گیوهدوزان پیشکسوت از فراموشی این هنر اصیل میگویند
پاپوشی در مسیر فراموشی
تقویت زیرساختهای تولید، استفاده از نقشهای مشتریپسند و تلاش برای برندسازی جهانی میتواند «گیوهدوزی» را از محاق بیرون بیاورد
![پاپوشی در مسیر فراموشی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/07/4-7.jpg)
۱۹ تیر ۱۴۰۲، ۲۱:۵۸
گیوههای رنگارنگ در هوای گرم تابستان از گوشۀ کمدها بیرون میآیند و خودی نشان میدهند. اما تعدادشان بهقدری اندک است، که با وجود فعالیت برخی از هنرمندان برای نقش و طرح جدید زدن به این پاپوش قدیمی، بازهم استقبال چندانی از آن نمیشود. هنرمندان گیوهدوز هم انگشتشمار شدهاند و با نبود بازار کار، ترجیح دادهاند از این هنر دست بکشند و بهدنبال شغلی دیگر بروند؛ درحالیکه همچنان نگران فراموششدن این هنر دستی هستند.
گیوه یکی از صنایعدستی نام آشنای ایرانی است که متأسفانه در معرض خطر فراموشی است. گیوه از قدیمیترین کفشهاست که در گذشته برای تمام فصول استفاده میشد و امروز بهخاطر دوام بالا، خنکی و سبک بودنش نوعی پاپوش تابستانی است. استفاده از گیوه به مرور زمان بسیار کم شده است و ورود انواع کفشها موجب شده تا گیوهها هرچند با طرحهای مختلف بازهم چندان بازاری نداشته باشد.تمام مراحل تولید این پاپوش سنتی، که با نخ قالی یا نخ ابریشم درست میشود، دستی است. برای کف گیوه نیز از پارچه، لاستیک یا چرم استفاده میشود.
پاپوش چهارفصل برای عشایر
از آنجا که گیوه یکی از اجزای اصلی پوشاک بهشمار میرفت، هنرمندان گیوهدوز در سراسر کشور پراکنده بودند. باوجوداین، بررسیها نشان میدهد که استانهای غربی کشور، چهارمحالوبختیاری و یزد در گیوه حرفی برای گفتن داشتند. هنرمندان چیرهدست در شهرستانهای شهرکرد و بروجن ساکن بودند و گیوههای دستدوز آنان که به «گیوه ملکی» شهرت داشت به شهرهای اطراف ارسال میشد. این پاپوش با طیکردن مراحل چرمسازی، رویهبافی، تختکشی و درنهایت اتصال این قطعات بههم با نخ مومزده آماده میشد. تهیۀ یک جفت «گیوه ملکی» دو روز طول میکشید. از مشخصات «گیوه ملکی» مشخص نبودن برای پای چپ و راست، غیر قابل نفوذ بودن نسبت به آب و پوشش کامل قوس پا بود. رویۀ این گیوه بلندتر از گیوه های سنتی دیگر بود و به قسمت پشت آن نیز یک قطعه چرم دوخته میشد. جامعۀ هدف یا بهعبارتی بازار مشتریان هم عشایر بودند که برای پیادهروی طولانی و طیکردن مسیر کوچ این نوع گیوه را به پا میکردند. به گیوه در اصطلاح محلی شهرستان ملایر «آژیه» گفته میشود و چند نوع گیوه به نامهای آجیده، زیر آج، سنه جونی، گیوه ماشینی و زیر گاومیش در ملایر بافته میشود.
در برخی از مناطق قدمت هنر گیوهدوزی به دورۀ ساسانی میرسد. برخی اسناد تاریخی دربارۀ هنر گیوهدوزی نشان میدهد قرن هشتم هجری قمری دوران اوج استفاده از گیوه بود
تقابل هنر و طبیعت سرسخت
نگاهی به قدمت گیوه در پهنۀ سراسری کشور مشخص میکند که در برخی از مناطق قدمت هنر گیوهدوزی به دورۀ ساسانی میرسد. برخی اسناد تاریخی دربارۀ هنر گیوهدوزی نیز نشان میدهد قرن هشتم هجری قمری دوران اوج استفاده از گیوه بود. ویژگی خاص سبک و خنک بودن گیوه موجب میشد هم در بخشهای کوهستانی کشور و هم در مناطق کویری مورد پسند و استفاده باشد. گیوه نمادی از مقابله و مقاومت زیبایی هنر ظریف دست در برابر جادههای سرسخت و سنگلاخی و بهعبارتی نبرد و تقابل هنر و طبیعت است.
هنر گیوهدوزی حالا به چراغی بیفروغ تبدیل شده است، اما هنرمندان سعی دارند نیمهجان باقیماندۀ این هنر را حفظ کنند. به گفتۀ «حاج قربان رنجبری» یکی از پیشکسوتان گیوهدوزی در ملایر، یکی از راههای حفظ این هنر آموزش به جوانان است؛ اما چون این کار صبوری میخواهد، جوانان سراغش را نمیگیرند و کمکم برای همیشه به خاطرهها میپیوندد. گرانی مواد اولیه و نبود بازار فروش، گیوهدوزی را از رونق انداخته است. او که عمری را در گیوهدوزی گذرانده است، مزایای این پاپوش را در مناسببودن برای سفر، پیادهروی، عرق نکردن و بو نگرفتن پا خلاصه میکند.
هنرمندان مرد و زن در گیوهبافی
در گیوۀ تخت پارچهای، ابتدا تخت آن را بهوسیلۀ کهنه نمناک میکوبند و بعد از تابیدهشدن با چرم گاو، کتیرا و نخ به یکدیگر متصل میکنند. گیوۀ تخت پارچهای بهعلت ظرافتش در مراسم جشنهای محلی استفاده میشد. نوع دیگری از گیوه، گیوۀ تخت پلاستیکی است که دوام بیشتری دارد و در گذشته بیشتر مورد استفادۀ کشاورزان قرار داشت. در گیوهبافی، مرحلۀ تختکشی توسط مردان و قسمت رویهبافی توسط زنان انجام میشود.
برندسازی گیوهدوزی
معاون صنایعدستی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی کردستان یکی از راههای احیای هنر گیوهدوزی را تقویت زیرساختهای تولید گیوه در شهرستانها میداند. «فرهاد حامدی» به «پیام ما» میگوید: «با تقویت زیرساختها از جمله رونق کارگاههای گیوهدوزی در کشور و دعوت از هنرمندان پیشکسوت میتوانیم به احیای گیوهدوزی امیدوار باشیم. ضمن اینکه در دنیای امروز نباید از برندسازی غافل باشیم. برندسازی نیز راهی برای ماندگاری این هنر اصیل است.» بیشتر گیوههای تولیدی امروز در داخل کشور مصرف میشود، درحالیکه صادرات به کشورهای دیگر نیز راهی برای احیای این هنر و دلگرمی هنرمندان است.
حامدی معتقد است که از هنرهای دستی محصولاتی تولید میشود که جایگاه مستحکم فرهنگی دارد و همچنین کاربردی است. او ادامه میدهد: «رسالت امروز ما این است که معایب تولیدات صنایعدستی مثلاً همین گیوه را رفع و مزایای آن را برجسته و شاخصتر کنیم. تحقق این امر در کنار تجهیزات بهروز به افزایش راندمان تولید و استقبال مخاطب کمک میکند.»
به گفتۀ معاون صنایعدستی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی کردستان، کارشناسان یکی از معایب گیوه، تخت و صاف بودن کف آن است که مطابق با ارگونومی بدن نیست. با رفع این مشکل و همچنین تنوعبخشی به این محصول از لحاظ رنگ و نقش، میتوان ضمن حفظ این هنر سنتی، رنگ و بوی تازهای به آن بخشید.
گیوهها بنابر نوع مواد مصرفی با قیمتهای مختلف فروخته میشود. مثلاً گیوهای که زیرۀ آن از لاستیک است، بسیار ارزانتر از گیوهایست که زیرهای چرمی دارد. گیوهدوزان معتقدند که قیمت تمامشده به مواد اولیه بستگی دارد و گرانبودن گیوهها مشتری را از خرید پشیمان میکند.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
![سرمایهگذاری در معدن بازنده](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/3-16-jpg.webp)
سرمایهگذاری در معدن بازنده
مطالب مرتبط
![چراغ سبز به تولید بنزین بیکیفیت؟](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/بنزین.jpg)
هیئت وزیران برای افزایش میزان تولید بنزین، «تولید بنزین با کیفیت معمولی» را تصویب کرد
چراغ سبز به تولید بنزین بیکیفیت؟
![در جستوجوی نسخه شفابخش آلودگی هوا](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/آلودگی-هوا-2.jpg)
نگاهی به یک مقاله علمی دربارهٔ آلودگی هوای کلانشهر تهران
در جستوجوی نسخه شفابخش آلودگی هوا
![برنامه هفتم توسعه و تفاوت ارقام واریزی](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/همسان-سازی.jpg)
برنامه هفتم توسعه و تفاوت ارقام واریزی
![تخریب گَهَر، ویرانی اشترانکوه](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/اشترانکوه-دریاچه-گهر.jpg)
فعالان محیطزیست لرستان از بیجوابماندن نامهشان دربارۀ توقف جادهکشی در اشترانکوه از سوی سازمان محیطزیست گلایه دارند
تخریب گَهَر، ویرانی اشترانکوه
![مناظره دونفره قطعی نیست](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دور-دوم-انتخابات.jpg)
مفتاح خبر داد؛
مناظره دونفره قطعی نیست
![چهاردهمین دوره انتخابات به دور دوم کشیده شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/دور-دوم.jpg)
چهاردهمین دوره انتخابات به دور دوم کشیده شد
![رودخانه سن برای شنا آلوده است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/پاریس.jpg)
ناکامی پاریس در آمادهسازیهای المپیک ۲۰۲۴
رودخانه سن برای شنا آلوده است
![تداوم بارش باران از امروز تا پایان چهارشنبه](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/رگبار-باران.jpg)
تداوم بارش باران از امروز تا پایان چهارشنبه
![سالِ حادثهخیزِ سیستانوبلوچستان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/سیل-سیستان.jpg)
پژوهشگاه سوانح طبیعی گزارشی از حوادث غیرمترقبه منتشر کرد
سالِ حادثهخیزِ سیستانوبلوچستان
![الگوی جلوگیری از انقراض](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/theguardian.jpg)
براساس یک مطالعۀ جدید حفظ ۱.۲ درصد از سطح زمین، میتواند به جلوگیری از انقراض گونههای در معرض خطر منجر شود
الگوی جلوگیری از انقراض
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- حداقل سرمایه برای واردات از دبی: آنچه باید بدانید
- چطور زودتر از همه از پیش فروش قطارها مطلع شویم؟
- چه کسانی نمی توانند مهاجرت کنند؟
- تفاوت رهگیری مالیاتی و کد مالیاتی چیست؟
- نوآوریهای جدید تتر در ارائه خدمات مالی دیجیتال
- عمر باتری آیفون 15 پرو مکس در مقابل سامسونگ اس 24 اولترا
- دوره mba و dba مرکز آموزش های آزاد دانشگاه تهران
- آینده واردات عروسک و اسباب بازی از چین به ایران، پیشبینی و ترندها
- قطار رجا؛ انتخابی امن و راحت برای سفرهای شما
- حضور خوشبخت در نمایشگاه آگروفود ۱۴۰۳ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید