وزیر راه و شهرسازی جدید دولت رئیسی هنوز به وزارت نرسیده، فاتحه مهمترین شعار دولت رئیسی را زد و «ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال» را «ناممکن» خواند؛ یعنی همان شعارهایی که ابراهیم رئیسی هنوز رئیس دولت سیزدهم نشده بود، از آن سخن گفته و تاکید داشت که نه‌تنها ممکن است، بلکه تحقق این مهم لازم است و ضرورت دارد تا در پی آن، قطار اقتصادی دولت به حرکت درآید.

وزیر جدید راه و شهرسازی هنوز به عضویت دولت درنیامده، مهمترین وعده انتخاباتی رئیس دولت سیزدهم را به نام مجلس سند زد و در توضیحاتی که درباره ناممکن بودن تحقق این وعده می‌داد، آن را صراحتاً از جمله تکالیف دولت توصیف کرد و با بیان اینکه این تکلیف از مصوبات مجلس نشات گرفته، مدعی شد که مجلس چنین تکلیفی را بر دوش دولت گذاشته است. مهرداد بذرپاش همچنین در ارزیابی برای میزان بودجه لازم برای ساخت ۴ میلیون مسکن، دست‌کم با متراژ ۱۰۰ متر گفت: «برای ساخت ۴ میلیون مسکن، نزدیک به دو برابر بودجه عمرانی کشور یعنی ۲۸۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم. پس فکر نکنید اگر از ساخت مسکن کوتاه می‌آییم، مقصر دولت است یا برعکس مقصر مجلس است؛ ما همه در یک کشتی نشسته‌ایم و همه برای ایران و نظام تلاش می‌کنیم، مگر می‌توان برای مردم کاری نکرد!»

رئیسی که همچنان اصرار دارد آن‌چه به تبعیت از احمدی‌نژاد و مدیران اقتصادی دولت نهم و دهم به‌عنوان وعده اقتصادی خود در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم مطرح کرده، «عملیاتی و شدنی» است، می‌گوید: ما یک وعده شدنی دادیم و این یک وعده آرمانی نیست؛ همه شما کمک کنید، مسکن هم مانند اشتغال در استان به خوبی صورت بگیرد

پاسخ به این پرسش را که «دولت مگر می‌تواند برای ملت کاری نکند»، برای افکار عمومی روشن به نظر می‌رسد. این که دولت سیزدهم چطور قرار است تا پایان کار خود، ۴ میلیون مسکن بسازد. آن‌هم در حالی که حتی اگر از همین امروز آستین بالا بزند، تنها دو سال چند ماه برای فرصت دارد و بیش از یک و چند ماه از عمر ۴ ساله‌اش را پشت سر گذاشته و آن‌چه دولتمردان و وزیر راه و شهرسازی دولت در راستای تحقق شعار ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال به انجام می‌رساند، نهایتاً بازدید از پروژه‌هایی است که حتی در صورت تکمیل، باز دولت چند میلیون واحد مسکن از آن‌چه وعده داده، عقب خواهد بود. این در حالی بود که بذرپاش تعطیلات پایان هفته گذشته را به‌عنوان یکی از مسافران کاروان دولت و همراه با شخص رئیس دولت و دوشادوش شماری از اعضای کابینه به استان خراسان جنوبی رفته بود تا از روند اجرای طرح‌های «نهضت ملی مسکن» در مرکز این استان بازدید کند. برنامه‌ای که شامگاه پنجشنبه و به‌عنوان آخرین برنامه روز اول این سفر استانی به خراسان جنوبی، در دستور کار مهرداد بذرپاش قرار داشت و او بر این اساس از طرح‌های موسوم به «شهید صیاد شیرازی» و «سایت زعفرانیه» در شهر بیرجند بازدید کرد. طرح‌هایی که در فاز نخست، ۶۹۳ واحد و در فاز دوم آن ۷۹۸ واحد ساخته خواهد شد. حال آن‌که فازهای سوم و چهارم آن نیز به‌ترتیب در ۷۲۰ و ۴۸۸ واحد در دست احداث است. همچنین در اولین روز از سفر رئیس دولت سیزدهم به این استان، عملیات اجرایی آماده‌سازی سایت ۳۵۰ هکتاری شهرستان طبس برای ساخت خانه‌های یک طبقه حیاط‌دار با حضور وزیر راه و شهرسازی آغاز شد و بذرپاش همچنین در بازدید از سایت ۵۰ هکتاری ساخت مسکن در طبس به صورت نمادین کلید یکی از واحدهای آماده بهره‌برداری را که به صورت ویلایی ساخته شده، به صاحبش تحویل داد. اقدامی که مشابه آن را پیش از این و در حدود یک دهه پیش، به دفعات و به شیوه‌های گوناگون از احمدی‌نژاد در خاطر داریم.
جالب آن‌که آن‌چه رئیسی به‌عنوان شعار اصلی خود در حوزه اقتصاد مطرح کرد نیز پیش‌تر از سوی دولت احمدی‌نژاد و شخص رئیس دولت نهم و دهم وارد ادبیات سیاسی و رسانه‌ای ایران شده بود. تعابیر و مفاهیمی بر آمده از تفکری که حوزه مسکن را لوکوموتیو و موتور پیشران اقتصاد می‌نامید و اصرار داشت که با ساخت مسکن دولتی، نه‌تنها مشکل سرپناه شهروندان را حل خواهد کرد، بلکه فراتر از آن، گره از مشکلات پیچیده اقتصاد مملکت نیز خواهد گشود. دیدگاهی که البته بسیاری از کارشناسان اقتصادی با آن مخالف هستند و این مخالفت را _چه آن زمان و چه امروز که این ایده‌ها در دولت رئیسی بازتولید و تکرار شده_ صراحتاً اعلام می‌کنند. این در حالی است که به باور علی نوذرپور، کارشناس بازار مسکن، «بازار مسکن» را «باید به‌عنوان متغیری وابسته به اقتصاد کشور مورد بررسی قرار داد؛ در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت در شرایطی که اقتصاد کشور گرفتار رکود است، بازار مسکن روزهای پررونقی را پشت‌سر بگذارد.» او در حالی می‌گوید «به عبارت دیگر، برخلاف اعتقاد برخی، نمی‌توان بازار مسکن را پیشتاز و لوکوموتیو قطار اقتصاد کشور دانست» که یکی از دیگر کارشناسان اقتصاد و مسکن نیز در این رابطه اظهار نظر کرده و به خبرآنلاین گفته است: «سوال این است که چرا ایران وارد اقتصاد دانش‌بنیان نشده به‌رغم اینکه برنامه چهارم توسعه مصوب سال ۱۳۸۴ ورود به اقتصاد دانش‌بنیان را در دستور کار قرار داده‌ است؟» پاسخ کمال اطهاری به پرسشی که مطرح کرده، از این قرار است: «این پرسش، پاسخ ساده‌ای دارد؛ برای اینکه دولت احمدی‌نژاد تسخیر شده بورژوازی مستغلات رانتی بود و شعار بسیار مبتذل و مسخره را که بخش مسکن پیشران اقتصاد است، سر داد، این در حالی است که حتی اقتصاد مقاومتی هم می‌گوید که دانش‌بنیان پیشران اقتصاد کشور است اما دولت احمدی‌نژاد اقتصاد دانش‌بنیان را کنار گذاشت.» او می‌گوید: «قیمت مسکن در حال حاضر به ۲۰ برابر درآمد متوسط خانوار شهری رسیده در حالی که حد قابل‌قبول آن ۵ برابر درآمد خانوار شهری است. بنابراین مسکن و طرح‌های دولتی در بخش مسکن نه تنها موتور اقتصادی نیستند بلکه ضد رفاه و ضد توسعه هستند و مسئولان هم بر اجرای این طرح‌ها و اینکه مسکن پیشران اقتصاد بوده، اصرار داشته دارند و این موضوع در مدل‌های اقتصادی مخرب بوده و از نظر علمی بسیار مبتذل است.»
جالب آن‌که موافقان این دیدگاه حتی در حالی که مهرداد بذرپاش نیز در جلسه رای‌اعتماد خود در روز ۱۶ آذرماه امسال، صراحتاً ایده ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال را ناممکن خواند و از آن عقب‌نشینی کرد، این شعار را در خصوص ارتباط حوزه مسکن و اقتصاد مملکت تکرار می‌کردند که از این تعابیر در راستای دفاع از بذرپاش در همان جلسه رای‌اعتماد بهره می‌بردند. چنان‌که سیدعلی یزدی‌خواه در دفاع از معرفی مهرداد بذرپاش به‌عنوان وزیر پیشنهاد راه و شهرسازی به این نکته اشاره کرد و با ابراز خرسندی از معرفی بذرپاش بجای رستم قاسمی، به خبرگزاری خانه ملت گفت: «وزارت راه و شهرسازی، وزارتخانه‌ای کلیدی است که می‌تواند موتور پیشران اقتصاد کشور را روشن و موجب رونق تولید و اشتغال شود.» این نماینده مجلس همچنین گفت: «وزارت راه و شهرسازی می‌تواند با اجرای پروژه‌های کلان عمرانی صدها حرفه را فعال و برای صدها هزار نفر شغل ایجاد کند. بنابراین وزارتخانه وسیع راه وشهرسازی تاثیر بسیاری در بهبود وضعیت اقتصادی و توسعه کشور دارد.» به گفته این نماینده مجلس، «با توجه به عقب‌ماندگی کشور در ساخت خانه، وعده رئیس جمهور برای ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی و همچنین اجرای قانون جمعیت و تعالی خانواده که به موضوع خانه‌دار کردن جوانان تاکید کرده، وزارتخانه راه و شهرسازی باید هرچه سریع‌تر تعیین تکلیف می‌شد.» اما این نگاه تنها منحصر به نمایندگان حامی دولت نبود و حتی برخی مسئولان حوزه معماری و شهرسازی در شهرداری تهران نیز چنین دیدگاهی را ترویج کرده و می‌کنند. چنان‌که حمیدرضا صارمی، معاون معماری و شهرسازی تهران نیز در مراسمی که به‌منظور افتتاح یک پروژه ساخت مسکن دولتی در شهرری برگزار شد، تاکید کرد که «اقتصاد مسکن، یک اقتصاد پیشران در کشور است» و گفت: «با وجود ساخت و سازهای موجود در شهرری، تحولی بنیادین در این منطقه رخ خواهد داد و یکی از آرزوهای این منطقه برآورد خواهد شد.»
اما در شرایطی که مهمترین دلیل مخالفت وزیر جدید راه و شهرسازی دولت رئیسی با ایده ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال، بحث اعتبارات و کمبود منابع مالی بود، حالا معاون اول رئیس‌جمهوری در سخنانی به بیان نکاتی در این رابطه پرداخته است. محمد مخبر گفته «اینکه مسکن ساخته شود یا بسازیم با یکدیگر تفاوت دارد؛ دولت باید بخشی را بسازد و بخشی دیگر نیز باید ساخته شود، ما می‌توانیم به مردم زمین دهیم تا خودشان مسکن بسازند زیرا در قشری از مردم این ظرفیت وجود دارد.» او که با خبرگزاری خانه ملت گفت‌وگو می کرد، در ادامه گفت: «تامین مالی مناسب برای همه روش‌های ساخت مسکن در بانک مرکزی تدوین شده و امیدواریم آثار آن سریع‌تر مشخص شود.» او همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا الزامی برای تامین مالی ساخت مسکن وجود دارد، گفت: «بله؛ زیرا مصوبه دولت است.»
این سخنان مخبر و تاکید بر اینکه ساخت مسکن دولت و تامین مالی آن، مصوبه دولت است، در حالی در تضاد است با آن‌چه وزیر جدید راه و شهرسازی دقایقی پیش از کسب رای‌ اعتماد از مجلس گفته بود که ابراهیم رئیسی نیز در آخرین اظهار نظر خود در این رابطه گفته «مسئله مسکن به جد توسط دولت دنبال می‌شود و در ۲۹ شهر خراسان جنوبی زمینه واگذاری زمین به‌صورت ویلایی داریم و فقط در دو شهر این اقدام صورت نگرفته است.» او در جریان همین سفر استانی اخیر به استان خراسان جنوبی گفت: «این کارها با سرعت دنبال شود، زمین را خداوند متعال داده و ما باید مدیریت کنیم و تسهیلات بدهیم تا مردم سرپناه داشته باشند، این کار شدنی و ممکن است برخی کارها را نشدنی می‌دانند و ما کار را شدنی می‌دانیم هرچند تاکنون شده است چراکه هم نیاز کشور هم حکم قانون و هم وعده ماست.» رئیسی که همچنان اصرار دارد آن‌چه به تبعیت از احمدی‌نژاد و مدیران اقتصادی دولت نهم و دهم به‌عنوان وعده اقتصادی خود در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم مطرح کرده، «عملیاتی و شدنی» است، می‌گوید: «ما یک وعده شدنی دادیم و این یک وعده آرمانی نیست؛ همه شما کمک کنید، مسکن هم مانند اشتغال در استان به خوبی صورت بگیرد.»