دادگاه بین المللی محیط زیست راهگشاست
مجاهد امیری میگوید خسارت به محیط زیست تحت هر عنوانی، نقض حقوق بینالملل است
۲۸ مرداد ۱۴۰۲، ۲۰:۴۶
ایران و افغانستان همچنان برای حقابهٔ هیرمند مذاکره میکنند، اما حاصل این گفتوگوها و مذاکرات و دیپلماسی محیط زیست که «علی سلاجقه» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از آن نام برده، همچنان آبی به سفره مردم در سیستان نیاورده است. حکایت سیستان مانند قبل تنها باد است و خاک و ریزگرد. به هر مناسبتی مردم پلاکاردهایشان را بیرون میآوردند و آن را جلوی دوربینها میگیرند؛ شاید اینهمه عکس بالاخره از یک خواسته مقطعی و منطقهای تبدیل به دغدغهٔ همگانی برای تمام فصول شود. اینکه همه بدانند سیستان نه در تابستان و نه در زمستان، نه در بهار و نه در پاییز آب ندارد و سیلاب نباید تنها سهم آنها باشد. تازهترین تحولات دربارهٔ حقابهٔ هیرمند سفر گروهی از کارشناسان ایرانی به افغانستان برای ارزیابی میزان آب در سد کجکی است. آیا این سفر میتواند دستاوردی برای ایران بههمراه داشته باشد؟ در گفتوگو با «مجاهد امیری» کارشناس حقوق محیط زیست بینالملل از او دراینباره پرسیدیم.
تاریخچهٔ اختلاف میان ایران و افغانستان بر سر هیرمند به چه زمانی برمیگردد؟
اختلافی که بین ایران و افغانستان در این زمینه وجود دارد، مربوط به سالهای اخیر نیست. این تنش معمولاً سالهای خشکسالی به وجود میآمد و سابقهٔ آن به دوره قاجار برمیگردد. در این دوره براساس بند ششم عهدنامهٔ صلح منعقده بین ایران و انگلیس در سال 1857 مرجع حل اختلافات بین ایران و افغانستان دربارهٔ هیرمند، دولت انگلیس معرفی شد. در دورهٔ پهلوی اول و دوم هم شاهد بودیم که همچنان اختلافات دراینباره پا بر جا بودند. در مرداد 1352 معاهدهای که بین ایران و افغانستان منعقد شد و به تصویب مجلس شورای ملی هم رسید، نحوهٔ بهرهبرداری از آب هیرمند را مشخص کرد. بهعنوان مثال براساس بند ج ماده یک، برای سالهایی که نرمال آب و بارشها را داریم، توضیح داده شد که به چه شکلی ایران میتواند از این آب استفاده کند و در کنارش افغانستان ملزم به رهاسازی آب شد. بااینحال، دولت افغانستان در برخی از سالهای ترسالی که ما نرمال آب را هم داریم، اجازهٔ استفاده به ایران نداده و مشکلاتی را برای مردم سیستان به وجود آورده است که امسال شدت آن بیشتر بود.
در موضوع محیط زیست، خشکسالی بهشکل کلی باعث خسارت به تمام کشورها میشود و خسارت به محیط زیست تحت هر عنوانی، نقض حقوق بینالملل است
اکنون که افغانستان به تعهدات خود عمل نمیکند، آیا میتوان از ضمانت اجرایی مبتنیبر معاهدات برای فشار به دولت طالبان بهره گرفت؟
در بحث حقوق بینالملل، معاهدات بینالمللی در دبیرخانهٔ سازمان ملل به ثبت میرسند و ضمانتهای اجرایی را برای آن مشخص کردهاند. قاعدتاً با توجه به اینکه این معاهده به تصویب مجلس دو کشور در آن زمان رسیده، میتوان گفت بیانگر موافقت کامل و دائمی دو دولت ایران و افغانستان است و آنها ملزم به اجرای آن هستند. در موادی از این معاهده ذکر شده است که تنها در زمان «فورس ماژور» یا «خشکسالی» افغانستان میتواند دسترسی ایران به آب هیرمند را ندهد.
اگر ضمانت اجرایی چنانچه شما میگویید وجود دارد، چرا آب رهاسازی نشده است؟
در ماده یک معاهده مشخص شده است که وقتی آب از درصدی که ذکر شده است بیشتر باشد، ایران بایستی از آن آب بهره بگیرد. بهاینترتیب اگر مدخل سد کجکی بیش از چهار میلیون و 500 مترمکعب باشد، باید رهاسازی آب انجام شود. همچنین کمیتهای از ایران میتواند به افغانستان برود و در گفتوگو با کارشناسان افغانستان عدد و رقم آبی را که بایستی رهاسازی شود، مشخص کند. در همین راستا میبینیم که گروهی از کارشناسان فنی ایران به ایستگاه آبسنجی در افغانستان رفتهاند. آنچه ما اطلاع داریم بایستی رهاسازی پس از چهار و نیم میلیون مترمکعب صورت بگیرد. علاوهبرآن، محیط زیست را باید بهعنوان یکی از پارامترهای حقوق همبستگی دانست که انشالله با پایبندی دولت افغانستان به معاهدهٔ امضاشده این مشکل برطرف شود.
زمانی طالبان با بازدید از سد کجکی موافقت کرده بود، اما آن را برای زمانی برنامهریزی کرده بود که سد در پایینترین سطح خود قرار دارد. آیا در معاهده، زمانی برای برآورد میزان چهار و نیم میلیون مترمکعب آمده است؟
طی همان معاهده مشخص شده است که از اوایل آبانماه یا ابتدای اکتبر تا پایان سپتامبر این موضوع در نظر گرفته میشود. بهاینترتیب، طی این دوره باید چندین بار اندازهگیری انجام شود، اما اینکه کارشناسی بهطور دقیق چه زمانی باشد، فکر نمیکنم در معاهده آمده باشد.
آیا ایران تنها کشوری است که از تبعات سدسازی در افغانستان تأثیر گرفته است، یا سایر کشورها هم به نوعی با آن درگیر هستند؟
در موضوع محیط زیست، خشکسالی به شکل کلی باعث خسارت به تمام کشورها میشود و خسارت به محیط زیست تحت هر عنوانی، نقض حقوق بینالملل است و در معاهدهٔ پاریس هم بر آن تأکید شده است. متأثر شدن از این بخش، یعنی نقض حق بر محیط زیست با عدم رهاسازی آب، هم برای مردم کشور بهویژه مردم نوار شرقی و هم برای مردم پاکستان تبعاتی داشته است. ما در همسایگی خود عراق و ترکیه را داریم که با رعایت نکردن حقابه، باعث بروز ریزگردها و نقض حق داشتن هوای پاک شده است. ازاینرو، با توجه به کنوانسیونها میتوانیم در دادگاههای بینالمللی شکایت خود را مطرح کنیم.
در معاهده مشخص شده است که بازدیدهای ایران از اوایل آبانماه یا ابتدای اکتبر تا پایان سپتامبر باشد. بهاینترتیب، طی این دوره باید چندینبار اندازهگیری انجام شود
با توجه به این حق، شکایتی از سمت ایران صورت گرفته است؟ و از سوی دیگر در این معاهداتی که از آن صحبت میکنید، اساساً به مقولهٔ محیط زیست توجه شده، یا اینکه تأکید روی آب شرب و کشاورزی بوده است؟
تغییراقلیم یک مشکل بینالمللی و جهانی است. ما باید برای مقابله با این تغییر و خشکسالیها برنامههای بلندمدت داشته باشیم؛ یعنی مصوبههایی که به مجلس میبریم و آنجا تصویب میشود. از سوی دیگر پیوستن ما به کنوانسیونهای بینالمللی گرچه ضمانتهای اجرایی در قوانین داخلی ما دارد، اما از سوی دیگر در مقابل فشارها و منازعات بینالمللی برای کشورمان حقوقی را ایجاد میکند.
منظور از این برنامهریزی کوتاه یا بلندمدت چیست؟
برنامهریزی محیط زیست موضوعی نیست که بتوان برای آن تصمیمات آنی و لحظهای گرفت. در این حوزه ما نیازمند برنامههای بلندمدت هستیم؛ به این معنا که قوانینی تصویب کنیم تا خسارت به محیط زیست جرمانگاری شود. از سوی دیگر باید دادگاههای تخصصی را برای جرائم محیط زیستی باید ایجاد کنیم. زمانی که این موارد را در کشورمان انجام دهیم و آنها را در بعد بینالمللی پیگیری کنیم، با توجه به فعال بودن دستگاه دیپلماسی و معاهداتی که با کشورهای همسایه داریم، از هم اکنون میتوانیم از تبعات منفی تخریب محیط زیست چه بهواسطهٔ عمل نکردن به عهد کشورهای همسایه و چه بهدلیل تغییراقلیم جهانی جلوگیری کنیم. علاوهبرآن، ما نیاز به یک نگاه بینالمللی و همافزایی داریم؛ زیرا یک کشور نمیتواند بهشکل مجزا عمل کند و همه در ارتباط با هم هستند و تخریب مقولههایی مانند آب، هوا و خاک در یک منطقه بر سایر مناطق نیز اثر خود را خواهد گذاشت.
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
![بررسی پرونده هگمتانه در کمیته میراث جهانی یونسکو](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/هگمتانه.jpg)
بررسی پرونده هگمتانه در کمیته میراث جهانی یونسکو
![گندمکاران هنوز طلبکارند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/بدهی-گندمکاران.jpg)
گندمکاران هنوز طلبکارند
![برای پیشگیری از حریق جنگلها باید در مراکز استان ستاد مدیریت بحران تشکیل شود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/63088515.jpg)
سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری تاکید کرد؛
برای پیشگیری از حریق جنگلها باید در مراکز استان ستاد مدیریت بحران تشکیل شود
![۵۳ شکارچی متخلف در سقز دستگیر شد](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/14020910000434_Test_PhotoN-jpg.webp)
رییس حفاظت محیط زیست سقز:
۵۳ شکارچی متخلف در سقز دستگیر شد
![جنگلهای خامی طعمه حریق شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/آتش-سوزی-1.jpg)
جنگلهای خامی طعمه حریق شد
![گرما و آلودگی هوا تا پایان هفته ماندگارند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/گرمازدگی.jpg)
کارشناس ادارۀ کل هواشناسی استان اصفهان پیشبینی کرد:
گرما و آلودگی هوا تا پایان هفته ماندگارند
![پایتختنشینان در تیرماه ۱۷ روز هوای مطلوب تنفس کردند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/هوای-تهران.jpg)
پایتختنشینان در تیرماه ۱۷ روز هوای مطلوب تنفس کردند
![تداوم هوای مطلوب تهران برای چهارمین روز متوالی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/تهران.jpg)
تداوم هوای مطلوب تهران برای چهارمین روز متوالی
![استانهایی که در نخستین روز مرداد بارانی میشوند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/05/باران-1.jpg)
استانهایی که در نخستین روز مرداد بارانی میشوند
![عملیات بازسازی و احیاء قناتهای تهران آغاز شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/قنات-تهران.jpg)
معاون خدمات شهری و محیطزیست شهرداری منطقه ۶ تهران:
عملیات بازسازی و احیاء قناتهای تهران آغاز شد
نظر کاربران
سیدضیا شریفی
با سلام ..جهت همکاری با شما تمایل به همکاری دارم لطفا شرایط همکاری رو بفرمایید
تبلیغات
وب گردی
- با طراحی سایت مشتریان رقیب خود را بدزدید!
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید