گزارش اختصاصی پیام ما از وضعیت بیمه زنان خانه دار
بی مزد بود و منّت …

آخرین لیوان را که آب کشید نگاهی به ساعت روی دیوار انداخت که یازده را نشان می داد. دست هایش را خشک کرد و به سمت گاز رفت که هنوز کتری و قوری روی آن بود، نگاهی به داخل کتری کرد که مطمئن شود آب دارد و بعد گاز را روشن کرد .چای که گرم شد یک لیوان برای خودش ریخت و پشت میز نشست. سعی کرد ذهنش را متمرکز کند که کاری باقی نمانده باشد. یاد دخترش افتاد که امروز کلاس زبان دارد و سفارش کرده که مانتو اش را بشوید. سریع از جایش بلند شد و سمت اتاق دخترش رفت. مانتو را که داخل لباس شویی انداخت ، دوباره به ساعت روی دیوار نگاهی کرد. برنج های خیس شده را توی قابلمه ریخت و با خودش گفت: «امسال دیر شد باید تا فصل لبو تمام نشده، ترشی درست کنم. بچه ها دوست دارند.»پخت غذا را که تمام کرد دوباره به ساعت نگاهی انداخت. نگران بود مبادا بچه ها دیر کرده باشند .ساعت این بار « یک» را نشان می داد و لیوان چای سرد شده ی روی میز را…
زن خانه دار به زنی گفته می شود که تقربیا تمام وقت در خانه کار می کند و معمولا راحتی وآسایش اعضای خانواده را فراهم می کند . البته «خانه دار» به صورت های مختلفی تعریف شده است. مطابق تعریف اداره ی آمار ایران، خانه دار فردی است که شاغل ، بیکار (جویای کار)و محصل به حساب نمی آید و بر اساس اظهار پاسخگو در هفت روز پیش از مراجعه ی مامور آمار گیری، به خانه داری مشغول بوده است. پروفسور شلی کاورمن محقق امور زنان تعریفی از کار در خانه ارایه کرده که به وظایفی دلالت دارد که مرد و زن درون و یا بیرون از خانواده انجام می دهند. این وظایف شامل نگهداری فرزندان ،پختن غذا ، کارهای حمایتی و کارهای خیرخواهانه می شود. اما زنان خانه دار زنانی هستند که اکثر ساعات روز را در خانه می گذرانند. این زنان به واسطه ی اشتغال در خانه و نداشتن در آمد از لحاظ اقتصادی به همسران خویش وابسته هستند و بالطبع نداشتن درآمد باعث ایجاد نگرانی هایی در رابطه با آینده ی اقتصادی واجتماعی آن ها می شود. با وجود این که زن خانه دار کار بی نظیری انجام می دهد؛ اما اهمیت واقعی آن، آنچنان که شایسته این سنگر بانان خانواده بوده بیان نشده است. حتی گاهی از ارزش کار آن ها کاسته و همراه با دلسوزی و ترحم از آن یاد می شود.
نقش زنان خانه داردر کشور نامرئی است
شهین دخت مولاوردی معاون رییس جمهور در امور زنان وخانواده در گفت و گویی به این موضوع اشاره کرده است.او درباره نقش زنان خانه دار گفته است: «نقش زنان خانه دار در کشور نامریی است. ما اصرار داریم ارزش کار خانگی و کار زنان خانه دار در حساب ملی دیده و محاسبه شود. متاسفانه اشتغال زنان در بخش غیر رسمی محاسبه نمی شود و زنان خانه دار کشاورز و روستایی ما، با توجه به سوالاتی که در سرشماری ها پرسیده می شود خود را بیکار معرفی می کنند.» او در ادامه گفت: «که ۱۹ میلیون نفر از زنان ما خانه دار هستند، که ارزش کار این قشر مورد غفلت قرار گرفته است..»
کار می کنم اما بیمه نیستم
مریم زن ۳۰ ساله ی خانه داری ست که دو دختر دارد .او درباره وضعیت خود می گوید: «وقتی که من ازدواج کردم تازه دیپلم گرفته بودم و دلم می خواست به دانشگاه بروم . شوهرم مخالفتی با ادامه ی تحصیل من نداشت؛ اما خیلی زود باردار شدم و دیگر مجالی برای تحصیل پیدا نکردم. بعد از به دنیا آمدن دختر بزرگم باز هم آنقدر درگیر زندگی و بچه شدم که نتوانستم ادامه تحصیل بدهم. من از خانه داری ناراضی نیستم، همین که وقتی دخترم از مدرسه می آید ، برایش غذای گرم میگذارم من را خوشنود می کند ؛ اما مشکل اینجاست که کار خانه هیچ وقت تمام نمی شود و متاسفانه به چشم هم نمی آید. مادرم همیشه می گفت کار خانه بی برکت است و کسی نمی فهمد که تو چقدر کار می کنی و زحمت میکشی . بعضی وقت ها خجالت می کشم که اظهار خستگی کنم. بعضی از روزها برای کارهایی که باید انجام بدهم وقت کم می آورم. گاهی اوقات که خواهرهای شاغلم را می بینم که استقلال مالی دارند و حتی به همسرشان هم کمک مالی می کنند افسوس میخورم که در خانه مانده انم؛ کار میکنم اما بیمه نیستم.
علاوه بر بحث در آمد و استقلال مالی که زنان خانه دار را درگیر آینده ی نگران کننده ی خود می کند، نداشتن بیمه، خلا بزرگی است که در این زمینه احساس می شود.
تقی نوربخش مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی در مورد پوشش بیمه ای زنان خانه دار گفت: «این گروه از جمعیت با پرداخت ماهانه می توانند بیمه شوند و بیمه ی زنان خانه دار در قالب مشاغل آزاد قابل اجراست.»
زنان سرپرست خانوار بیمه می شوند
صادق زاده مدیر کل بهزیستی استان کرمان در مورد بیمه زنان خانه دار گفت: «در یک مقطع طرحی در بهزیستی وجود داشت و تعدادی هم بیمه شدند؛ اما این طرح یک سری نواقص داشت که مورد تایید بهزیستی قرار نگرفت. تاکید بهزیستی بر این است ، زنانی که نیازمند حمایت هستند بیمه شوند و تحت پوشش قرار گیرند. وقتی عنوان کلی زن خانه دار را مد نظر قرار بدهیم شامل همه ی زنان خانه دار می شود؛ چه آن هایی که نیاز به حمایت بهزیستی دارند و چه آن هایی که نیاز ندارند .ما در بهزیستی تاکیدمان بر حمایت از زنانی است که نیاز به حمایت دارند؛ مثل زنان سرپرست خانوار . طرحی که بهزیستی به دنبال اجرای آن است طرحی ست که در آن به درستی از گروهی از زنان حمایت شود که واقعا نیاز داشته باشند و در حال حاضر بیمه ای تحت عنوان بیمه ی زنان خانه دار در بهزیستی وجود ندارد.»
شرایط بیمه زنان خانه دار
مهدی شاهمرادی کارشناس ارشد امور بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی کرمان در این باره گفت: «زنان خانه دار در حال حاضر براساس قانون بیمه ی صاحبان حرف و مشاغل آزاد و با پرداخت حق بیمه، می توانند تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گیرند و از مزایای آن بهره مند شوند. وی در ادامه نحوه ی انجام این کار را شرح می دهد: مبلغ حق بیمه متقاضیان با توجه به حداقل دستمزد هر سال و به نسبت نرخ های ۱۲ درصد، ۱۴درصد و ۱۸درصد به انتخاب بیمه شده محاسبه و وصول می گردد که این مبلغ بین ۸۴ تا ۱۳۰ هزار تومان می باشد. این حق بیمه به عنوان بازنشستگی، ازکارافتادگی و استفاده از مزایای بلند مدت لحاظ می گردد؛ در ضمن چنانچه بیمه شده، متقاضی استفاده از مزایای درمان باشد علاوه بر مبلغ مذکور برای خود و هر نفر از افراد تحت تکفل ، بایستی مبلغ ۲۷هزار تومان نیز بپردازد.
سن ورود برای متقاضیان حداکثر ۴۵ سال تعیین گردیده و چنانچه سن فرد بیش از این باشد به ازای هر سال مازاد، بایستی یک سال سابقه ی بیمه از قبل نزد سازمان تامین اجتماعی داشته باشد.درضمن زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد می توانند با معرفی از سوی این مراجع و رعایت سهمیه های اعلام شده، شرایط سن و سابقه و براساس قانون مشاغل و پرداخت حق بیمه مرتبط از سوی مراکز اعلام شده ، از مزایای قانون تامین اجتماعی بهره مند گردند.» وی در ادامه گفت: «پیش بینی شده بود که زنان خانه دار با حمایت دولت و با استفاده از معافیت در پرداخت حق بیمه، تحت پوشش قرار گیرند که این موضوع محقق نگردید و این افراد فقط می توانند در صورت تمایل با شرایط فوق تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی قرار گیرند.»
بانوان خانه دار با حضور در خانه وتلاش برای ایجاد فضایی مملو از آرامش برای سایر اعضای خانواده کار بی نظیری انجام می دهند . اکثر زنان و مادران این سرزمین دغدغه ای بزرگ تر از این ندارند که اعضای خانواده شان بتوانند خدمت خود را در جامعه، در هر بخشی که حضور دارند به راحتی ارایه دهند؛ دغدغه ای که به ارزش آن، نه تنها در جامعه ، بلکه در خود خانواده به درستی نگریسته نشده است.آیا نگاه خانواده به حق شایسته ی تلاش زنان خانه دار است؟ در حالی که این زنان در جامعه بسیار تاثیر گذار بوده اند و بهترین سال های زندگی خود را در چهارچوب خانه گذرانده اند تا فرزندانشان را به نیکی بزرگ کنند. در خانه مانده اند تا نردبانی باشند که دیگر اعضای خانواده را راحت تر به آرزو هایشان برساند.
زنانی که شاید خودشان هم،خود را فراموش کرده اند…