوری اسلامی ایران در حوزهٔ کریدورهای بینالمللی ریلی، راهآهن از روز دوشنبه (سوم اردیبهشتماه) آمادگی خود برای اعزام ۱۰ واگن موجود در مرز «شمتیغ» به ترکیه را اعلام کرده است. متأسفانه پس از گذشت هفت روز کنسرسیوم مذکور هنوز مجوز گمرک را برای ترانزیت واگنهای مذکور اخذ نکرده است. راهآهن جمهوری اسلامی ایران بار دیگر آمادگی خود را برای حمل این واگنها پس از وصول تأییدیهٔ گمرک اعلام میکند.»
این درحالیاست که طالبان طی دو روز گذشته از ایران درخواست کرده است مسیر ترانزیتی جدیدی از چابهار نیز به افغانستان اختصاص دهد. در هفتهٔ نخست اردیبهشت نیز، اتاق بازرگانی ایران با بازرگانان افغانستان همایشی مشترک برگزار کرده بود که بهنظر میرسد در آن رد و نشانی از موضوعات آبی در میان نبود.
تجارتِ بیآبی
«مهدی ذاکریان» کارشناس دیپلماسی آب در مورد این وضعیت به «پیام ما» توضیح میدهد که ایران در مورد هریرود هم نمیتواند مانند هیرمند راه به جایی ببرد؛ چراکه در سیاست خارجی در سطح کلان با مشکل روبهروست. طالبان در عرصهٔ بینالمللی بازیگری نامشروع و کوچک است. متأسفانه ایران درگیر دادن امتیازات بزرگ به این بازیگر کوچک است که منافع ملی ما را در بر ندارد و همهٔ این مسائل دلیل ضعف در سیاست خارجی کشور و پراکندگی دستگاههای تصمیمگیر است.»
او با تأکید میگوید: «تحویل کلید سفارت افغانستان به طالبان امتیاز بسیار بزرگی بود. آنهم برای حاکمیتی که کسی در دنیا آن را به رسمیت نمیشناسد. بهازای همین یک امتیاز ایران بایست نهفقط حقابه بلکه ۱۰ برابر آن را میگرفت. باوجوداین، کاری از دستش برنیامد.»
موضوع رژیم حقوقی هریرود در تاریخ مذاکرات آبی ایران و افغانستان دارای پیچیدگیهای بسیار زیادی بوده است؛ چراکه مختصات دقیق جغرافیایی این رودخانه و اینکه در چند سرشاخه نسبت به ایران بالادست یا پاییندست به حساب میآید، مشخص نیست.
«عباس عراقچی»، دیپلمات پیشین ایران و معاون سابق وزارت امور خارجه در دو دولت گذشته مسئولیت کمیتهٔ آب در مذاکرات مشترک میان ایران و افغانستان را عهدهدار بوده است، در گفتوگو با «پیام ما» در مورد وضعیت رژیم حقوقی این رودخانه گفته بود: «یکی از بحثهای مهم ما با افغانستان در مورد هریرود بود. در مورد هریرود، دولت افغانستان از قدیم تا حال هرگز نپذیرفته است یک رژیم حقوقی برای آن مانند هیرمند تدوین شود. توجیهات مختلفی میآوردند، اما نهایتاً توافق شد در این خصوص نیز یک کمیتهٔ فنی بین دو طرف تشکیل شود که ابعاد فنی هریرود را بررسی کند و جمعبندی ارائه دهد. یعنی قبل از رسیدن به رژیم حقوقی، ما بتوانیم به یک جمعبندی فنی برسیم. این هم بحث خوبی در رژیم حقوقی هریرود بود.»
همکاری روی میز
فارغ از آنچه در مورد معاهدات دوجانبه مطرح است، اصولی کلی در قانون و عرف بینالملل نیز در مورد آب وجود دارد. طبق مفاد کنوانسیون ۱۹۹۷ سازمان ملل متحد، هر دولتی که در حوزهٔ رودخانهٔ مشترک قرار دارد، این حق را دارد که در قلمرو سرزمینی خود، بهرهبرداری منصفانه و معقول از جریان آب حوضهٔ آبریز فرامرزی، با الزام به عدم آسیبرسانی جدی به سایر کشورهای مشترک، داشته باشد. براساس این کنوانسیون استفاده و توسعهٔ رودخانههای فرامرزی باید با هدف دستیابی به استفادهٔ بهینه و پایدار از آن و منافع حاصل از آن با در نظر گرفتن منافع سایر کشورهای ساحلی صورت گیرد و حق دولتها برای استفاده از رودخانهٔ مشترک و همچنین وظیفهٔ همکاری در حفاظت از آن به رسمیت شناخته شود.
با تکمیل سد پاشدان، فقط ایران نیست که متأثر خواهد شد. بلکه ترکمنستان نیز بهشدت تحتتأثیر این پروژه قرار خواهد گرفت. اسفند سال ۱۴۰۱ وزیر نیرو در سیزدهمین شورای حکام آب مرکز منطقهای مدیریت آب شهری عنوان کرد کشورهای منطقه برای غلبه بر چالشهای آبی همکاری کنند. «علیاکبر محرابیان» آن زمان اعلام کرد زمان آن رسیده که در حکمرانی منابع آب با مشارکت اعضا گامهای بلندی برداریم. آب باید محور وحدت برای توسعهٔ اقتصادی و اجتماعی کشورهای عضو باشد و زمان آن رسیده که در حوضهٔ آب هم یک گام بلند در مدیریت و حکمرانی منابع آب داشته باشیم. او اضافه کرد: همچنین، فعال کردن این مرکز بهعنوان مرکزی برای توسعهٔ مدیریت منابع آب، تبادل تجربیات و بهرهگیری از آخرین فناوریها مدنظر اعضا بود که امید است به این اهداف برسیم.
بهنظر میرسد این پیشنهاد همچنان میتواند برای ایران و ترکمنستان روی میز قرار بگیرد تا در فعالیتی مشترک با افغانستان وارد مذاکره شوند. بهویژه حالا که از اتاق مشترک تجاری ایران و ترکمنستان نیز بیشازپیش فعال شده است و بهنظر میرسد در آیندهای نزدیک در خرداد امسال، با سفر رئیسجمهوری به ترکمنستان برنامههای اقتصادی را تشدید و تحکیم میکنند.
برچسب ها:
اقتصاد، بند کمالخان، حقابه، خشکسالی، دیپلماسی آب، سیلاب، شورای حکام آب، مدیریت آب، مدیریت منابع آب، هیرمند
پیشنهاد سردبیر
![سرمایهگذاری در معدن بازنده](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/3-16-jpg.webp)
سرمایهگذاری در معدن بازنده
مطالب مرتبط
![پایان امداد و نجات در کاشمر](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دیجیتال-9.jpg)
زلزلهٔ روز سهشنبه ۴ کشته و ۱۱۶ مصدوم برجا گذاشت
پایان امداد و نجات در کاشمر
![ریزش بخشهایی از بناهای تاریخی بعد از زلزله](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/بنای-تاریخی-کاشمر.jpg)
رئیس اداره میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی شهرستان کاشمر خبر داد
ریزش بخشهایی از بناهای تاریخی بعد از زلزله
![بحث موشهای تهران بعد از وقوع زلزله جدی است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/05/موش.jpg)
رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران:
بحث موشهای تهران بعد از وقوع زلزله جدی است
![تعداد قربانیان زلزله ژاپن به ۲۳۶ نفر افزایش یافت](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/62875016-jpg.webp)
تعداد قربانیان زلزله ژاپن به ۲۳۶ نفر افزایش یافت
![امیدهای گمراهکننده برای پیشبینی زلزله](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/صفحه-۶-Flickr-jpg.webp)
پاییز سال ۲۰۲۳ محققان دانشگاه تگزاس با یک الگوریتم هوش مصنوعی، ۷۰ درصد زمینلرزهها را یک هفته پیش از وقوع آنها بهدرستی پیشبینی کردند
امیدهای گمراهکننده برای پیشبینی زلزله
![تعداد جانباختگان زلزله ۷.۶ ریشتری ژاپن تاکنون ۳۰ نفر](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/4954034-jpg.webp)
تعداد جانباختگان زلزله ۷.۶ ریشتری ژاپن تاکنون ۳۰ نفر
![نرخ فرونشست ایران 5 برابر میانگین جهانی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/3-3-jpg.webp)
نرخ فرونشست ایران 5 برابر میانگین جهانی
![شهرهای ایران لرزان در برابر زلزله](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/5-22-jpg.webp)
مرکز پژوهشهای مجلس میگوید هیچ منطقهای در کشور مقاوم نیست
شهرهای ایران لرزان در برابر زلزله
![ریسکهای زلزله در تهران](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/nJonUYj4JXSn-jpg.webp)
ریسکهای زلزله در تهران
![زمینلرزه زاهدان، تاکنون بیش از ۷۰ مصدوم داشته است](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/4464788-jpg.webp)
مدیرکل مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان:
زمینلرزه زاهدان، تاکنون بیش از ۷۰ مصدوم داشته است
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها
- قطار رجا؛ انتخابی امن و راحت برای سفرهای شما بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید