کشک و بادمجان خوری 250 نفره در جنگل قائم

خاطرات و فعالیت های محمد صنعتی با نظری به تحولات و رخدادهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ورزشی کرمان در هفت دهه اخیر
کشک و بادمجان خوری 250 نفره در جنگل قائم
بخش هفتاد

در ادامه خاطرات و فعالیت‌های آقای محمد صنعتی در این شماره به کمیته جنگل قائم و ماجراهای آن  خواهیم پرداخت.

4ـ کمیته جنگل قائم
یکی از فعالیت‌های اجتماعی محمد صنعتی، عضویت و فعالیت مستمر ـ از ابتدای تأسیس ـ در کمیته‌ی جنگل قائم (عج) کرمان است.
در خصوص پیشینه‌ی تأسیس این کمیته آمده است: «در سال 1328 ش. گروهي از اهالي كرمان تصميم گرفتند كه به كمك مردم، پاركي در يكي از نقاط اطراف شهر احداث كنند تا ضمن تأمين گردشگاهي براي ساكنان شهر، اكسيژن به وجود آمده از درختان اين پارك، كمكي به تلطيف هواي شهر نيز بنمايد. اكثر افراد اين گروه را هواداران دكتر مظفر بقايي كرماني تشكيل مي‌دادند. پس از بررسي لازم، اراضي دامنه كوه مسجد صاحب‌الزمان براي اين منظور مناسب تشخيص داده شد و نام آن را «جنگل قائم» نهادند. عدهاي از جمله؛ محمدعلي ياسايي، احمد هنرمند و علي اكبر مقيمي ـ كه رحمت خدا بر آنان باد ـ و محمد محمدي به عنوان هيئت مديره آن تعيين شدند. به ترتيب؛ اسماعيل مجدزاده، علي اكبر مقيمي و احمد هنرمند، با سمت مدير عامل جنگل قائم كار خويش را آغاز نمودند عدهاي از ثروتمندان، از جمله؛ حاج محمد ارجمند كرماني، حاج شيخ ابوالقاسم هرندي، كيانيان، سروشيان و… ـ كه خداوند روحشان را غريق بحر رحمت فرمايد ـ هر یک پرداخت مبلغي را متقبّل شدند.
آن‌گاه، حفر چاه‌هاي عميق براي آبياري جنگل آغاز گرديد و هم زمان با توسعه جنگل، كار درختكاري آن و حفر چند چاه عميق ديگر نيز فزوني يافت به نحوي كه تعداد اين چاه‌ها به چهار حلقه رسيد. حوض بزرگي به شكل ستاره و تأسيساتي در قسمت شمال و سالني به صورت آلاچيق از چوب و برگ درختان در قسمت جنوب جنگل ساخته شد كه مخصوصاً در تابستانها به عنوان سالن اجتماعات براي برگزاري بعضي از مراسم از آن استفاده ميشد از جمله مراسم قابل ذكري كه در سالن مذكور همه ساله برگزار ميشد، ضيافت ناهار «كشك و بادمجان» بود كه در روز چهاردهم اَمرداد ]مصادف با سالگرد نهضت مشروطيت ايران[ انجام ميگرفت. در اين مجلس ضيافت، بزرگان شهر كرمان و شهرهاي تابعه استان و مقامات كشوري و لشكري و نمايندگان كرمان در مجلس شوراي ملي شركت ميكردند» (1).
در خصوص ضیافت کشک بادمجان در جنگل قائم آمده است: «از طرف کمیته جنگل قائم کرمان، روسای ادارات دولتی و 250 نفر از مردم کرمان با کشک و بادمجان پذیرایی شدند. این پذیرایی که با چند سال تکرار به یک سنت تبدیل شده است، این بار نیز طبق معمول در آلاچیق بزرگی که در محل جنگل قائم کرمان ایجاد شده است، به عمل آمد و اعضا کمیته جنگل وظیفه پذیرایی از میهمانان را به عهده داشتند. 9 سال قبل، هنگامی که مقدمات ایجاد جنگل قائم فراهم می‌شد، اعضای کمیته جنگل که برای برنامه‌ریزی به جنگل رفته بودند، یک روز جمعه در آنجا کشک و بادمجان پختند و ناهار را در کنار هم خوردند. ناهار آن روز، آن قدر به دهان گروه مزه کرد که تصمیم گرفتند هر سال در چنین روزی برنامه ناهار خوران را تکرار کنند.
بعد از چند برنامه، گروه دیگری که به طروق مختلف به اعضای کمیته پیوستند و به این ترتیب ضیافت دوستانه اعضای کمیته شکل عمومی‌تری به خود گرفت و به تدریج، هر سال به تعداد مدعوین اضافه شد» (3).
جهت اطلاع بیشتر خوانندگان از فکر اولیه و انگیزه تأسیس این کمیته، به گوشه‌هایی از یادداشت‌های بنیان‌گذار این کمیته «دکتر مظفر بقایی کرمانی» اشاره می‌نماییم:
«از اواخر بهمن ماه سال 1323 گاه به گاه باد تندی همراه با خاک و شن بر شهر کرمان می‌وزید. یک روز نیمه اول اسفند ماه شدت باد و تراکم خاک به حدی بود که هوا تاریک شد و مقارن ظهر به ناچار چراغ‌ها را روشن کردیم. معلوم شد هر سال از اواخر بهمن ماه تا اواسط اردیبهشت ماه این وضعیت گاه گاه ادامه دارد. مسیر باد و خاک به موازات راهی است که از رفسنجان و باغین به کرمان می‌رسد.
در آن هنگام رییس فرهنگ کرمان بودم، فرصتی به دست آمد تا مسیر بادها را مورد مطالعه قرار دهم؛ راه باغین به کرمان از میان دو رشته کوه می‌گذرد که فاصله آن‌ها در بیست کیلومتری شهر کرمان در حدود دوازده کیلومتر می‌باشد. در زمان تحصیل در فرانسه … در شهرک زیبایی به نام سابل دولون اقامت داشتم. این شهرک هم در مسیر بادهای تند و شن آلوده اقیانوس قرار داشت. برای حفاظت محیط از آسیب شن‌ها، نوار جنگلی از کاج و سرو به طول شش و عرض چهار کیلومتر ایجاد کرده بودند که بادها را تصفیه و عطرآگین می‌کرد؛ با آن سابقه ذهنی پنداشتم اگر فاصله بین دو کوه درختان متناسبی غرس شود، بادها را از خاک و شن تصفیه خواهد کرد. به این منظور پیشنهادی به وزارت فرهنگ ارسال داشتم که اقدام مقتضی به عمل آوردند …» (4).
.به هر تقدیر به رغم کارشکنی‌های زیاد ساواک، با پیگیری، حفر چند چاه و درخت‌کاری در منطقه جنگل قائم آغاز و اساس‌نامه و کمیته‌ای متشکل از تعدادی از اهالی شهر برای آن درست شد.
«در تابستان سال 1342 که به هنگام تعطیلات دانشگاه مانند هر ساله به کرمان آمده بودم، چند نفر از اعضا مؤسس جنگل قائم به یاد اولین روزی که پیشنهاد ایجاد جنگلی را در میتینگ عمومی اظهار داشته بودم و تصادفاً روز 14 مرداد (5) بود، دعوت کردند که در محوطه جنگل غذای سنتی کرمانی صرف شود
و چون در زمین‌های سنگلاخ تازه شروع به درخت‌کاری شده بود و سایه وجود نداشت، قرار شد برای خوردن غذا از سایه «آب انجیرو» استفاده کنیم؛ در کمرکش کوه شرقی صاحب‌الزمان نزدیک «طاق علی» فرورفتگی در کوه وجود دارد و چشمه‌سار بسیار حقیر که آب از آن چکه می‌کند در آن فرورفتگی واقع شده و کنار آن هم درخت انجیر وحشی روئیده است و به این مناسبت آب انجیرو نامیده شده است.
آن روز خاطره خیلی خوشی به جا گذاشت، سال بعد هم به مناسبت همین سال‌روز در آلاچیق کوچکی که نزدیکی چاه شماره یک بر پا شده بود، دعوت به صرف نهار به عمل آمد. در سال‌های بعد دعوت توسعه و محل آن در کوار وسیعی که نزدیک چاه شماره 2 ساخته شده بود، واقع شد …» (7).
جدا از دکتر مظفر بقایی که فکر اولیه تأسیس و آبادانی جنگل قائم از وی نشأت گرفت، از بنیان‌گذاران و اعضای اصلی و اولیه کمیته جنگل قائم ـ که اکثریت آنان فوت نموده‌اند ـ می‌توان به این افراد اشاره نمود:
«1ـ مرحوم مهدی مهرابی 2ـ مرحوم احمد مهرابی‌زاده هنرمند 3ـ مرحوم اکبر مقیمی‌زاده 4ـ مرحوم حبیب الله صفری‌پور 5ـ قاسم مهرابی 6ـ محمد محمدی 7ـ مرحوم اکبر شفیعی 8ـ مرحوم محمدعلی ثمره طالبی 9ـ مرحوم علی‌اکبر احمدی‌پور 10ـ مرحوم غلامحسین فروزی 11ـ مرحوم محمد ارجمند کرمانی 12ـ مرحوم حبیب الله محمدی 13ـ مرحوم مهدی یگانه عظیمی 14ـ محمدحسین پور ثانی 15ـ مرحوم مهدی باختر 16ـ محمد رنجبر 17ـ مرحوم مجید فرهمند 18ـ یدالله سلطانی 19ـ مرحوم سید محمود شجاع 20ـ حسن منظوری 21ـ علی‌اصغر مظهری کرمانی 22ـ محمد حسین متقیان 23ـ مرحوم سید اسماعیل مجدزاده 24ـ مرحوم نصرالله نظریان 25ـ مرحوم ذبیح الله مبشر 26ـ مرحوم محمدحسین خواجه نصیری 27ـ مرحوم علی ارجمند کرمانی 28ـ مرحوم اصغر تبریزچی 29ـ مرحوم حبیب الله مقصودی 30ـ مرحوم احمد هرندی 31ـ مرحوم حسن شریفی 32ـ اکبر بهارستانی 33ـ مرحوم دکتر علی ایرانی 34ـ مرحوم احمد ناصری 35ـ مرحوم وهاب کرامت 36ـ مرحوم ابوالقاسم هرندی 37ـ مرحوم علی میرزایی 38ـ مرحوم عباس کرباسی 39ـ مرحوم اکبر گنجعلی‌خانی 40ـ مرحوم حسن آگاه 41ـ ارسطو ایرانی 42ـ هوشنگ ارجمند 43ـ مرحوم محمد تقی نورایی 44ـ محمد ناصر 45ـ مرحوم ابراهیم ناصری 46ـ مرحوم سید عبدالرحیم مجدزاده 47ـ مرحوم محمد روحی 48ـ مرحوم منوچهر سروشیان 49 ـ مرحوم ذبیح الله شعاعی 50 ـ امیر شریفی 51 ـ محمد صنعتی 52 ـ مرحوم احمد آقا ارجمند 53 ـ مرحوم محمدعلی یاسایی 54 ـ مرحوم رضا فعال 55 ـ مرحوم حجت‌الاسلام علی لبیبی 56 ـ مرحوم امیر صیدنژاد» (8).

پی نوشت: (1) ـ دانشور، محمد: از قلعه دختر تا دقیانوس، ص 209 و 210.
(2) ـ روزنامه اطلاعات، شنبه 19 مرداد 1347، شماره 12658.
(3) ـ روزنامه کیهان، دوشنبه 22 مرداد 1352، شماره 9029.
(4) ـ محمدی، محمد: تاریخچه جنگل قائم کرمان، ص 11.
(5) ـ سالروز اعلام مشروطیت.
(6) ـ روزنامه کیهان، دوشنبه 22 مرداد 1352، شماره 9029.
(7) ـ محمدی، محمد: تاریخچه جنگل قائم کرمان، ص 18.
(8) ـ همان، ص 41 و 42.