تا برگزاری جام جهانی فوتبال در قطر زمان زیادی باقی نمانده است. میزبانی قطر با نقدهای زیادی از جنبه‌های مختلف و از جانب فعالان اجتماعی، سازمان‌های مدنی و کارشناسان اجتماعی-ورزش مواجه شده است. از جمله مهم‌ترین این نقدها عدم به کارگیری معیارهای توسعه پایدار و استثمار کارگران مهاجری است که ساخت سریع زیرساخت‌های لازم برای برگزاری این مسابقات را بر عهده داشتند. سازمان‌های منتقد بر این نظرند که فیفا نتوانسته مسئولیت اجتماعی خود را در حمایت از این کارگران انجام دهد. کمپین محیط زیستی «گل قرن» که تحت برند مسئولیت اجتماعی فیفا و شرکت هیوندایی در حاشیه جام جهانی در حال برگزاری است به نظر می‌آید به جای پاسخگویی درباره مسئله‌ای که شاید برای پاسخگویی به آن دیر هم شده باشد برای این دو سازمان/شرکت سبزشویی کند.

این کمپین که فیفا و شرکت هیوندایی تحت مسئولیت اجتماعی خود طراحی و اجرای آن را بر عهده دارند به ترویج مسئولیت اجتماعی-زیست محیطی فردی توسط مخاطبان فوتبال و کسانی که برای دیدار بازی‌های فوتبال به قطر سفر می‌کند، می‌پردازد

کمپین «گل قرن» چیست؟
این کمپین که فیفا و شرکت هیوندایی تحت مسئولیت اجتماعی خود طراحی و اجرای آن را بر عهده دارند به ترویج مسئولیت اجتماعی-محیط‌زیستی فردی توسط مخاطبان فوتبال و کسانی که برای دیدار بازی‌های فوتبال به قطر سفر می‌کند می‌پردازد.
گلِ قرن در واقع یک تعهد فردی است. شما یا هر مخاطب دیگری می‌توانید به وب‌سایت فیفا و صفحه این کمپین بروید و در آنجا از شما سوالاتی درباره نوع سفر، وسایل حمل و نقلی که استفاده می‌کنید و تعداد وسایل الکترونیکی که در اختیار دارید می‌شود. سپس می‌توانید تعهد دهید که در صورتی که تیم ملی شما گلی را در مسابقات زد یک کنش فردی یا اجتماعی در جهت پایداری محیط زیست انجام دهید. مثلا از کیسه پارچه‌ای برای خرید استفاده کنید، یک هفته با وسایل حمل و نقل عمومی سفر کنید، برای 6 ماه لباس دست دوم استفاده کنید، در مصرف آب صرفه‌جویی کنید تا یک هفته گیاه‌خوار شوید. در صورت اینکه به تعهد خود عمل کنید شاید شما با قید قرعه بلیت سفر به قطر و یا بلیت شرکت در مسابقات را دریافت کنید. (البته مهلت ثبت‌نام در کمپین گذشته است.)
این کمپین سفیران زیادی هم از مشاهیر و افراد محبوب دارد که به «تیم قرن» مشهور هستند. ستارگان گروه محبوب کره‌ای بی.تی.اس هم از جمله این سفیران هستند که علاوه بر شرکت در این کمپین برای شرکت هیوندایی هم تبلیغ می‌کنند.
هیچکدام از این تعهدات بد نیستند و اتفاقا پیشینه محیط‌زیستی و توسعه پایدار هم دارند. پرسش اینجاست که آیا این کمپین پرهزینه در راستای هدف اصلی آن که به نقل از وب‌سایت هیوندایی و فیفا «پایداری محیط‌زیستی» اعلام شده، تاثیری هم دارد؟
نظام کفالت در قطر، توسعه سریع و استثمار کارگران
همانطور که گفته شد قطر برای اینکه بتواند خود را به میزبانی جام جهانی 2022 برساند ناگریز بود که با سرعت زیادی زیرساخت‌های خود را توسعه دهد و مراکز و ورزشگاه‌های زیادی را از سفر بسازد. به این منظور کارگران مهاجران زیادی به ویژه از کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا تحت نظام کفالت قطر استخدام شدند. این کارگران به شدت در شرایط آسیب‌پذیری کار و زندگی کردند و به نقل از کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های تجارت مورد سوءاستفاده ساختاری و استثمار جدی قرار گرفتند. سازمان‌های مدنی هم معتقدند که معیارهای توسعه پایدار که پایداری اجتماعی و اقتصادی را در کنار پایداری محیط‌ زیستی قرار می‌دهد در این ساخت و سازها رعایت نشده. کارگران مهاجر که حقوق بسیار کمی دریافت می‌کردند و حتی تحت نظام کفالت اجازه ترک کار را نداشتند طبق گزارش سازمان بین المللی کار در هفته 48 ساعت کار سخت انجام دادند و برای آن تنها 190 پوند دریافت کردند. قطر و فیفا از کاوش درباره علل مرگ کارگرانی که بر اثر شرایط سخت کار و زندگی اردوگاه‌های پرجمعیت و آلوده اسکان کارگران جان خود را از دست دادند سکوت کردند. لازم به ذکر است که قطر متعهد شده بود که تا سال 2016 نظام کفالت را ملغی کند. تعهدی که تا امروز اجرایی نشده، اما در عوض تعهد «گل قرن» با دقت و کیفیت مناسبی در حال اجرا است.
هیوندایی صلاحیت پیشرو بودن در ترویج توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست را دارد؟
در تیرماه سال 2021 شرکت هیوندایی در یکی از تبلیغات تلویزیونی خود ادعا کرد که خودرو نِکسو Nexo این شرکت «همانطور که حرکت می‌کند هوا را هم تصفیه می‌کند»! سازمان‌های دولتی مسئول در بریتانیا با بررسی این تبلیغ و مقایسه آن با شاخصه‌های خودرو نکسو تشخیص دادند که این تبلیغ مخاطبان را گمراه می‌کند و هرچند خودرو نکسو در برخی موارد اثر کمتری بر محیط زیست می‌گذارد و به اصطلاح «پاک‌تر» است، اما ادعای هیوندایی مبنی بر انجام مسئولیت اجتماعی-محیط‌ زیستی خود فریب‌دهنده است. این بررسی باعث حذف تبلیغ نکسو از برخی شبکه‌ها شد و وب‌سایت بلومبرگ در یک کاوش خبری این شرکت را به سبزشویی متهم کرد. بنابراین کمپین گل قرن اولین اتهام سبزشویی شرکت هیوندایی نیست.
سبزشویی چیست؟
سبزشویی به ادعاهای بی‌اساس و یا برنامه‌های کم‌اثری گفته می‌شود که شرکت‌های تجاری یا سیاستمداران اغلب برای فریب مخاطبان و مشتریان خود و یا طفره رفتن از متعهد شدن به رعایت واقعی معیارهای پایداری محیط زیستی و مبارزه با تغییر اقلیم از آنها استفاده می‌کنند. در این برنامه‌ها معمولا ادعا می‌شود که محصولات و کالاها و یا برنامه‌های جامع سازمان‌ها و شرکت‌ها طرفدار محیط زیست هستند.
گروه بی.تی.اس آهنگ ویژه جام جهانی را خواهد خواهند و همه به ویژه مخاطبان جوان و نوجوان ایرانی آنها از آن لذت خواهند برد. حتما که بسیاری از این مخاطبان هم در زندگی فردی و اجتماعی خود به رعایت معیارهای توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست معتقد و متعهدند. اما آیا بهتر نیست به جای دنبال کردن مسئولیت اجتماعی هیوندایی یا فیفا، آنها را مسئول و متعهد کنیم که اول خودشان به همین معیارها وفادار باشند؟